Læknaneminn - 01.04.1990, Blaðsíða 50

Mynd 4.
1) anti-CD4 (ósérhæfð) V
2) anti-class II (sérhæfð/ósérhæfð) mótefni
3) anti-TCR (sérhæfö/ósérhæfð) f
4) samkeppni um class II bindingu ------ peptíð
5) T-frumubólusetning frumur
6) TCR-bólusetning peptíð
væki. Einnig má ná fram sértækii bælingu með því
að beita mótefnum gegn völdum T-frumuviðtökum.
Forsenda þess er að hægt sé að greina skaðlegar T-
frumur frá óskaðlegum, t.d. út frá takmarkaðri notkun
á V genabútum. Fjórða leiðin sem vert er að nefna er
samkeppni um class II bindingu (Wraith et al. 1989y
Janeway I989y.). Fiægt er að smíða peptíðbúta sem
hafa meiri sækni í þær grófir sem agretóp sjálfsvækis
binst en agretóp sjálfsvækisins. Hér er um afar
snjalla leið að ræða í völdum tilfellum cins og t.d. ef
margir meinvaldir T-frumustofnar greina epitóp sama
sjálfsvækis. Ljóst er að T-hjálparfrumur ná ekki að
greina hin hættulegu epitóp ef þau fást ekki tjáð í
tengslum við class II sameindir vegna
samkeppnisblokkunar.
Ofangreindar leiðir eiga það sammerkt að vera
“passífar” í þeim skilningi að þær móta ekki
ónæmiskerfið til langframa. Því er óvíst um hve lengi
meðferð þyrfti að vara sem og um varanleika bælingar.
Dýratilraunir benda þó til þess að ná megi varanlegri
lækningu með því að rjúfa á þennan hátt tímabundið
vítahring sjálfsofnæmisviðbragða (Waldmann et al.
1989y.).
Tvær öllu meira spennandi leiðir til sértækrar T-
frumubælingar eru þekktar (Wraith et al. 1989y
Janeway 1989y.). Önnur er fólgin í bólusetningu
með T-frumum og miðar að því að örva á sértækan
hátt T-bælifrumur sem greina meinvalda T-frumu-
stofna. Forsenda slíkrar bælingar er að hægt sé að
einangra hinar meinvöldu T-frumur, fjölga þeim in
vitro, veikla þær og bólusetja einstaklinginn með
þeim. Er þá vonast til þess að slík bólusetning örvi
bæliffumur til dáða í baráttu þeirra við samstofna T-
frumur in vivo. Hæpið er að hægt verði að nota slíkar
frumur í aðra einstaklinga, því að jafnvel þótt HLA
arfgerð tveggja einstaklinga (HLA, “human leucocyte
antigen”) geti verið hin sama þá er einnig til staðar
annars konar breytileiki sem gerir meðferð af þessu
tagi mjög einstaklingsbundna.
Nýjasta viðbótin í flokki leiða til sértækrar T-
frumubælingar er fólgin í bólusetningu með þeim
hluta TCR sem binst við epitóp í gróf (“idiotype
specific sequences”, “V region sequences”)
(Vanderbark et al. 1989, Janeway 1989y.). Umrætt
svæði ræður mestu um breytileika T-frumustofna.
Óljóst er hvernig slfk bæling á sér stað enda aðeins
rúmt ár síðan henni var fyrst lýst. Idíotýpu-sérhæfðar
bælifrumur virðast örvast við slíka bólusetningu (enn
er á huldu hvernig þær örvast en sjá tilgátur í grein
Janeway 1989). Bælifrumur þessar greina væntan-
lega sömu TCR-epitóp í gróf class I sameinda á yfir-
borði T-frumna af umræddri idíotýpu (þ.e. sem bera
48
LÆKNANEMINN 1 1990 43. árg.