Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Blaðsíða 39

þá una við röðina á listanum. En einnig getur hann látið vera að merkja
við listabókstafinn, en þess í stað merkt við nafn þess frambjóðanda,
sem hann vill ljá atkvæði sitt. Með því gefur hann til kynna, að hann
styður flokkinn, en einnig sérstaklega einn af frambjóðendum hans.
Við útreikning úrslita er fyrst að venju fundin hlutfallstala kosn-
inganna í hverju kjördæmi. Efsta manni lista reiknast persónuleg at-
kvæði hans, að viðbættum þeim skerf flokks(lista) atkvæðanna, sem
hann þarf að hljóta til þess að ná hlutfallstölunni og hljóta kosningu.
Öðrum manni reiknast síðan persónuleg atkvæði hans og sá skerfur
af afgangi flokksatkvæðanna, sem hann þarf á að halda. Er svo fram
haldið útreikningi. Niðurstaða þessa kerfis í raun í Belgíu hefur verið
sú, að efsti maður á listanum er alla jafna öruggur um kosningu, þar
sem hann tekur af flokksatkvæðunum óskiptum. En hafi þriðji maður
mun fleiri persónuatkvæði en annar maður, færist hann oft upp íyrir
hann, en það fer þó vitanlega eftir því, hver afgangur flokksatkvæða
er hverju sinni, sem til annars manns fellur.
Við þetta má bæta, að bæði í Svíþjóð og Finnlandi, sem búa við hlut-
fallskosningar sem Island, eru rýmri ákvæði, áþekk danska kerfinu, til
persónulegra kosninga en er nú að finna í kosningalögunum íslenzku.
Þessi kosningakerfi, sem hér hefur verið mjög stuttlega lýst, auka
verulega vald og svigrúm kjósandans til þess að hafa persónuleg áhrif
á úrslit kosninga miðað við það kerfi, sem gilt hefur hér skv. 1. nr.
52/1959.
16. Niðurstöður.
Að lokum skal lögð áherzla á eftirfarandi atriði:
Vilji menn taka upp nýja kjördæmaskipan og kosningakerfi með
stjórnarskrárbreytingu, virðast bæði írska og vestur-þýzka kerfið koma
til greina með þeim breytingum, sem henta þykja miðað við íslenzkar
aðstæður. Af þeim er þegar fengin ítarleg reynsla þá áratugi, sem þau
hafa verið á lögbókum þessara þjóða, og sú reynsla hefir sýnt, að þau
tryggja bæði, að þjóðþingin séu skipuð í samræmi við fylgi flokka og
frambjóðenda með þjóðinni. Það er vitanlega kjarni málsins.
Telji menn hinsvegar, að ekki sé ástæða til þess að gera grundvall-
arbreytingu á kjördæmaskipan og kosningatilhögun í Ijósi þeirrar
reynslu, sem fengizt hefur frá 1959, er ljóst, að taka má upp persónu-
kjör innan marka núgildandi stjórnarskrárákvæða. Það er unnt að
framkvæma með breytingum á kosningalögunum, þar sem lögfest væri
101