Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Blaðsíða 32

atkvæðisréttar almennt án þess að miðað sé sérstaklega við dreifbýli
andspænis þéttbýli.
Hér er gengið mjög langt, eins og sjá má, í átt til jöfnunar atkvæðis-
réttarins án tillits til búsetu. Sýnist í sjálfu sér ekki ósanngjarnt að
heimila nokkuð meira misvægi hér á milli dreifbýlis og þéttbýlis, eða
hlutfallstöluna 1 : 2, með skírskotun til þess aðstöðumunar íbúa þétt-
býlis og dreifbýlis, sem áður var nefndur. Væri það og mikil leiðrétting
á því ástandi, sem nú ríkir, þar sem munurinn er fjórfaldur í dag milli
helmings kjördæma landsins.
Er þá komið að því að svara þeirri spurningu, hvernig þetta misvægi
verði leiðrétt með breytingu á kosningalögunum einum saman.
Það er unnt að framkvæma að verulegu leyti með breytingum á
núgildandi ákvæðum um úthlutun hinna 11 uppbótarþingsæta, sbr.
122. gr. kosningalaga. 1 dag er þessum sætum úthlutað ýmist til þeirra
frambjóðenda, sem hæsta atkvæðatölu hafa í kjördæmi sínu, eða þeirra
sem hæst hafa hlutfall af atkvæðum í kjördæminu. Þessi síðari regla,
hlutfallsreglan, hefur valdið því, að uppbótarsæti geta jafnt fallið til
hinna fámennustu kjördæma sem hinna fjölmennustu. Með því að af-
nema þessa hlutfallsreglu yrði tryggt, að uppbótarsætin kæmu þar
eftir aðeins í hlut fjölmennari kjördæmanna, og -felst þegar í því nokk-
ur leiðrétting. Áhrifameira hér til frekari leiðréttingar yrði þó, ef
einnig væri afnumin sú régla, sem mælir svo fyrir, að aðeins komi einn
maður frá hverjum flokki í hverju kjördæmi til greina við úthlutun
uppbótarsæta. Afleiðing þessara tveggja breytinga á kosningalögun-
um yrði þá sú, að uppbótarsætum yrði úthlutað í fullu samræmi við
atkvæðafjölda í hinum einstöku kjördæmum; flest uppbótarsætin
myndu því falla til þeirra kjördæma, þar sem kjósendur eru flestir.
Tafla 4.
Kjósendafjöldi að baki hverjum þingmanni eftir úthlutun upphótar-
sæta, þar sem hlutfallsreglan er afnumin og jafnframt ákvæðið að
aðeins megi vera einn uppbótarmaður fyrir hvern flokk í kjördæmi.
Miðað við tölur frá alþingiskosningunum 1974.
Reykjanes 2.876 Norðurland vestra . 1.205
Reykj avík 2.653 Norðurland eystra . 2.235
Vesturland 1.567 Austurland . 1.360
Vestfirðir 1.119 Suðurland . 1.775
94