Læknaneminn - 01.04.1986, Blaðsíða 55

Mynd 2. MS í Skandinavíu 1974. Svörtu svæðin eru hátíðnisvæði. Önnur merkt
svæði lægri og opnu svæðin með færri MS sjúklingum en við mætti búast í Iandinu
öllu. Um tíðni á mismunandi svæðum á íslandi vísast til verka dr. Kjartans R.
Guðmundssonar.
MS er ekki talinn arfgengur sjúkdóm-
Ltr, þó að vefjagerð geti kannske skipt
máli og vissir HLA flokkar hafi fund-
ist oftar meðal sjúklinga en heil-
brigðra sanranburðarhópa. Lítið er
enn vitað um það, hvort, eða á hvern
hátt vefjagerð einstaklings geti skipt
máli, þegar veirur reyna að komast í
langvarandi sambýli við hann. Vel
getur verið að vefjagerð ákvarði að
einhverju leyti næmi einstaklings fyr-
ir sýkingu og síðar hvernig til tekst
með vefjaskemmdir í langvarandi
sambýli hans við veirur. Við vitum,
að aldur við sýkingu og hormóna-
starfsemi geta skipt máli við bráðar
sýkingar, en við vitum lítið um þessa
þætti í langvarandi samskiptum lík-
amans við veirur, senr þar hafa sest
að til frambúðar.
Eins og sést á mynd I hafa Norður-
lönd ekki farið varhluta af MS. Tíðnin
er að vísu misjöfn, eins og sést betur
á mynd 2. í Danmörku, Noregi,
Svíþjóð og Finnlandi eru víða héruð
eða svæði með hárri tíðni. Nálæg ey-
lönd, Bretlandseyjar, Færeyjarog ís-
land. eru líka hátíðnisvæði. Skosku
eyjarnar, sérstaklega Orkneyjar, og Ir-
land eru fræg hátíðnisvæði. í Færeyj-
um virðist MS hafa byrjað á síðari
heimsstyrjaldarárunum, meðan Bret-
ar höfðu þar hernámslið. Þetta hefur
vakið ýmsar tilgátur um sjúkdóms-
orsakirnar. Athyglin hefur þó frekar
beinst að hundum hernámsliðsins en
hermönnum sjálfum og þeim
kynnum, sem þeir kunna að hafa
stofnað til við eyjaskeggja (eða
skegglausa í Færeyjum). Hundar
Bretanna báru hundafár (dog distenr-
per) til Færeyja, svo að af varð far-
aldur. Hundafári veldur RNA veira af
paramyxoflokki, mjög skyld misl-
ingaveiru, með einhverja sameigin-
lega mótefnavaka. Þó að enginn viti
dæmi tii þess, að veikur hundur hafi
nokkru sinni smitað fólk af misling-
um eða svipuðum sjúkdómi, fékk
kenningin um hundafársveiruna sem
orsök að MS nokkurn byr um tírna
vegna hárra mislingamótefna,
sem finnast í blóði sumra MS
sjúklinga. Reynslan af MS hér á ís-
landi ætti að geta afsannað hunda-
fárskenninguna, ef menn vilja.
Hundafár er alls ekki landlægt hér og
hundahald hefur til skamms tíma að-
eins verið leyft í sveitum. Landinn
virti þetta bann vegna hræðslu við
sullaveiki, sem grasséraði hér fyrr á
árum. Hingað barst hundafár 1941 og
náöi nokkurri útbreiðslu árin 1941-
‘42. Að loknum þeim faraldri hvarf
það alveg úr landinu. Á tímabilinu
1943-1985 kom það aðeins einu
sinni til landsins, árið 1966, og náði
þá mjög takmarkaðri útbreiðslu.
Hundafársveira getur því ekki átt sök
á veikindum allra þeirra mörgu MS
sjúklinga hérlendis, sem eru fæddir
eftir 1943 og hafa aldrei séð eða um-
LÆKNANEMINN4Í985- '/i986-38.-39. árg.
53