Læknaneminn - 01.04.1986, Blaðsíða 85

mánaða og er m. a. orsakað af
Chlamydia trachomatis og Cyto-
megalovirus. Þá eru meira áberandi
slímhljóð, en ekki hvæs, hiti er
sjaldnast hækkaður og í blóðmynd er
áberandi eosinophilia, og Ig G og Ig
M eru hækkuð.9
ASPIRATION af ýmsum orsökum,
s. s.:
1. Gastroesophageal reflux.
2. Trulluð kynging, vegna tauga-
eða vöðvasjúkdóma.
3. Tracheoesophageal fistula.
Þessa sjúkdóma má útiloka með rönt-
genmynd af vélinda og maga (með
skuggaefni), eða með speglun á vél-
inda og barka.
KÍGHÓSTI: Klinisk einkenni geta í
einstaka tilfelli verið svipuð bron-
chiolitis. Oftast er áberandi hækkun á
hvítum blóðkornum og lymphocytum
í blóðstroki hefur fjölgað. Greiningu
má gera með ræktun á Bordet-
Gengou æti, en þó ber að athuga að
hún er oft falskt neikvæð.7
Meðferð
I. Súrefnismeðferð og öndunarað-
stoð. Að hindra súrefnisskort er
mikilvægasta atriðið í meðferð
bronchiolitis. Öndunartíðni erall-
góður mælikvarði á það, hvort 02
gjöf sé nauðsynleg. Ef öndunar-
tíðni nær 60/mín., má búast við að
Pa02 sé koniið í 60 mm Hg,1 og
því full ástæða til að setja barnið í
tjald með 30-40% súrefni. Blámi
(cyanósa) eða áberandi órói eru
einnig ábendingar um að hefja 02
meðferð. Markmiðið ætti að vera
að halda Pa02 milli 70 og 90 mm
Hg.2 Það hefur einnig verið hluti
af hefðbundinni meðferð að hafa
rakt loft í tjaldinu, en slíkt er um-
deilt, og halda sumir fram að það
valdi reflex samdrætti í bron-
chum.2 Sjálfsagt er að sjúga slím
úr efri loftvegum, og fá sjúkra-
þjálfara til að gefa lungnabank.
Blóðgös úr slagæð ætti að taka ef
öndunartíðni nálgast 60/mín. og
ef þau eru ekki viðunandi, eða
kliniskt ástand sjúklingsins fer
versnandi, þrátt fyrir meðferð,
ætti þegar að intubera sjúklinginn
og leggja hann í öndunarvél.1'2
2. Vökvameðferð. Sjúklingar meö
bronchiolitis eru oft þurrir vegna
minnkaðrar vökvatekju, og aukins
vökvataps með hraðri öndun, og
vegna hita. Vökvajafnvægi verður
að leiðrétta, og er best að gefa
vökva í æð í byrjun til að draga úr
áreynslu við matargjafir, sem
stuðlað gæti að uppgjöf sjúkl-
ings.9 Athuga verður þó að of-
vökvun getur verið hættuleg þar
sem slíkt getur aukið á bjúg í
lungnavefnum, og þannig aukið
obstructionina sem sjaldnast er á
bætandi.7 Því er nákvæm vökva-
gjöf mikilvæg.
3. Lyfjameðferð. Ýmis lyf hafa verið
reynd í meðferð bronchiolitis, en
ekkert þeirra hefur unnið sér ör-
uggan sess. Reynt hefur verið að
nota berkjuvíkkandi lyf (adrenalín
[gefið s.c.], adrenerg lyf [(3-2) og
theophyllamín), stera og antiviral
lyf (ribavirin).2
Fáar rannsóknir hafa stutt notkun
berkjuvíkkandi lyfja í meðferð bron-
chiolitis.1 • 2' 3 Þar sem erfitt er að
greina bronchiolitis frá asthma, eru
þessi lyf þó oft reynd, en það hefur
sýnt sig að fáeinir sjúklingar með
bronchiolitis hafa gagn af þeim.
Hvaða sjúklingar þetta eru, er erfitt
að segja um fyrirfram, og því hefur
verið mælt með að prófa adrenalín
s.c. hjá öllum sjúklingum með bron-
chiolitis. Ef obstructionin minnkar
við adrenalíngjöf mætti einnig reyna
(3-2 adrenerg lyf og/eða theophylla-
mín, en hjá þeim, sem ekki svara
adrenalíni, eru þessi lyf gagnslaus.2
Sterar hafa reynst vera gagnslausir ef
þeir eru gefnir einir sér. Nýlegar
rannsóknir hafa þó bent til að notkun
dexamethasone og ]3-2 adrenergra
innöndunarlyfja samtímis flýti fyrir
kliniskum bata sjúklinga, en frekari
rannsóknir til staðfestingar þessum
niðurstöðum eru nauðsynlegar áður
en notkun þessara lyfja gegn bron-
chiolitis verður almenn.2
Ribavirin er antiviral lyf sem er virkt
in vitro gegn ýmsum RNA og DNA
veirum. Þetta lyf má gefa sjúklingum
meö úða, í súrefnistjaldi, eða gegn-
um öndunarvél. Tvær samanburðar-
rannsóknir sýndu að þetta lyf flýtir
fyrir bata, bæði kliniskt, með bættum
blóðgösum, og með lækkuðum RSV
mótefnatíter.4' 5 Hvorug rannsóknin
leiddi í ljós neinar aukaverkanir af
lyfinu. Þetta lyf hefur reynst sérlega
vel við meðhöndlun á króniskum
bronchiolitis hjá ónæmisbældum
sjúklingum.1 Því fer fjarri að Ribavi-
rin sé komið í almenna notkun, en
e. t. v. væri rétt að hafa þennan
möguleika í huga hjá sjúklingum með
slæman bronchiolitis sem reynst hef-
ur nauðsynlegt að leggja í öndunar-
vél.2
Sýklalyf gegn bronchiolitis eru gagns-
laus og óþörf nema einkenni bakt-
eríusýkingar komi frani.2'9
Horfur
Ljóst er að smábörn, sem fá bron-
chiolitis, verða oftar obstructíf á
fyrstu 4 árum ævinnar en þau sem
aldrei hafa fengið þennan sjúkdóm.
Munurinn er verulegur, eða 42% á
móti 19%.6 Þennan mun má skýra á
tvennan hátt, annarsvegar þannig að
sýkingin hafi valdið skemmdum á
lunga barnsins, og sé því orsök þessa
munar, eða hinsvegar að þau börn
sem hafa viðkvæma öndunarvegi (og
verða því fremur obstruktíf) séu í
áhættuhópi fyrir að fá bronchioli-
LÆKNANEMINN Vi985- !/i986 — 38.-39. árg.
83