Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Blaðsíða 27

10. Stjórnarskrárbreytingar.
Hitt atriðið varðar fyrirkomulagið á breytingum á stjórnarskránni.
Nú segir í 79. gr., að Alþingi skuli rofið og efnt til nýrra kosninga,
þegar það hefur samþykkt breytingartillögu við stjórnarskrána. Þarf
síðan hið nýkjörna þing að samþykkja tillöguna óbreytta, og öðlast
hún þá fyrst gildi. Tvennt má að þessari skipan mála finna. I fyrsta
lagi er það mjög fyrirhafnarmikið að koma fram breytingum á þennan
hátt, þar sem hann hefur þingrof og nýjar kosningar í för með sér.
Er erfitt að koma auga á nægileg rök fyrir því, að breyting á stjórnar-
skránni skuli óhjákvæmilega leiða til þess, að allir þingmenn missi
umboð sitt og kjósa verði nýtt þing. Engin trygging er heldur fyrir
því, að í kosningunum verði stj órnarskrárbreytingin það mál, sem
mikilvægast er og helzt verði kosið um, heldur er hitt líklegra, að þar
beri hæst hinar venjulegu þrætubækur stjórnmálanna. 1 öðru lagi eru
mörg rök til þess, að stjórnarskrárbreyting verði framkvæmd með
öðrum hætti en venjuleg lagabreyting, þar sem hér er verið að fást
við grundvallarlög þjóðarinnar og þar dugi ekki samþykki Alþingis
eitt saman, heldur verði þjóðin að gjalda jáyrði við breytingunni í
þjóðaratkvæðagreiðslu. Nú er þjóðin ekki spurð um álit hennar á
málinu, nema á þann óbeina hátt við kjör nýrra þingmanna, sem fyrr
var lýst.
Af þessum sökum kemur til greina að taka upp fyrirmæli í stjórnar-
skrána á þá lund, að vilji menn breyta henni, skuli fyrst samþykkja
breytinguna á Alþingi og síðan fara fram um hana þjóðaratkvæða-
greiðsla. Verði breytingin samþykkt af báðum þessum aðilum, skuli
hún koma til framkvæmda, en ella ekki. Slíkur háttur, sem hér er
stungið upp á, ætti að tryggja enn betur en ella, að þjóðin væri í raun
og veru samþykk stjórnarskrárbreytingu.
11. önnur nýmæli.
Hér hefur að framan verið vikið að allmörgum greinum stjórnar-
skrárinnar og þau ákvæði rakin, sem helzt virðist þörf á að endurskoða,
þegar stjórnarskrármálið kemur næst til umræðu á Alþingi. Má ætla
að það verði, þegar sú stjórnarskrárnefnd, sem Alþingi kaus vorið
1972, skilar áliti sínu um þessi efni.
Ýmis önnur ákvæði hafa þó ekki verið gerð sérstaklega að umtals-
efni, þótt einnig beri að huga að þeim við slíka endurskoðun. Skulu
89