Tímarit lögfræðinga - 01.05.1981, Side 22

Jón Steinar Gunnlaugsson hrl.:
ÁKVÖRÐUN UM EIGNARNÁM
1. INNGANGUR
I 67. gr. stjórnarskrárinnar er kveðið á um skilyrði þess, að maður
verði skyldaður til að láta af hendi eign sína. Stjórnarskrárákvæðið
takmarkar heimild handhafa ríkisvaldsins til eignaskerðinga með því,
að slíkum skerðingum má því aðeins beita að gætt sé þessara skilyrða.
Skilyrðin í 67. gr. stj.skr. eru sem kunnugt er 3: (1) almenningsþörf
verður að krefjast eignaskerðingar, (2) lagafyrirmæli þurfa til að
koma og (3) bæta verður eignaskerðingu fullu verði.
Hér á eftir mun ég fjalla um nokkur atriði er varða eignarnáms-
ákvörðunina, þ.e.a.s. ákvörðun um að beita í ákveðnu tilfelli þeirri
eignaskerðingu, sem framangreint ákvæði stjórnarskrárinnar miðar
að takmörkun á. Þegar hér er talað um eignarnámsákvörðun, er ekki
aðeins átt við ákvörðun um, hvort eignarnám skuli fara fram eða
ekki, heldur einnig um, hversu víðtækt eignarnámið skuli vera, þ.á m.
um hvaða réttindi skuli skert og í hverju skerðingin sé fólgin. Þess
verður auðvitað ekki kostur að gera þessu umfangsmikla efni skil að
ráði. Verö ég lengst af að fara hratt yfir sögu, en reyni þó að líta ofur-
lítið nánar á tvö atriði málsins, þ.e.a.s. spurninguna um rétt eignar-
námsþola til að gæta hagsmuna sinna, þegar eignarnámsákvörðun er
tekin, og um vald dómstóla til að endurskoða niðurstöður stjórnvalda
um matskennd skilyrði eignarnámsheimildar.
2. HVER FER MEÐ ÁKVÖRÐUNARVALD?
I íslenzkum lögum, sem hafa inni að halda heimildir til eignarnáms,
er ákaflega misjafnt, hverjum fengið er valdið til slíkrar ákvörðunar.
16