Mímir - 01.06.2007, Síða 84

Eftir að nefndin sagði af sér var ráðist í
breytingar á lögunum þar sem þingheimi fannst
skilgreiningar þeirra þröngar og má þar nefna
að Kvennalistinn lagði sérstaka áherslu á að
kenna mætti börn bæði við móður og föður.
Guðrún tók sæti að nýju í mannanafnanefnd
þegar ný nefnd tók til starfa í kjölfar lagabreyt-
inganna. Þá var hún formaður Islenskrar mál-
nefndar og var tilnefnd til setu í mannanafna-
nefnd en að hennar sögn var erfitt að finna fólk
til starfa í nefndinni. Engin grundvallarbreyting
hefði þó verið gerð á henni í nýju lögunum en
þar hefðu millinöfnin verið leyfð: „Millinöfnin
hafa verið tvenns konar: annars vegar nöfn sem
menn ákváðu að taka upp og máttu ekki hafa
nefnifallsendingu og urðu að vera af íslenskum
stofni. Hins vegar mátti líka taka upp ættarnafn
sem millinafn ef það var fyrir í fjölskyldunni og
af því að ættarnöfn gengu áður bara í karllegg
var það mjög oft sem þau héldu ekki áfram í
gegnum konuna og lögðust af. Nú var það leyft
að ef amma þess sem bað um nafnið hefði haft
rétt til þess að bera ættarnafn samkvæmt nú-
gildandi lögum, mátti taka nafnið upp sem
millinafn. Þetta hafði þau áhrif að það fóru að
koma höktandi gamalmenni til Þjóðskrár og
segja: Hún amma mín hafði leyfi til að bera
ættarnafn og nú vil ég taka það upp. Þá tekur
amman það upp af því að amma hennar hefði
haft rétt til þess og þá hafa barnabörnin rétt á
að nota nafnið. Þetta er miklu algengara en
menn vita um. Þannig að nýjustu lögin sem
áttu að ganga af ættarnöfnum dauðum hafa
alveg verkað í þveröfuga átt. Þeim hefur stór-
fjölgað vegna þess að fólk hættir að nota föður-
nafnið dagsdaglega þótt það sé skráð í Þjóðskrá
og notar í staðinn millinafn."
Guðrún segir starf nefndarinnar afar erfitt
því að erlendum nöfnum fjölgi ört með auknum
fjölda erlendra ríkisborgara sem gerist íslenskir
ríkisborgarar. Um leið séu nöfn þeirra rituð í
Þjóðskrá og tekin inn í íslenska nafnaflóru:
„Það er enginn vandi að samþykkja nöfn ef þau
taka eignarfalls-r og það er ekkert við rithátt-
inn sem heimtar kommur. Og það er gert. Oft
eru þetta kvenmannsnöfn sem beygjast eftir
veikri beygingu og renna þá ljúflega inn en svo
koma nöfn sem beðið er um af íslendingum en
eru ekki skrifuð með íslenskum rithætti og er
þeim hafnað ef hefðarreglan gildir ekki. Þannig
veit ég að nafninu Júdith, sem Islendingur
óskaði eftir, var hafnað vegna tó-ritháttarins
sem taldist ekki íslenskur en nafnið Júdit er til,
m.a. í Biblíunni. En Judith fór inn á hefðinni
svo að þarna er þetta farið að stangast á.“
Hún leggur áherslu á að mannanafnanefnd
verði að fara að lögum. Ekki verði hjá því vik-
ist að fara eftir ákvæðum laga og ekki sé hægt
að gera undanþágu fýrir einn en ekki annan þar
sem lögin gildi fyrir alla.
Nefndin verkfæri laganna
Þegar Guðrún er innt eftir fyrirmyndinni að ís-
lenskri mannanafnanefnd kveðst hún vita til
þess að slíkar nefndir séu starfandi á Norður-
löndunum og að Norðmenn vilji mjög gjarnan
herða sínar reglur. Þar sé algengt að fólk vilji
taka upp alls konar „vitleysu“ sem millinöfn,
t.d. Coca-Cola. I Danmörku sé einnig starfandi
nefnd í tengslum við málnefndina: „Nágrannar
okkar hafa þó ekki lent í sömu vandræðum og
við því að við höfum séríslenskt stafróf. Þeir
gætu tekið Judith inn með u-i og -th- alveg um-
hugsunarlaust nánast. En við emm að reyna að
halda bæði utan um beygingakerfið og íslenskt
nafnakerfi.“
Guðrún er spurð um afstöðu sína til núver-
andi fyrirkomulags að úrskurðum nefndarinn-
ar sé ekki hægt að skjóta til æðra yfirvalds og
segir hún það bagalegt: „Það ætti í raun alltaf
að vera hægt því að það er mjög erfitt að hafa
algjört úrskurðarvald. Ef nefndin fer að lögum
skiptir það hana engu máli þó að það sé einhver
annar úrskurðaraðili ef hann fer einnig að lög-
um en gerir ekki meira fyrir séra Jón en Jón.
82