Mímir - 01.06.2007, Page 83

Fjölmiðlar ala á gremjunni
Viðtal við Guðrúnu Kvaran um nýlegt frumvarp um mannanöfn
og framtíð mannanafnanefndar
Áhugafólk um íslenskt mál hefur án efa
veitt nýlegu frumvarpi til laga um breytingu
á lögum um mannanöfn athygli. Frumvarp-
ið lögðu Björn Ingi Hrafnsson, Guðlaugur
Þór Þórðarson, Guðjón Olafur Jónsson og
Sæunn Stefánsdóttir fram á Alþingi í nóv-
ember 2006 en lagt er til að mannanafna-
nefnd verði lögð niður og öll ákvæði um
hana felld brott úr lögum. Einnig er lagt til
að mannanafnaskrá verði aflögð og í stað
nefndar sem úrskurði um mannanöfn fari
dómsmálaráðherra með úrslita- og úrskurð-
arvald. 1 greinargerð með frumvarpinu segir
að markmið frumvarpsins sé að „undir-
strika þá meginreglu varðandi nöfn og
nafngiftir fólks að almennt skuli gert ráð
fyrir að nöfn séu leyfð og aðeins sérstakar
aðstæður í undantekningartilfellum geti
orðið til þess að ríkisvaldið komi í veg fyrir
slíkt. Slíkar aðstæður geti t.d. verið hreinar
nafnleysur eða að ljóst sé að nafn geti orðið
nafnbera til ama, sbr. ákvæði núgildandi
laga“.
Fyrr sama ár, þann 31. júh', fjallaði frétta-
stofa NFS um mannanafnanefnd Malasíu
sem stóð í ströngu því að þar í landi hafði al-
gjört frelsi ríkt í nafngiftum. Fullorðið fólk var
farið að taka upp alls kyns nöfn sem því fannst
flott og sniðug og börnum voru gefm sér-
kennileg nöfn sem áttu að vernda þau gegn
illum öflum. Nefndin sendi frá sér lista með
nöfnum sem fólk var hvatt til að sniðganga.
Á listanum voru meðal annars tölustafir, t.d.
007, bíltegundir, orð sem orkuðu tvímælis,
t.d. þau sem útlegðust á íslensku sem ‘kyn-
mök’, ásamt konunglegum titlum.
Okkur í ritnefnd Mímis fannst öll þessi
umræða um mannanöfn, sem og frumvarp
þeim viðkomandi, eiga fullt erindi við lesend-
ur blaðsins. Því tókum við þá konu tali sem
hvað mesta reynslu hefur af störfum í manna-
nafnanefnd og hefur sannarlega brennandi
áhuga á mannanöfnum. Það er Guðrún
Kvaran, stofustjóri Orðabókar Háskólans sem
nú hefur sameinast fleiri stofnunum í Stofn-
un Árna Magnússonar í íslenskum fræðum.
Guðrún sat í hinni fyrstu mannanafnanefnd
sem tók til starfa í upphafi tíunda áratugar
síðustu aldar og lagði grundvöllinn að starf-
semi hennar: að úrskurða um þau nöfn sem
vafi lék á að samræmdust lögum. Áður en
nefndin var sett á laggirnar átti Heimspeki-
deild HI að fara með þessi málefni en það fyrir-
komulag gafst illa. Nefndin starfaði allt til
1995 undir formennsku Guðrúnar þegar hún
sagði af sér vegna ágreiningsmáls sem upp
kom: „Til nefndarinnar bárust boð ofan úr
dómsmálaráðuneyti um að það yrði að gera
meira fyrir ákveðinn mann en aðra og nefndin
neitaði því. Þá var ég kölluð fyrir ráðherra en
lét mig elcki með það að ég gerði ekkert
minna fyrir Jón en séra Jón. Þarna var verið
að biðja um ættarnafn ömmu sem millinafn á
barni.“
81