Læknaneminn


Læknaneminn - 01.04.1986, Blaðsíða 35

Læknaneminn - 01.04.1986, Blaðsíða 35
Afmýlandi veirusýkingar og heila- og mænusigg* Guðmundur Georgsson, Guðmundur Pétursson og Páll A. Pálsson Tilraunastöð Háskólans í meinafræði, Keldum Ennþá er veigamiklum spurningum osvarað þrátt fyrir umfangsmiklar rannsóknir, er varða hinn illskæða sjúkdóm, heila- og mænusigg (M.S.), sem valdið getur verulegri lötlun fólks í blóma lífsins. Ef takast a að finna einhverja skynsamlega meðferð eða þróa fyrirbyggjandi að- gerðir gegn þessum sjúkdómi er nauðsynlegt að finna svör við eftir- töldum spurningum: 1) Hver er orsök sjúkdómsins? 2) Hvað veldur vefjaskemmdum (pathogenesis)? Þó að nokkrar líkur hafi veriö fserðar að því að orsökin kunni að vera veirusýking og pathogenesis vefjaskemmda af ónæmistoga fer því fjarri aö óyggjandi svör séu fundin. I leit aö svörum við ofangreindum spurningum koma einkum tvær leiðir til greina. Annars vegar má beita far- aldsfræðilegum aðferðum, en með þeim má færa líkur að því að um smitsjúkdóm sé að ræða, hugsanlega al völdum veirusýkingar, eins og Iram kom í máli Margrétar Guðna- dóttur. Síðan má fylgja því nánareftir með veiru- og ónæmisrannsóknum á * Erindi l'lutt á fræöslulundi Fclags læknanema í febrúar 1985. Hreintynglar cru beðnir velviröingar á erlendum oröum, cn ástæöan fyrir notkun þeirra cr tregöa okkar viö aö taka upp ýmis nýyröi scm ötulir orðasmiöir hafa klambrað sam- an og efasemdir um eigin hugkvæmni og hagleik. M.S. sjúklingum. Hins vegar má nálgast spurningarnar um orsök og pathogenesis M.S. útfrá vefja- skemmdum í M.S. og kanna þá sjúk- dóma, bæði náttúrulega og þá sem koma fram við tilraunir, sem hafa vefjaskemmdir áþekkar þeim sem eru einkennandi fyrir M.S. Við þann leista ætla ég að halda mig. Þar eð vefjabreytingar í M.S. ein- kennast af afmýlingu (demyelination) mun ég l'yrst drepa stuttlega á gerð og myndun mýlis (myelin) í miðtauga- kerfi og fjalla aðeins um mismunandi form afmýlingar og geta helstu hug- mynda um pathogenesis afmýlingar af völdum veirusýkinga. Síðan mun ég lýsa í stuttu máli vefjaskemmdum, sem eru taldar einkennandi fyrir M.S. og geta veirusýkinga í dýrum sem valda svipuðum vefjaskemmd- um og eru nrikið rannsakaðar með til- liti til M.S. Ég mun svo að lokum fjalla ítarlega um visnu, sem er af- mýlandi veirusjúkdómur í sauðfé. Ástæðan fyrir því er fyrst og fremst sú að það er sá sjúkdómur, sem við höfum fengist mest við á Keldum, en að auki ætti það jafnframt að gefa ykkur hugmynd um hvernig má nálgast þetta viðfangsefni. Myndun, gerð og niðurbrot mýlis í miðtaugakerfi Óligódendrócytar mynda mýli í mið- taugakerfi. Fyrirkomulag þeirraerað því leyti IVábrugðiö því sem er í út- taugakerfi (peripheral nervous system), en þar eru það Schwannfrumur sem mynda mýlið, að óligódendrócytar mynda mýli utan um marga taugasíma og getur frumu- bolurinn verið alllangt frá sumum þeirra (1. tnynd). Schwannfrumur mynda hins vegar mýli utanum einn taugasíma og er frumubolurinn í nán- um tengslum við hann. Þessi mis- munandi afstaða óligódendrócyta annars vegar og Schwannfruma hins vegar til taugasíma kann að skipta máli fyrir viðgerð eða endurmýlingu (remyelination), sem er mun virkari í úttaugakerfi en í miðtaugakerfi. í báðum tilvikum er mýlið myndað á svipaðan hátt. þ.e. frumuangar frá þessum mýlismyndandi frumum vefj- ast utanum taugasíma, frumuhimnur renna saman og reglubundin sam- miðja lög myndast þar sem skiptast á dökkar (major dense lines) og Ijósar línur (intraperiod lines) (1. mynd). Hvernig valda veirur afmýlingu? Greint er á milli tveggja meginforma afmýlingar, þ.e. óbeinnar (sekúnder) afmýlingar (Wallerian degeneration) þar sem afmýling verður í kjölfar skemmda á taugasíma og beinnar (prímer) afmýlingar, þar sem mýli eyðist án þess að taugasími sé skaddaður. Nú hallast rnenn að því að nota hugtakið afmýlandi taugasjúk- dómar (demyelinating diseases) að- LÆKNANEMINN Vi985 - Vmi,-38.-39. árg. 33
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Læknaneminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.