Læknaneminn - 01.04.1990, Blaðsíða 57

Garnahengishaull
Valur Þór Marteinsson og Shree Datye, læknar
ÚTDRÁTTUR
Garnastífla (ileus, obstructio intestinalis) er alvar-
legur og tiltölulega algengur sjúkdómur, sem krefst
nákvæmrar og tímabærrar sjúkdómsgreiningar, ef
komast skal hjá fylgikvillum. Algengustu orsakir
smáþarmastíflu eru samvextir eftir fyrri skurðaðgerð-
ir, ytri haular (hernia externa), æxli og bólgusjúk-
dómar í þörmum. Lýst er sjúkratilfelli þar sem
garnastífla átti rætur að rekja til ops (gats) í garna-
hengi (mesenterium) og því er um að ræða svokall-
aðan innhaul (hernia interna). Sjúkdómsgreining,
líffærameinafræði, orsök og meðferð er rædd.
Hingað til hefur einungis 139 tilfellum verið lýst í
erlendum læknisfræðitímaritum (3), en garnahengis-
haul hefur ekki áður verið lýst í íslenskum
læknisfræðitímaritum.
LYKILORÐ
Garnahengishaull, smáþarmastífla.
INNGANGUR
Garnastífla er alvarlegur og tiltölulega algengur
sjúkdómur, sent krefst viðeigandi meðferðar á réttum
tíma og þá annað hvort biðmeðferðar (conservative
treatment) eða skurðaðgerðar.
Garnastífla af völdum innhauls er fátíð og vandasöm í
sjúkdómsgreiningu og meðferð (1-4). Innhaul má
skilgreina sem framskögun líffæris (yfirleitt þarms)
inní poka eða op í iðraskinu (peritoneum viscerale) í
mótvægi við ytri haul (hernia externa), sem skagar út
í gegnum op á ytri kviðvegg og sem dæmi má nefna
nára- og lærhaul, punghaul og uppmagaálshaul
(hernia inguinalis, femoralis, scrotalis, epigastrica).
Innhaular hafa verið flokkaðir annars vegar sem haular
aftan lífhimnu eða skinu (retroperitoneal) þar sem
haulopið er myndað af lífhimnufellingu og eigin-
legur haulpoki (saccus herniae) er til staðar og hins
vegar haular þar sem glufa eða gat er innan
lífhimnuholsins í netju (omentum) eða hengi
(mesenterium) og líffæri geta skotist í gegnum (1).
Þá síðarnefndu má nefna falska þar sent enginn
eiginlegur haulpoki er til staðar og flokkast
garnahengishaular innan þess hóps.
Innhaular eru sjaldgæf, en mikilvæg orsök garna-
stfflu og greinast nærri undantekningarlaust aðeins
við könnunarskurð á kviðarholi (laparotomia
explorativa) vegna óútskýrðra kviðverkja eða gruns
um garnastíflu (1-3). Auk sjálfheldu (incarceratio) og
kreppu (strangulatio) getur garnasnúningur eða
garnaflækja (volvulus) orðið á hinum innklemmda
þarmi (1,2).
Innhaulun gegnum garnahengi hefur verið gerð góð
skil af öðrum (2-4), en við viljum bæta við einu
tilfelli, sem er hið fyrsta hjá okkar deild.
Garnahengishaul hefur ekki áður verið lýst í íslenskum
læknisfræðitímaritum, en lýst hefur verið
smáþarmsstíflu af völdunt glufu í breiðfellingu legs
sem og telst til innhaula (5).
Það er von höfunda að greinin gefi nokkra innsýn og
hugmynd um innhaula og garnastíflu af þeirra
völdum.
SJÚKRATILFELLI
Um er að ræða 36 ára gamla konu er hafði þjáðst
síðustu 3 klst. af nagandi uppmagaálsverk, sem hófst
skyndilega og leiddi aftur í bak. Verkurinn, sem var
stöðugur og sveiflukenndur, skánaði ef sjúklingurinn
lá kyrr. Sjúklingur hafði hvorki ógleði né uppköst
og hafði síðast eðlilegar hægðir fyrir einum og
hálfum sólarhring og leysti vind rétt fyrir komu á
LÆKNANEMINN 1 1990 43. árg.
55