Mímir - 01.06.2007, Síða 99

Tafla 1. Fjöldi og flokkar sagna í þátíðarprófi.
Sl S2 S3 VR-a VR-i V-a V-i V-bl
binda bjóða deyja baka flýta hjálpa benda kaupa
detta brjóta halda hljóða gretta kasta keyra leggja
drekka fjúka hlaupa hringa hífa smakka kyssa sækja
finna fljúga hlæja lofa hringja sparka senda telja
hverfa hrjóta hrökkva mynda hvíla spila vekja
spinna Ijúga leika saga kenna þegja
springa sjóða Úggja stjórna synda
stinga skjóta sitja stúta ýta
vinna súpa sofa standa stökkva syngja
9 9 12 8 8 5 4 6
ar. Af kennimyndum sagna eru aðrar myndir
dregnar.
Nútíð í litháísku hefur þrjá beygingarflokka
sem eru nefndir eftir endingum þriðju persónu:
~(i)a, -i og -o. Þátíð er mynduð eins og nútíð
með því að bæta sérstökum þátíðarendingum
við stofn sagnarinnar. Þátíð sagna sem tákna
ólokinn verknað er mynduð á annan hátt. Hún
er mynduð úr nafnhætti og síðan er viðskeyt-
inu -dav bætt við og síðar þátíðarendingum
sem eru alveg eins og í þátíð sem táknar lokinn
verknað. I þátíð litháískra sagna er þriðja per-
sóna eintölu alltaf alveg eins og þriðja persóna
fleirtölu. I litháísku hefur þátíð sem táknar lok-
inn verknað tvo beygingarflokka, -o (sem er
aðalbeygingarflokkurinn) og -é. Þriðja persóna
nútíðar ákveður hvaða beygingarflokki sögn til-
heyrir. Beygingarflokkurinn -o hefur ending-
arnar -au, -ai, -o í þátíð eintölu og -ome, -ote, -o
í þátíð fleirtölu. Beygingarflokkurinn -é hefur
endingarnar -iau, -ei, -é í þátíð eintölu og -éme,
-éte, -é í þátíð fleirtölu.
Ljóst er að kerfi litháískra sagna er frá-
brugðið kerfi íslenskra sagna og þátíðarmynd-
un í litháísku er mjög ólík þátíðarmyndun í
íslensku. í litháísku er eklci til skipting sem
samsvarar skiptingunni í veikar og sterkar sagn-
ir í íslensku. I litháísku er mjög mikilvægt að
kunna kennimyndir sagna vegna þess að þær
sýna hvernig sagnir beygjast í nútíð og þátíð.
Þátíðarmyndun litháískra sagna er frekar ein-
föld. Eins og fram kom hér að framan getur
stofn verið breytilegur frá einni kennimynd til
annarrar. I litháísku er almennt ekki skipt um
sérhljóð í rót við myndun þátíðar, viðskeytinu
-dav er bætt við myndun þátíðar sem táknar
ólokinn verknað en annars eru eingöngu not-
aðar sérstakar þátíðarendingar.
2.4 Aðferð
Til þess að kalla fram þátíð sagnanna voru not-
aðar myndir, hinar sömu og Hrafnhildur Ragn-
arsdóttir notaði við sína rannsókn (1998).
Aðferðin sem notuð var í þátíðarprófinu er
mjög áþekk aðferð Berko (1958) og Bybee og
Slobin (1982). Sú aðferð hefurverið kölluð örv-
unaraðferðin (e. elicitedproduction) og hefúr ver-
ið notuð til að kanna ákveðin málfræðiatriði hjá
börnum. Eins og áður var nefnt samanstendur
97