Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Blaðsíða 28

nokkur þeirra nefnd hér, án þess að frekar verði um þau fjallað að
sinni.
1. Ákvæði um stjórnmálaflokka og þingflokka. 1 stjórnarskránni
er gert ráð fyrir að þingflokkar starfi og þá einnig stjórnmálaflokkar,
án þess að nánari ákvæði sé þar að finna um starfsemi þeirra. Stjórn-
málaflokkar eru svo mikilvægur þáttur í íslenzku lýðræðis- og þing-
ræðisskipulagi, að ekki væri óeðlilegt, að á stjórnmála- og þingflokkana
væri minnzt í stjórnarskránni, starfsemi þeirra, réttindi og skyldur,
þótt nánari ákvæði um þá eigi heima í löggjöf.
2. Sveitarfélögin eru annar meginþáttur stjórnsýslukerfis landsins.
Um þau er nú mjög stuttlega fjallað í stjórnarskránni, 76. gr., þar
sem segir að „rétti sveitarfélaganna til að ráða sjálf málefnum sínum
með umsjón stjórnarinnar skal skipað með lögum“. Full ástæða sýnist
vera til þess að setja ítarlegri ákvæði í stjórnarskrá um stöðu sveitar-
félaga til þess að tryggja sjálfstæði og f járhagslegt sjálfsforræði þeirra
í málum, sem þau annast að öllu eða mestu leyti.
3. Fjárlög. Athuga má, hvort lögfesta eigi í stjórnarskrá ákvæði
um, að fjárlög skuli afgreidd frá Alþingi áður en fjárhagsárið hefst,
en á því var áður fyrr mikill misbrestur, svo sem kunnugt er. Jafn-
framt verði athugaðar leiðir til þess að takmarka útgjaldahækkanir,
en á það atriði hefur verið lauslega drepið hér að framan.
4. Breytt verði 35. gr. og samkomudagur Alþingis ákveðinn í október
ár hvert, en ekki 15. febrúar, í samræmi við venju undanfarinna
áratuga.
12. Kjördæmi og kosningatilhögun.
Þá skal vikið að síðara efni þessarar greinar: breytingum á kjör-
dæmaskipan landsins og kosningatilhögun.
Nærfellt tveir áratugir eru liðnir, síðan núverandi kjördæmaskipan
var fest í lög. Var það gert með stj órnarskrárbreytingunni nr. 51,
1959 og nýrri kosningalöggjöf, nr. 52, 1959. Fram að þeim tíma höfðu
verið í landinu 21 einmenningskjördæmi, 6 tvímenningskjördæmi og
eitt átta manna kjördæmi í Reykjavík. 1 breytingunni 1959 fólst það,
svo sem kunnugt er, að niður voru lögð ein- og tvímenningskjördæmin,
en öllu landinu skipt í 8 stór kjördæmi, þar sem fimm eða sex þing-
menn eru nú kjörnir hlutfallskosningu af listum, en þó 12 í Reykjavík.
Tölu uppbótarþingsætanna var haldið óbreyttri eða ellefu.
Þegar litið er til reynslunnar af þeirri kjördæmaskipan, sem við
höfum búið við síðustu 18 árin, hygg ég að segja megi, að hún hafi
90