Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.2004, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 4.SEPTEMBER 2004
Helgarblað DV
Stríðið milli Rússlands og Tsjetsjeníu virðist engan endi ætla að taka. Vladimír Pútín er i miklum
vanda eftir að hans maður Alu Alkhanov vann forsetakosningarnir í Tsjetsjeniu. Umsátrinu við barna-
skólann í Beslan lýkur með blóðbaði. Tölur um drepna og særða eru á reiki.
Rússneskar sérsveitir réðust inn í
skólann í Beslan þar sem tsjetsjenskir
hryðjuverkamenn hafa haldið ailt að
1.000 manns í gíslingu og bundu enda
á umsátrið um skólann. Sjónarvottar
tala um tvær miklar sprengingar og
skothríð við skólann í gærmorgun en
fregnir af atburðum hafa verið nokk-
uð misvísandi eftir því sem leið á gær-
daginn. Samkvæmt BBC voru um 150
böm flutt á spítala eftir árás sérsveit-
anna og haft er eftir tökumanni BBC
að hann hafi séð um 100 lík í leikfimi-
sal skólans þar sem gíslamir vom
geymdir. CNN segir hins vegar að 10
mannræningjanna hafi verið drepnir í
árásinni og 400 gíslar særst.
Ekki liggur ljóst fyrir hver afdrif
hryðjuverkamannanna em en sam-
kvæmt ffegnum var hluti þeirra drep-
inn í árásinni en nokkním tókst að
komast undan og var þeirra ákaft leit-
að í nágrenninu. Þá er heldur ekki
vitað hve margir gíslarnir vom, stjóm-
völd gáfu upp tölur á bilinu 250 til 350
en sjónvarvottar töldu nærri lagi að
gíslarnir hafi verið á bilinu 1.000 til
1.500 talsins, mest konur og böm. Gíf-
urleg reiði er nú meðal almenings í
Rússlandi vegna þessa máls og ákaft
er kallað eftir hefnd af hálfu rúss-
neskra stjómvalda.
Endalaust stríð
Stríð Rússlands og Tsjetsjeníu hef-
ur nú staðið í áratug og virðist engan
enda ætla að taka. Hvort landið um
sig hefur sitt heiti á átökunum. Fyrir
Tsjetsjena er þetta ffelsis- og sjálf-
stæðisbarátta, fyrir Rússa er þetta her-
ferð gegn hryðjuverkamönnum
múslima og sem slíkt hluti af hinni al-
þjóðlegu baráttu á þeim vettvangi.
Báðir aðilar hafa í raun á réttu að
standa.
Hryðjuverkabylgjan sem skollið
hefur á Rússlandi síðustu vikur kom í
kjölfar forsetakosninganna í Tsje-
tsjem'u þar sem Aiu Alkhanov var kjör-
inn forseti landsins með töluverðum
yfirburðum. Alu var frambjóðandi
yfirvalda í Moskvu og sá sem Vladimíf
Pútín valdi til framboðsins en Alu er
fyrrum innanríkisráðherra Tsjetsjen-
íu.
Tsjetsjenar segja að umfangsmikil
kosningasvik hafi leitt tii þess að Alu
var kosinn og svömðu á þann hátt að
senda fyrst fjórar konur úr hópi
„Svörtu ekkjanna" í sjálfsmorðsferð til
Rússlands og síðan að ráðast inn í
bamaskólann í Beslan og taka þar allt
að 1.000 manns, mest konur og börn,
í gíslingu. Áður en ráðist var á skólann
höfðu þrjár af svörtu ekkjunum lokið
ferðum sínum, ein sprengdi sig í loft
upp á jámbrautarstöð í Moskvu og tók
9 með sér í dauðann en um 50 manns
særðust. Tvær þeirra sprengdu sitt-
hvora flugvélina í loft upp þar sem
tæplega 90 manns fómst og sú fjórða
gengur enn laus í Rússlandi að því að
talið er.
Grimmt og blóðugt stríð
Sjálft stríðið mUli Rússlands og
Tsjetsjeníu stóð árin 1994 til 1996 og
þykir hafa verið eitt hið grimmasta og
blóðugasta í seinni tfma sögu. Báðir
aðilar sýndu mikla grimmd og
skemmst er að minnast þess að höf-
uðborgin Grosm' var svo gott sem
jöfnuð við jörðu í þessu stríði. Að lok-
um fór svo að Rússar drógu heri sína
til baka 1996 eftir mikið mannfall.
Árið 1999 réðust Rússar aftur með
heri sína inn í landið og sögðu þá að
það hefði verið gert í kjölfar fjölda
sprengjutilræða í Moskvu og tveimur
borgum í suðurhluta Rússlands sem
kostuðu yfir 200 manns lífið. Rússar
sögðu einnig að eftir að þeir yfirgáfu
landið 1996 hefði það breyst í miðstöð
skipulagðrar glæpastarfsemi og
marmrána. Á þessum árum bárust
einnig reglulega fféttir af því að
tsjetsjenskir glæpamenn væru að ná
Hryðjuverk
í Rússlandi
Árás hryðjuverkamanna ag gislatakan
i barnaskólanm í Beslan er aðeins sið-
asta hryðjuverkið i röð slikra sem ná
aftur til upphafs stríðsins i Tsjetsjeníu
árið 1996. Hér fylgir listi þeirra helstu á
siðustu árum.
31* á gúst 2004Kona
sjálfa sigToft upp á járnbrautastöð f
Moskvu, níu farast og 51 særast í spreng-
ingunni.
