Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Side 261
SJÓNRÆN ÁHRIF OG
AFTURKRÆFNI VIRKJANA
Samanburður á vatnsafls- og jarðhitavirkjunum
Birgir Jónsson lauk B.Sc.Hons. prófi íjarðfræði frá Manchesterháskóla 1969 og M.Sc. prófi í jarðverkfræði frá
Durhamháskóla í Norður-Englandi 1971. Hann starfaði hjá Orkustofnun frá 1971-1997, VSÓ Ráðgjöf 1997-1999 og
hefur verið dósent við verkfræðideild Háskóla íslands frá 1999.
Abstract
The article deals with visual environmental impact of both hydro and geothermal power stations. Furthermore, special
emphasis is placed upon possible restoration or revovery of the environment in question after operation of the power sta-
tions is finished. Power stations as all large constructions will have an impact on the environment and cause some changes.
Some say all changes in nature are bad, but nature is dynamic and is continuously changing itself, especially here in
lceland. Man-made activities can speed up these changes. However, most people seem to want their environment to
remain in the same state as it was when they were growing up. In the author's view,the best option regarding construc-
tion projects is as little visual changes in the environment as possible. Still, changes do not have to be for the worse, they
certainly create a different environment, but not necessarily a worse environment in many cases.The author makes a pre-
liminary prediction on possible land use in the Central Highland of lceland for the next few decades; in his opinion more
than 90% of the area will be reserved for the tourist industry and other outdoor activities with some limits due to preser-
vation of sensitive areas, but very limited man-made impacts. Less than 10% would then be divided between the energy
and transport sectors for possible power stations,transmission lines and roads.
Inngangur
Grein þessi fjallar um sjónræn umhverfisáhrif virkjana á íslandi, bæði jarðhita- og
vatnsaflsvirkjana. Sérstök áhersla er þó lögð á mögulega afturkræfni (e. restoration, recov-
ery, reversibility, rehabilitation, etc.) í tengslum við þessi virkjunarmannvirki. Virkjanir,
eins og aðrar stórframkvæmdir, hljóta alltaf að hafa áhrif á umhverfi sitt og valda
breytingum á því. Sumir halda því fram að allar breytingar á umhverfinu séu slæmar, en
þess ber að gæta að náttúran og þar með umhverfið er sífelldum breytingum háð, sérstak-
lega hér á Islandi. Mannanna verk flýta þó oft fyrir breytingum á náttúrunni. Flestir
virðast vilja að umhverfi þeirra haldist óbreytt frá því sem það var þegar þeir voru að
alast upp. Skoðun höfundar á þessum málum er sú að varðandi framkvæmdir utan þétt-
býlis sé æskilegast að sjáanlegar breytingar af manna völdum séu sem minnstar.
Breytingar þurfi þó ekki alltaf að vera til hins verra, þær geti skapað ástand sem er ekki
verra en það sem var fyrir, þó að það sé öðruvísi. Þá telur höfundur að landnýting á
miðhálendi Islands næstu áratugina verði þannig að um eða yfir 90 % hálendissvæðisins
verði einhvers konar verndar- og útivistarsvæði, en orku- og samgöngugeirarnir þurfi
samanlagt ekki nema innan við 10% undir mannvirki og viðkomandi áhrifasvæði (Birgir
Jónsson 2004).