Mímir - 01.06.2007, Page 96

svo sem áður hefur verið bent á. Og aðeins einn
maður fær riðið vafurloga Ragnhildar:
Synd né illur andi
enginn fær nærri gengið
brúðar mjallhvítum beði,
brennir þá umgerð hennar,
vafurlogi því lifir
ljós yfir beði drósar.
Þann klýfr einn sá er ann þér
eld á hverju kveldi.
Uppspretturnar
Hér hefur verið sýnt fram á að Páll Ólafsson var
fyllilega meðvitaður um þá rómantísku vinda
sem um heiminn léku á skáldævi hans og sjá má
að hann leitar að sömu brunnum og skáldbræð-
ur hans en aldrei er að fmna áberandi stæling-
ar á ljóðum samtímamanna eða bein áhrif.
Einnig voru tínd til dæmi um það hvernig Páll
leitar stundum í smiðju fornbókmennta eftir
myndmáli og kenningum og beitir samlíking-
um úr þeim sagnaheimi við að tjá sína eigin
reynslu af ástinni, án þess þó að ofgera þeirri
aðferð nokkru sinni. Af þessu má sjá að Páll var
vel lesinn í bókmenntum, bæði nýjum og forn-
um, þó svo að hann skipaði sér sjálfur aldrei í
orði kveðnu og af einurð í stétt skálda.
Það sem einkennir allan skáldskap Páls er
fyrst og fremst hnyttnin og hagleikni hans með
látlausar samlíkingar, vel skiljanlegar hverjum
sem er án þess að vera flatar og útjaskaðar. Þessi
gáfa nýtist honum einkar vel í ástarljóðunum
og gerir þau í raun og veru mun sígildari en ef
þau væru í meira mæli hlaðin kenningum. Og
það sem gerir það að verkum að lesandanum
leiðist aldrei allt þetta hjal um ást og þrá, ótta
og kvíða, gleði, sorgir og mæðu er einmitt
margbreytileikinn í líkingum og eilíf hug-
kvæmnin. Afar sjaldgæft er að finna til væmni
við lesturinn, og er það meira en sagt verður um
ástarljóð ýmissa annarra. Það hefur eflaust ver-
ið ástæða þess að Ragnhildur bað hann sífellt
að yrkja meira, meira. Hvert og eitt ljóð er ný
smásaga, hvort sem tilfmningin er sár eða ljúf;
smásaga að ytra formi en furðu stór að innihaldi
og oft er efnið því stærra sem umfangið er
smærra. Og vísun þeirra í raunveruleikann ger-
ir þau mun meira aðlaðandi en margt annað af
sama toga. Eftir lestur ástarljóða Páls Ólafs-
sonar er auðvelt að fullvissa samvisku hans um
að hann hafði nokkuð til síns máls er hann
sagði: „Konu sína enginn kyssti betur / né kvað
um hana líkt og ég.“42
Heimildaskrá
Benedikt Sv. Gröndal. 1948. Ritsafn. Gils Guðmunds-
son sá um útgáfuna. Fyrsta bindi. Isafoldarprent-
smiðja H.F., Reykjavík.
Bjarni Thorarensen. 1954. Kvæði. Islenzk úrvalsrit.
Kristján Karlsson gaf út. Bókaútgáfa Menningar-
sjóðs, Reykjavík.
Dagskrá. 1896.1. árg., 12. tbl. Eigandi og ábyrgðarmað-
ur Einar Benediktsson cand. juris. Reykjavík.
Eddukvœði 2001. Með skýringum eftir Gísla Sigurðsson.
Formáli eftir Armann Jakobsson. íslands þúsund ár.
Islensku bókaklúbbarnir, Reykjavík.
Gísli Brynjúlfsson. 2003. Ljóð og laust mál. Sveinn Yngvi
Egilsson bjó til prentunar og ritar inngang. Bók-
menntafræðistofnun Háskóla íslands, Reykjavík.
Jón Olafsson. 1900. Formáli. Páll Olafsson. Ljóðmæli. II
bindi. Jón Olafsson gaf út. Reykjavík.
Páll Ólafsson. 1971. Fundin Ijóð. Helgafell, Reykjavík.
Páll Ólafsson. 1984a. Kvœði. Fyrra bindi. Sigurborg
Hilmarsdóttir gaf út. Skuggsjá. Bókabúð Olivers
Steins sf. [Utgáfustaðar ekki getið.]
Páll Ólafsson. 1984b. Kvœði. Síðara bindi. Sigurborg
Hilmarsdóttir gaf út. Skuggsjá. Bókabúð Olivers
Steins sf. [Utgáfustaðar ekki getið.]
Snót. 1945. Nokkur kvæði eftir ýmiss skáld. Fyrra og síð-
ara bindi. Fjórða útgáfa. Einar Thorlacius bjó til
prentunar. Isafoldarprentsmiðja H/F, Reykjavík.
Sveinn Yngvi Egilsson. 2003. Inngangur. Gísli Brynj-
úlfsson. Ljóð og laust mál. Bókmenntafræðistofnun
Háskóla íslands, Reykjavík.
Þórarinn Hjartarson. 1997. Riddarinnfrá Halfreðarstöð-
um. Um líf og yrkingar Páls Ólafssonar. 3 útvarps-
þættir. Meðflutningsmaður: Ragnheiður Olafsdóttir.
RÚV.
42 Sbr. Pál Ólafsson 1984b:199.
94