Mímir - 01.04.1962, Síða 26

Mímir - 01.04.1962, Síða 26
lenzkukennslu í gagnfræðastigsskólum er að gera nemendur sem hæfasta til að beita móð- urmálinu, jafnt í ræðu sem riti, auðga orða- forða þeirra, skerpa skilning þeirra á réttri og rangri meðferð tungunnar, kynna þeim íslenzkar úrvalsbókmenntir að fornu og nýju og glæða bókmenntasmekk þeirra. Kennslunni ber að baga í samræmi við þennan megin- tilgang, en minni áherzla skal lögð á ýmsan fróðleik um málið, er lítt eða ekki stuðlar að því að ná framangreindu markmiði“, (Menntamál XXXIV. (1961), 307—308). Þetta þykir mér mjög skynsamleg stefnu- skrá, og ég get ekki betur séð en í niðurlags- orðunum sé liógværlega vikið að því atriði, sem ég drap á áðan, að allt of mikill tírni ís- lenzkukennara fer í ófrjótt stagl. Margir þeirra þráast við að troða inn í unglingana ýmsum vísindum, sem naumast eru í samræmi við ) ^ talmálið, eins og það er nú hjá þorra þjóðar- innar. Vill það þá verða út undan, sem mest er um vert, að auðga orðaforða nemendanna og glæða málkennd þeirra, en þörfin fyrir þetta verður æ brýnni, eftir því sem slangur- mál og enskuslettur ná meiri tökum á æsk- unni. Með bættum aðferðum og endurskoðuðu námsefni mætti vafalaust fá mjög aukinn tíma til að sinna þessum verkefnum. Það er ekki nóg að gcra tillögur um að auka bók- menntalestur; til þess að svo geti orðið, þarf að draga mjög úr þeim tíma, sem varið er til málfræði- og stafsetningarkennslu. Kétt er þó að hafa það í huga, að aukinn bókinennta- lestur er tilgangslítill, nema breytt sé mjög um kennsluaðferðir, og er það mál rætt nokkuð í fyrrnefndri grein Oskars Halldórs- sonar. Ég hef þegar tekið frain, að ég tel brýna þörf nýrra kennslubóka í málfræði, þar sein efnið sé tekið öðrum tökum í nánari tengslum við lifandi mál. Þeir, sem semja þær bækur, mættu gjarna bafa í huga þessa setningu, sem ég sá nýlega í enskri handbók fyrir kennara: „It is always desirable to present linguistic material in situations that are real and me- aningful to tbe learner“. í margnefndri álykt- un er lagt til, að dregið sé úr kennslu í setn- ingafræði og kommusetningu, og er það gleði- fregn. Þar er einnig lagt til, að gerðar verði rannsóknir á tíðni orða og stafsetningar- kennsla fyrst og fremst miðuð við algengustu orð og orðmyndir. Það er satt að segja furðu- legt, að þetta skuli ekki hafa verið tekið upp fyrir löngu. Einnig er boðuö endurskoðun á stafsetningarreglum, og ætla ég að leyfa mér að ræða það mál lítið eitt. Stafsetningin hefur löngum verið allvið- kvæmt mál, og er ég ekki í vafa uni, að mikill fjöldi manna mun telja það hina mestu goðgá að breyta nokkuð núgildandi stafsetningu. Það er auðvitað rétt, að breytingar á staf- setningu liafa ætíð ýmsa erfiöleika í för með sér, en svo gallað getur stafsetningarkerfi þó verið, að ávinningurinn við að breyta því skyggi algerlega á gallana, og svo liygg ég, að bér sé báttað. Það er nú orðið flestum Ijóst, að ekki er hægt að fylgja framburði í einu og öllu. En liann hlýtur þó að vera sá grundvöllur, sem stafsetningin byggist á, þótt uppruni og rit- befð eigi um leið að vera sú kjölfesta, sem heldur benni í jafnvægi. Það er alkunna, að tilraun Konráðs Gíslasonar til að færa staf- setninguna nær framburði mistókst, en af þeim mistökum má ýmislegt læra, og þegar tillit er tekið til þeirra framfara, sem orðið bafa í bljóðfræði og hljóÖungafræði á seinni árum, er augljóst, að hægt er að færa íslenzka stafsetningu miklu nær framburði en nú er. Það er viðurkennt, að stafsetningin getur far- ið mjög nærri því að vera fónemísk í málum, sem breytast liægt eins og íslenzkan. Einn erfiður þrándur er þó í götu staf- setningarbreytinga, en það er sá illi draugur vaninn, sem tröllríður Islendingum ekki síður en öðrum þjóðum. Markinu verður því sjálf- sagt ekki náð nema í áföngum. Ég ætla nú að drepa á helztu röksemdir, sem ég bef heyrt gegn breytingum á núverandi stafsetningu. 18

x

Mímir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Mímir
https://timarit.is/publication/1937

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.