Læknaneminn - 01.04.1990, Blaðsíða 86

valdar. Annað afbrigði þeirra hefur erfðaefni sem er
samskonar og hinna skaðlausu endogen veira. Kallast
þessar veirur “non-defective” veirur og eru flestar
exogen veiranna í þeim hópi. Þær bera yfirleitt ekki
oncogen, en valdi þær krabbameini er það venjulega í
mjúkvefjum ( leukemia). Krabbameinsmyndunin
tekur þá langan tíma og er veiran latent á meðan.
Hitt afbrigði exogen veiranna sker sig úr að
því leyti að veirurnar bera oncogen sem hvergi koma
við sögu í margföldun veiranna. Þessi oncogen gera
veirunni kleift að korna af stað æxlisvexti í frumum
dýra á stuttum tíma eftir sýkingu. Þetta eru hinar
svokölluðu “acut transforming” veirur (mynd 2).
Nokkrir þættir í “lífsferli” retroveira koma
mikið við sögu við umbreytingu l'ruma í æxlisfrumu.
Stuttu eftir sýkingu er einstranda RNA umritað í
tvístranda DNA. DNA þetta er mun lengra en
upphatlegt RNA veirunnar vegna sérstakra basaraða á
hvorum enda erfðaefnisins sem nefnast “long terminal
repeat” (LTR). DNA veirunnar er síðan skrifað inn í
erfðaefni frumunnar þannig að LTR raðirnar tengja á
milli á báðum endum og myndast þá “proveira” sem
situr í erfðaefni frumunnar (mynd 3).
Það sem á eftir kemur í margföldun veirunnar
er rniðlað af frumunni sjálfri og af hvötum hennar.
Veiru RNA er myndað með hjálp RNA polymerasa II
sem er ensím sem venjulega hvatar myndun á frumu
mRNA. Veiru mRNA getur þá annað hvort verið
forskrift fyrir ný veiruprótein eða erfðaefni nýrrar
veiru.
Einnig skipta ýmis atriði í margföldunarferli
retroveira máli fyrir hæfni þeirra til umbreytingar
fruma. I fyrsta lagi skrifar veiran sig alltaf inn í
erfðaefni frumunnar og er .eftir það föst þar. í öðru
Iagi drepur sýkingin ekki frumuna eða hefur áhrif á
hæfni hennar til að skipta sér. Þannig getur sýkt
fruma haldið áfram að margfalda veiruna en drepst
ekki. í þriðja og síðasta lagi vantar sumar veirur hluta
af erfðaefni sínu og geta því ekki margfaldast. Hafi
slík veira sýkt frumu þarf önnur veira að koma til
með þær fyrirskipanir sem vantar til að hægt sé að
mynda nýjar veirur. Einnig þarf gallaða veiran að fá
lánuð ýrnis prótein svo hún geti skrifað sig inn í
erfðaefni næstu frumu og tjáð gen sín þar (sjá síðar).
Rous sarcoma veiran er undantekning.
Fyrir utan Rous sarcoma veiruna (RSV) eru
retroveirur sem geta umbreytt frumu með onco-
genum, allar með “gallað” erfðaefni og þurfa hjálp
annarrar veiru til margföldunar. RSV hefuröll sín
gen til taks auk oncogens (v-src) (mynd 4). Þetta
þýðir að fruma sem sýkt er af RSV er umbreytt en
RSV
RNA
R U, U3 R
I / \ I
III i g°g | pol 1 «" II I I II
I lUwi* tromcription
J, ond intwgration
int»grat*d
RSV
provtan
Cdl DNA
R U4
\ !/i
------

pol
•m
C>« DNA
U
R U3
\ I /
cm-
Mynd 4. Erfðaefni Rous sarcoma veirunnar.
84
LÆKNANEMINN 1 1990 43. árg.