Náttúrufræðingurinn - 2023, Qupperneq 75

1. Gísli Pálsson. 2020. Fuglinn sem gat ekki flogið. Mál og menning, Reykjavík.
245+18 bls.
2. Valdimar Tr. Hafstein. 2010. Þekking, virðing, vald: Virtúósinn Ole Worm og
Museum Wormianum í Kaupmannahöfn. Ritið 1. 25–57.
3. Myndin er á bls. 304 í riti Worms, sem er auðfundið í rafrænu formi á netinu.
Leita má með leitarorðinu Museum Wormianum. Þá finnast nokkrar slóðir;
vefur um vísindasögu: https://digital.sciencehistory.org/works/rv042t91s; vefur
um lífbreytileika: https://www.biodiversitylibrary.org/page/51143811#page/8/
mode/1up; og ritið í þægilegu flettiformi á archive.org: https://archive.org/
details/gri_museumwormia00worm. Hér er ágætur fróðleikur um Worm
og safnið, sem listakonan Rosamund Purcell endurgerði á danska náttúru-
minjasafninu fyrir nokkrum árum: https://collections.reading.ac.uk/special-
-collections/2020/05/12/a-cabinet-of-curiosities-ole-worms-museum-wormi-
anum-1655/
4. Meganck, T.L. 2014. Pieter Bruegel the elder: Fall of the rebel angels. Art,
knowledge, and politics on the eve of the Dutch revolt. Silvana Editoriale,
Mílano. 200 bls. (Sjá bls. 52−54, 67−107. − Auðvelt er að nálgast rit Gessners,
Belons og Rondelets í rafrænum útgáfum, t.d. á vefnum um lífbreytileika.
Gessner: https://www.biodiversitylibrary.org/creator/36541#/titles; Belon:
https://www.biodiversitylibrary.org/search?stype=F&searchTerm=Pier-
re+Belon#/titles; Rondelet: https://www.biodiversitylibrary.org/search?s-
type=F&searchTerm=Rondelet#/titles
5. Freedberg, D. 2002. The eye of the lynx: Galileo, his friends, and the beginnings
of modern natural history. University of Chicago Press, Chicago og London. 528
bls. (Sjá einkum bls. 15−64).
6. McBurney, H., Findlen, P., Napoleone, C. og Rolfe. 2017. Birds, other animals and
natural curiosities. I−II. Brepols, Turnhout. 944 bls. (Fugla- og dýramyndirnar.
Bindin tvö eru hluti af glæsilegri fjölbindaútgáfu á öllu pappírssafninu. Sjá í
ritinu einkum grein Paulu Findlen, Cassiano dal Pozzo: A Roman Virtuoso in
Search of Nature. I, bls. 18−42).
7. Jón Halldórsson. 1908−1916. Biskupasögur. I−II. Sögufélag, Reykjavík. 590 og
566 bls. (Tilvitnun: I, 86).
8. GKS 1639 4to (Konunglega bóksafninu í Kaupmannahöfn). Stakt blað með
myndum af 19 hvölum og einum rostungi.
9. Jón Guðmundsson. Ein stutt undirrietting um Íslands adskilianlegar náttúrur.
Bls. 1−40 (og níu myndsíður) í: Jón Guðmundsson and his natural history of
Iceland. Útg. Halldór Hermannsson. 1924. Islandica 15. Cornell University Libr-
ary, Ithaca 1924. (Um brimbút bls. 16−17; stafsetning hér með nútímasniði).
10. Viðar Hreinsson. 2016. Jón lærði og náttúrur náttúrunnar. Lesstofan, Reykjavík.
760 bls. (Um krufningu hrafnshöfuðs og um brimbút bls. 404−405).
11. Tíðfordríf. AM 727 II 4to. Blað 10r. Sjá: handrit.is
12. Þessi saga er vitaskuld miklu víðtækari en hér er ráðrúm til að stikla á.
Í lykilritinu The death of nature: Women, Ecology, and the Scientific Revolution
(Harper and Row, San Fransisco. 348 bls.) frá 1980 dregur Carolyn Merchant
fram kvenlegt inntak náttúrunnar í hinni eldri heimsmynd og fjallar auk þess
um verk gleymdra kvenna sem andæfðu náttúrudrottnun.
13. Dawson, A. (2016/2022). Extinction: A Radical History. Aukin útgáfa. OR Books,
New York-London. 174 bls. (Um Gilgameskviðu bls. 40−43; tilvitnun um kapítal-
ismann bls. 26; um vistkerfi bls. 55−56; um Peoples’ Manifesto o.s.frv. bls. 85−86,
119−131).
14. Gilgameskviða. 2021. Þýð. Stefán Steinsson. Forlagið, Reykjavík. 336 bls.
(Sjá um fall Húmbabas bls. 73−86).
15. Kolinjivadi, V. 2009, 29.1. We are ʽgreeningʼ ourselves to extinction. Á vefsteri Al
Jazeera. https://www.aljazeera.com/opinions/2023/1/29/greening-ourselves-to-
-extinction?fbclid=IwAR23GMU_ZV_tt4iUozcYj7qmIMOO8GtcU4VnLHMP-
HZjmuLbNh3_fKqUfXFY
16. Jurriaan M. D. Vos, Lucas N Joppa, John L. Gittleman, Patrick R. Stephens, Stu-
art L. Pimm. 2015. Estimating the normal background rate of species extinction.
Conservation Biology 29, No. 2. 452–462. https://conbio.onlinelibrary.wiley.com/
doi/epdf/10.1111/cobi.12380
17. Marseille-ávarp IUCN. 2021. https://www.iucncongress2020.org/programme/
marseille-manifesto
18. Sjá vefsetur The Wellbeing Economy Alliance. https://weall.org/
19. Stefán Jón Hafstein. 2022. Heimurinn eins og hann er. Ísland, Reykjavík 280 bls.
HEIMILDIR
Viðar Hreinsson (f. 1956) er mag. art. bókmenntafræði
frá Kaupmannahafnarháskóla, var lengi sjálfstætt starf-
andi fræðimaður en er nú sérfræðingur í umhverfishug-
vísindum við Náttúruminjasafn Íslands og rannsakar
birtingarmyndir náttúru og menningarlega fjölbreytni í
íslenskum bókmenntum fyrri alda.
Hann hefur lengi unnið að rannsóknum á íslenskri bók-
mennta- og menningarsögu og birt fjölda fræðigreina
og nokkrar ævisögur. Ævisaga Stephans G. Stephans-
sonar kom út í tveim bindum 2002-2003 og bókin Jón
lærði og náttúrur náttúrunnar 2016. Hann er að ljúka
ritun bókar um náttúruskyn í íslenskri sagnalist frá land-
námi til siðaskipta.
Viðar Hreinsson | Náttúruminjasafn Íslands
Keilugranda 1, 107 Reykjavík | vidar.hreinsson@nmsi.is
UM HÖFUNDINN
75