Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Blaðsíða 38

yrðu kjörnir í einmenningskjördæmum. Miðað við kjörskrá síðasta
árs yrðu að meðaltali þá 4.800 kjósendur í hverju kjördæmi. Hinn
helmingur þingmanna yrði kjörinn af landslistum ílokkanna. Með þvi
væri tryggt, að þeir flokkar, sem ekki koma mönnum að í einmenn-
ingskjördæmum, fái þingsæti í samræmi við atkvæðafylgi sitt. Til
greina kæmi einnig að kjósa t.d. 40 þingmenn í einmenningskjördæm-
um og þá 20 af landslistum .
Þetta fyrirkomulag sameinar þannig kosti einmenningskjördæma,
sem jafnan hafa átt sér formælendur hér á landi, og kosti hlutfalls-
kosninga. Til greina kemur einnig, til þess að auka valfrelsi kjósenda,
að heimila mönnum að kjósa frambjóðanda flokks A í einmennings-
kjördæmi en landslista flokks B og skipta þannig atkvæðinu milli
flokka. Er það raunar það fyrirkomulág, sem í Vestur-Þýzkalandi tíðk-
ast. Jafnframt gæti landslistinn verið óraðaður, og myndi það enn
auka valfrelsi kjósandans.
Þriðja fyrirkomulagið má nefna persónubundna hlutfallskosningu
og er svipað því sem tíðkast m.a. í Danmörku20) og Belgíu. Þar er um
að ræða listakosningu í stórum kjördæmum. Kjósandi getur annað-
hvort merkt við listabókstaf flokksins eða við nafn bess frambjóðanda
á listanum, sem hann vill ljá persónulegt atkvæði sitt. Við útreikning
úrslita er fullt tillit tekið til hinna persónulegu atkvæða, þannig að
sá frambjóðandi, sem fær flest þeirra, verður í fyrsta sæti, ef um
óraðaðan lista er að ræða.
Atkvæði, sem falla á flokkinn skv. kosningalögum í Danmörku, telj-
ast með atkvæðum frambjóðenda hans, og sé þeim ekki raðað í for-
gangsröð er þeim skipt eftir hlutfalli persónulegra atkvæða þeirra.
Ef frambjóðandi A hefur fengið 600 atkvæði en frambjóðandi B 300
atkvæði fær A % hluta flokksatkvæðanna en B % hluta þeirra. Þannig
getur kjósandinn haft veruleg áhrif á hverjir frambjóðenda ná kosn-
ingu. Sé listinn hinsvegar raðaður af hálfu flokkanna, verða áhrif kjós-
andans verulega minni, sem að líkum lætur.
Þetta kosningakerfi liggur næst núverandi kosningafyrirkomulagi
hér á landi og lögfesting þess myndi því hafa minnstar breytingar í
för með sér. Er ekki þörf stjórnarskrárbreytingar til þess. Auðkenni
þau, sem í því felast, hníga mjög í átt til persónukosninga. Virðist því
hér vera um raunhæfan valkost að ræða í þessu efni.
1 Belgíu er einnig um að ræða hlutfallskosningar af listum, en þar
eru jafnframt ákvæði í kosningalögum, sem gefa kjósendum kost á
að velja persónulega milli frambjóðenda. Þar getur kjósandinn í fyrsta
lagi merkt við listabókstaf þess flokks, sem hann vill kjósa. Telst hann
100