Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Side 281

megi þær saman við þekkt viðmið. Hægt er að
ganga enn lengra í greiningunni og vega hvern þátt
á móti hinum.
Vistferli vegarins má skipta í þrjá fasa; 1) byggingu
vegar, 2) viðhald og rekstur vegar og 3) niðurrif
vegar. I fyrstu tveimur fösunum eru notuð ýmis efni
til byggingar og viðhalds vegarins. Framleiðsluferli
vegagerðarefna hefst við nýtingu auðlinda, t.d.
efnistöku úr námum, og við framleiðslu hráefna.
Hráefnin eru höfð til framleiðslu byggingarefna sem
síðar eru notuð við byggingu vegarins. Þegar vegur
er hannaður er líftími hans óþekktur og því er fyrir-
fram skilgreindur ákveðinn líftími. Síðasti fasinn er
niðurrif vegarins. Þennan fasa er hvað erfiðast að
áætla því líftíminn er óþekktur og þó svo að hann sé
áætlaður er erfitt að segja til um hvað verður gert við
vegagerðarefnin eftir þennan áætlaða tíma. Niður-
rifi er því oft sleppt í vistferilsgreiningum á vegum,
en það er þó ekki síður nauðsynlegt því það tekur á
umhverfisáhrifum sem tengjast því hvort hægt sé að
endurnýta vegagerðarefnin og hvort í vegagerðar-
efnunum séu efni sem hafa langvarandi neikvæð
áhrif á menn og vistkerfi.
c \
I. Skilgreining á
markmiðum og
umfangi
III: Mat á áhrifum
v___________________________________ ___________________________________
Mynd 1. Ferli vistferilsgreininga eins og það
er skilgreint í ISO 14040-14043 staðlinum [11].
IV. Túlkun
niðurstaðna
II. Magngreining
Til þess að auðvelda vistferilsgreiningu í framkvæmd er notaður sérhæfður LCA-
hugbúnaður sem m.a. inniheldur gagnasafn um umhverfisáhrif mismunandi ferla og
efna. Þessi hugbúnaður gerir þó ráð fyrir að notandinn þekki vel það ferli sem hann ætlar
að meta í LCA-hugbúnaðinum. Fyrir flókin kerfi, eins og t.d. meðhöndlun úrgangs og
vegagerð, hefur einnig verið þróaður ýmis ennþá sérhæfðari hugbúnaður sem er
sérsniðinn að því kerfi sem meta skal. Þess sérhæfði hugbúnaður inniheldur því bæði
nákvæmari gögn sem tengjast því kerfi sem við á og leiða notandann í gegnum þau ferli
sem tengjast kerfinu. Þannig má segja að sérhæfður hugbúnaður geti almemit einfaldað
greiningarvinnuna og auki möguleika á nákvæmari niðurstöðum.
ROAD-RES: LCA-hugbúnaður fyrir vegagerð
ROAD-RES er sérhæfður hugbúnaður til þess að gera LCA á vegagerð þar sem bæði er
hægt að nota hefðbundin vegagerðarefni og úrgangstegundir [4]. Hugbúnaðurinn var
þróaður í Tækniháskólanum í Danmörku fyrir dönsku vegagerðina (Vejdirektoratet) og
sorpbrennslustöðvarnar í Kaupmannahöfn (Vestforbrænding og Amagerforbrænding).
Megintilgangurinn með þróun hugbúnaðarins var að hanna hugbúnað sem danska vega-
gerðin gæti notað til þess að gera vistferilsgreiningar á ýmis konar vegaframkvæmdum
og sem sorpbrennslustöðvarnar gætu notað til þess að bera saman umhverfisáhrif frá
endurnýtingu og urðun gjalls og ösku frá sorpbrennslu.
Hugbúnaðurinn inniheldur gagnabanka með upplýsingum um umhverfisáhrif við fram-
leiðslu ýmissa efna til vegagerðar, umhverfisáhrif vinnuvéla og um útskolun mengandi
efna til umhverfisins frá vegagerðarefnum sem notuð eru, svo og gagnabanka sem inni-
heldur upplýsingar um hvernig reikna megi umhverfisáhrif út frá upplýsingum um ílag
og frálag. Umhverfisáhrif eru reiknuð út frá EDIP-aðferðinni - Environmental Development
of lndustrial Products [12], sem er LCA-aðferð viðurkennd af dönsku umhverfisstofn-
uninni (Miljostyrelsen).
Ritrýndar vísindaqreinar i 279