Úrval - 01.01.1976, Page 72

70
tJRVAL
honum dælt í gegnum þessa vél. Orsök
dásins, sem hann var í, fannst strax.
Hún var of stór skammtur lyfja. Hon-
um var gefið mótefni í flýti og bjargaði
það lífi hans. Hefðu læknar gert ráð fyrir
því, að hér væri um sykursýkisdá að ræða,
hefði slíkt getað kostað hann lífið. (I við-
leitni til þess að bjarga mannslífum hefur
slík vél í einni af heilsugæslustöðvum
Washington fengið forskrift, sem gerir
henni unnt að greina á milli þeirra
15 lyfja, sem eru algengust, þegar um
sjálfsmorð eða sjálfsmorðstilraunir er að
ræða.
Við nákvæmustu blóð- eða þvagpróf-
unina, sem beitt er nú á dögum til mæl-
ingar á vissum vökum (hormónum) og
öðrum efnum, er notuð byltingarkennd
tækni, sem kölluð er „radio-immuno-
assay” (geislunarónæmismat). (Við þær
venjulegu prófanir, sem áður hafði verið
beitt, höfðu þessi efni, sem eru fyrir hendi
1 örlitlu magni, alls ekki fundist.) Meina-
tæknir tekur til dæmis mælt magn af
hreinu vakaefni, bindur það geislunar-
samsætu (radio-isotope) og bætir síðan við
mótefni, sem binst því sjálfkrafa. Síðan
er blóðsýni bætt þar við. Vakaefnið 1
blóðsýninu keppir við geislunarsamsætuna
um að bindast mótefninu. Með hjálp
rafeindatækis er allt magn bundins geisla-
virks vakaefnis, sem nú er fyrir hendi
1 tilraunaglasinu, mælt. nákvæmlega, og
meinatæknirinn getur þá reiknað út
nákvæmt magn vakaefnisins i blóðinu.
Því getur læknirinn nú í fyrsta skipti
í sögu læknislistarinnar fengið nákvæma
mynd af hinni vakastýrðu efnasamsetn-
ingu og efnabreytingum þeim, sem
stjórna líkamsstarfseminni. Hann .getur
fundið, hvað það er, sem veldur ófrjó-
semi, en hingað til hafði slíkt leynilög-
reglustarf byggst á tiiviljunum og getgát-
um. Með því að komast að því, að heila-
dingullinn starfar ekki rétt, en kirtill
sá gefurfrá sér vaxtarvaka, starfi hann rétt,
getur læknirinn fundið orsök vaxtarvanda-
mála og komið í sumum tilfellum í veg
fyrir dvergvöxt, ofvöxt eða vanskapnað.
Sumar tegundir krabbameins frámleiða
ýmsa vaka, en nærvera þeirra getur orðið
til þess, að krabbameinið finnist og
greinist rétt.
Eru upplýsingar þær, sem fást úr aðeins
nokkrum dropum af blóði og þvagi, og
hér hefur verið skýrt frá, ekki ótrúlega
miklar? Jú, svo er víst. En þær eru samt
aðeins brot af þeim upplýsingum, sem
sýni þessi geta veitt lækninum. 011 sú
saga gæti orðið nægilegt efni í stóran
læknisfræðiiegan doðrant.

STODENT I STUTTBUXUM.
Hinn 12 ára gamli David Artujunjan hefur verið skráður til náms við
stærðfræðideild Fjölfræðistofnunarinnar í Jerevan, höfuðborg Armeníu.
Drengurinn sýndi snemma stærðfræðihæfileika og var þvl settur í skóla 5 ára
gamali. Gat hann þá þegar lesið, reiknað og leyst stærðfræðiverkefni. 12 ára
gamall hefur þessi yngsti stúdent í Armeníu áhuga á tungumálum, íþróttum og
tönlist.
APN