Tímarit lögfræðinga - 01.05.1981, Page 26

í lögum séu ákvæði af sama toga. Hefur mér ekki gefizt tóm til að
kanna það til hlítar.
Þessi ákvæði sérlaga duga út af fyrir sig auðvitað ekki til að unnt
sé að telja eignarnámsþola eiga þennan rétt á öðrum sviðum. 1 mesta
lagi er unnt að telja þau styðja önnur lágasjónarmið, sem með slíkum
rétti kunna að mæla.
I hrd. 1948.434 voru atvik þau, að maður nokkur (A) hafði fengið
úrskurð fógeta um, að annar maður (B) skyldi með beinni fógeta-
gerð borinn út úr herskála, sem B hafði keypt til niðurrifs en bjó nú
í, en skáli þessi stóð á kndi, sem A leigði. Eftir að úrskurður fógeta
gekk, tók Húsaleigunefnd Reykjavíkur skálann, ásamt leigulóðarrétt-
indum A, leigunámi skv. heimild í 1. mgr. 5. gr. laga um húsaleigu
nr. 39/1943. 1 þessu ákvæði var húsaleigunefndum veitt heimild til
að taka leigunámi auðar íbúðir, svo og annað ónotað húsnæði, útbúa
það til íbúðar og ráðstafana því til handa húsnæðislausu innanhéraðs-
fólki. Fékk nefndin B síðan húsnæðið til íbúðar. 1 dómi Hæstaréttar
var talið, að í lagaheimildinni fælist réttur til að taka leigunámi ásamt
húsnæðinu nauðsynleg lóðarréttindi. Leigunámið hafði farið fram án
þess að A væri gert viðvart. Um það segir Hæstiréttur orðrétt:
„Stefndi Húsaleigunefnd Reykjavíkur tók leigunámi með úrskurði
21. ágúst 1946 skála þann og lóðarafnot, sem í málinu greinir. Við
framkvæmd leigunámsins gætti nefndin ekki réttra aðferða, þar sem
hún veitti áfrýjanda ekki kost á því að gæta réttar síns, er leigunámið
fór fram. En þar sem áfrýjandi hefur ekki í flutningi málsins tilgreint
nein atriði, sem hann mundi hafa borið fram fyrir húsaleigunefnd og
áhrif hefðu getað haft á leigunámið, og ekki er ástæða til að ætla,
að nein slík atriði hafi verið fyrir hendi, þá þykir ekki næg ástæða til
að meta leigunámsúrskurðinn ógildan af þessum sökum.“
Nú var það sérstætt í 5. gr. laga um húsaleigu nr. 39/1943, að skv.
3. mgr. greinarinnar skyldi eignarnemi (húsaleigunefnd) ákveða
leiguupphæð fyrir húsnæði, sem leigunámi var tekið skv. 1. mgr. Er
það sjálfsagt álitamál, hvort staðizt geti að láta eignarnema eftir
ákvörðunarvald um eignarnámsbætur, en það atriði málsins er ekki
til umræðu hér. Vegna 3. mgr. 5 gr. var augljóslega enn ríkari ástæða
en ella hefði verið til að eignarnámsþolanum væri gefið tækifæri til
að gæta hagsmuna sinna. Hins vegar virðist mér að túlka megi dóm
Hæstaréttar í málinu þannig, að aðfinnslurnar í dóminum hafi ekki
verið takmarkaðar við þann þátt ákvörðunar húsaleigunefndarinnar,
sem laut að ákvörðun bótafjárhæðarinnar. Nefndinni hafi einnig bor-
ið að gefa eignarnámsþolanum kost á að gæta hagsmuna sinna varð-
20