Tímarit lögfræðinga - 01.05.1981, Side 27

andi það atriði, hvort eignarnámið skyldi fram fara eða ekki, sbr.
orðalagið: „ ... áfrýjandi hefur ekki í flutningi málsins tilgreint
nein atriði, sem hann mundi hafa borið fram fyrir húsaleigunefnd
og áhrif hefðu getað haft á leigunámið . . . “ og einnig „ .. . þykir ekki
næg ástæða til að meta leigunámsúrskurðinn ógildan af þessum sök-
um.“
Nú er það ljóst, að ákvörðun um eignarnám er mjög iþyngjandi
ákvörðun í garð eignarnámsþola. Gera verður ríkar kröfur um vand-
aðan undirbúning stjórnarathafna, sem svo háttar um. Á hinn bóg-
inn ber að hafa í huga að fara verður varlega í að telja stj órnarathafn-
ir ógildar, þótt vikið sé frá formreglum um undirbúning þeirra, sem
út af fyrir sig mega teljast eðlilegar, en ekki eiga stoð í settum lögum.
Með hliðsjón af þessu ásamt framangreindum dómi Hæstaréttar og
svo að sínu leyti þeim sérákvæðum í vatnalögum og náttúruverndar-
lögum sem nefnd voru, þykir mér koma til greina að orða það sem
almenna reglu, að jafnan skuli gefa eignarnámsþola kost á að gæta
hagsmuna sinna, áður en endanleg ákvörðun um eignarnám er tekin,
en vanræksla á þessu valdi því aðeins ógildi eignarnámsákvörðunar,
að eignaniámsþoli geti bent á einhver sjónarmið sín, sem hefðu getað
haft áhrif á ákvörðunina ef þau hefðu legið fyrir. Dómstóllinn, sem
um þetta dæmdi, myndi að sjálfsögðu ekki taka beina afstöðu til þess,
hvort sjónarmið eignarnámsþola hefðu í raun átt að hafa þau áhrif,
að ákvörðun stjórnvalds hefði orðið önnur, heldur myndi dómstóllinn
einungis taka afstöðu til þess, hvort sjónarmið eignarnámsþola hefðu
almennt verið til þess fallin að skipta máli við ákvörðunina.
I tilvikum, þar sem skylt er að gefa eignarnámsþola kost á að gæta
hagsmuna sinna, verður að telja, að hann eigi kröfu á að fá vissar
lágmarksupplýsingar um hið fyrirhugaða eignarnám, svo sem um það,
við hvaða eignarnámsheimild sé stuðst, hvert sé tilefni eignarnáms-
ins og að hvaða eignaskerðingum sé stefnt með eignarnáminu. Sjá
hér til hliðsjónar áður greint ákvæði í c)-lið, 1. mgi-. 144. gr. vatna-
laga, sbr. 143. gr. sömu laga og 2. mgr. 26. gr. náttúruverndarlaga.
Eðli málsins samkvæmt má telja að eignarnámsþoli eigi almennt rétt
á að fá allar þær upplýsingar um fyrirhugað eignarnám, sem fyrir
liggja og nauðsynlégt getur talizt fyrir hann að fá að kynna sér til
að geta gætt hagsmuna sinna.
Áður en ég skil við þetta álitaefni um rétt eignarnámsþola til að
gæta hagsmuna sinna, skal þess getið, að í gær fór fram í Hæstarétti
málflutningur í máli, þar sem m.a. er fjallað um þetta atriði. Má því
21