24. ágúst2004 Tvær rússnesk-
ar farþecjurflugvélar eru sprengdar! loft
upp nær samtímis með þeim afleiðingum
að89farast.
ÓgÚSt 2003Sjálfsmorðs-
ntjmg drepur a.m.k. 50 manns á her-
22. júní2004 Uppreisnarmenn
ráðasfá innanrikisráðuneytið I Ingusetíu
og drepa minnst 92 mahns, þ.á m. ráðherr-
ann.
6, febrúar2004^prenging a
háannatímanum í metrónum f Moskvu
drepur 30 og særir 70 manns.
9. desember2003
morðssprenging drepurfimm manns i
miðborg Moskvu.
S. desember2003Sprenging
I lest í Stavropoi norður afTsjetsjeniu drep-
ur 36 og særir 150 manns.
1. át
spreng
spitala i bænum Mozdok í Norður Ossetiu.
5. ÍÚIÍ 2003Tværsjálfsmorðs-
spréhgingar drepa 15 og særa 60 manns á
rokktónleikum á Tushino-flugvellinum I
Moskvu.
S.júni2003: Kona veitir herrútu með rúss-
neskum flugmönnum fyrirsát, hún og 18
aðrir farast f sprengingunni.
23. október2003 Um 50
tsjetsjeneskir uppreisnarmenn taka um
800 manns sem gisla I leikhúsi I Moskvu.
Eftir þriggja daga umsátur láta rússneskar
sérsveitir til skarar skriða með gasi. Flestir
uppreisnarmannanna eru drepnirásamt
115 afgíslunum.
8. ágúst2000:Sprengja við fjölfarna götu i
Moskvu drepur átta manns.
2. jÚlf2000Tsjetsjenskir uppreisn-
arrrlenn hrlnda afstaö fimm sjálfs-
morðsárásum gegn rússneskum herstöðv-
um, I þeirri alvarlegustu farast 54 i lög-
reglustöð nálægt G rosni.
september I999s™'ur
eyðrleggja ibúðablokkir í Moskvu, Buyn-
aksk og Volgodonsk með þeim afleiðing-
um að 200 manns farast. Ríkisstjórnin set-
ursökina á tsjetsjenska uppreisnarmenn,
sem i staöinn ásaka rússnesku leyniþjón-
ustuna um að standa á bak við sprenging-
arnar. Vladimir Pútln.þá forsætisráðherra,
bregst við með þvi að senda herinn inn í
Tsjetsjeníu.
Endalaust
stríð R ússar
hafa átti i
I stríði íTsjetsj-
I eniu siðasta
I áratuginn og
| ekkisérfyrir
1 endann á þvi.
undirtökunum í glæpaheimi Moskvu-
borgar.
Kosningaloforð Pútíns
Pútín forseti komst til valda sem eft-
irmaður Boris Jeltsín árið 2000 að stór-
um hluta vegna loforða um að hann
myndi koma á friði í Tsjetsjemu. Her-
ferð hans gegn Tsjetsjenum á seinni
hluta ársins 1999, fyrst í Dagestan og
síðan íTsjetsjeníu sjálfrí, aflaði honum
mikils stuðnings meðal Rússa. Hins
vegar leiddi þessi herferð ekki til neins,
frekar en stríðið fimm árum fyrr. í dag
er Pútín óravegu frá því að koma á friði
á þessum slóðum.
Vandamálið sem við er að eiga í dag
er einkum að tsjetsjenskir uppreisnar-
hópar lúta ekki einni sameiginlegri yfir-
stjóm eins og áður. Þeir skiptast upp í
fjölda mismunandi hópa og fylkinga
sem hver um sig hefur ákveðnar hug-
myndir um hvemig eigi að koma boð-
skapnum á framfæri. Hið eina sem þeir
em sammála um er að best sé að drepa
eins marga Rússa og fr amast er unnt.
Tsjetsjenar em múslimar og sem
slfldr njóta þeir víðtæks stuðnings í
löndum á borð við Tyrkland, Jórdamu
og Sádi-Arabíu. f Tyrklandi og Jórdamu
em aðfluttir Tsjetsjenar fjölmennir og
raunar er svo komið nú að fleiri
Tsjetsjenar búa erlendis en í landinu
sjálfu vegna eilífra stríða og uppreisna
allt frá 19. öldinni.
Kosninqasvikin sem kveiktu bál-
ið
Eftir að ljóst var að Alu Alkhanov
hafði náð kjöri með rúmlega 70% at-
kvæða í forsetakosningunum í Tsje-
tsjeníu blossaði upp mikil reiði meðal
landsmanna og þó einkum hinna
frambjóðendanna sem sökuðu Alu um
umfangsmikil kosningasvik. Þetta er
m.a. talin ein höfuðástæðan fyrir
hryðjuverkabylgjunni sem hrjáð hefur
Rússa undanfama daga og vikur.
Movsur Khamidov, sem varð annar
íkosningunum, segir að eftirlitsmenn á
hans vegum hafi orðið vitni að marg-
víslegum kosningasvikum, þar á meðal
fölskum kjörseðlum. Fulltrúi hans
sagði í samtaii við Reuters að hann
hefði séð kjörkassa stútfulia af kjörseðl-
um aðeins mínútum eftir að kjörstaðir
voru opnaðir.
Alþjóðlegir eftirlitsmenn sögðust
ekki koma náiægt þessum kosningum
þar sem aðstæður í Tsjetsjemu gerðu
það að verkum að ómögulegt væri að
halda slíkar kosningar af nokkm viti.
(Heimildir: CNN, BBC o.fl.)