Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Síða 294
ankeri og innsteyptir eftir uppsetningu en boltar sem lokastyrking voru innsteypt kamb-
stál nema þar sem vatn var á ferðinni. Sprautusteypan var hefðbundin og sprautusteypu-
notkun var um 1,5 m3/m. Algeng heildarþykkt steypunnar er 30-70 mm og meðal-
þykktin er um 60 mm. Stáltrefjar voru mjög lítið notaðar og einungis um 1,6% af sprautu-
steypunni með trefjum (50 kg/m3).
Hvalfjarðargöngin
Hvalfjarðargöngin eru að margra mati eitt mesta og áhrifaríkasta stórvirki í samgöngu-
sögu landsins en heildarlengd þeirra er um 5.770 m. Göngin voru byggð á árunum 1996
til 1998 og opnuð fyrir umferð vel á undan áætlun og kostnaður var einnig innan áætl-
unar. A heildina litið gekk framkvæmdin mjög vel og jarðfræðilegar aðstæður voru
almennt hagstæðar.
Hvalfjarðargöngin eru stærstu veggöngin á landinu, þ.e. suðurhluti þeirra er tvíbreiður
og norðurhluti þríbreiður. Miklar kröfur voru gerðar til bergstyrkinga, m.a. þar sem hér
er um neðansjávargöng að ræða. Þar var í fyrsta og eina skiptið hingað til hér á landi
notað berggæðamatskerfi (Q-kerfið) til að skilgreina bergstyrkingu í mismunandi bergi
þannig að framkvæmd styrkingarvinnunnar var einfaldari og markvissari en áður.
Notkun styrkinga var einnig mun meiri en þekkst hafði áður hér á landi en þó var um
hefðbundnar styrkingaraðferðir að ræða, þ.e. 3-4 m langa bergbolta og venjulega
sprautusteypu.
Bergboltar voru ýmist innsteypt kambstál eða svokallaðir CT-boltar sem eru endafestir
með ankeri og grautaðir eftir uppsetningu. Meðalnotkun bergbolta var um 3 stk/m í
tvíbreiða þversniðinu en 3,5 stk/m í þríbreiða þversniðinu (vegið meðaltal um 3,2
stk/m). Sambærilegar tölur fyrir sprautusteypu eru 2 m3/m í tvíbreiða, 2,6 m3/m í
þríbreiða hlutanum og meðaltalið er um 2,2 m3/m. Meðalþykkt sprautusteypunnar er
um 75 mm í tvíbreiða hlutanum og um 85 mm í þríbreiða hlutanum. Innan við 10%
sprautusteypunnar er með stáltrefjum og trefjar ekki notaðar í ysta lag steypunnar.
Almannaskarð
Jarðgöngin undir Almannaskarð voru gerð á árunum 2004-2005 og gekk sú framkvæmd
mjög vel. Þar náðust m.a. mestu vikulegu afköst sem náðst hafa hér á landi í göngum af
sambærilegri stærð. Gangagröfturinn sjálfur tók aðeins rúma þrjá mánuði af virkum
vinnutíma en göngin eru 1.150 m löng í bergi.
Jarðfræðilegar aðstæður voru þokkalegar og notkun styrkinga var fremur mikil, m.a.
vegna tíðra setlaga á milli basaltlaganna. Styrkingaraðferðir voru hefðbundnar, þ.e. aðal-
lega 3 og 4 m boltar, og um 85% af boltunum voru endafestir og grautaðir eftir á (CT-
boltar) en afgangurinn einföld, innsteypt kambstál. Boltanotkun var um 2,8 stk/m í þess-
um tvíbreiðu göngum og sprautusteypunotkun um 2,3 m3/m. Meðalþykkt steypunnar er
um 85 mm. Um 85% af allri sprautusteypu er með stáltrefjum (40 kg/m3). Um 97% af
boltunum var sett upp sem vinnustyrking meðan á greftri stóð en einungis um 3% sem
lokastyrking eftir að greftri lauk. Sambærilegar tölur fyrir sprautusteypu eru 68% sem
vinnustyrking en 32% sem lokastyrking.
Fáskrúðsfjarðargöng
Fáskrúðsfjarðargöng voru gerð á árunum 2003-2005 og eru þau um 5,7 km í bergi. Verkið
gekk almennt vel og jarðfræðilegar aðstæður voru góðar í suðurhluta ganganna en berg
var fremur erfitt lengst af í norðurhluta ganganna. Einnig voru áhrif hárra bergspenna
allmikið til vandræða um miðbik ganganna, m.a. vegna þunga yfirliggjandi bergs en
göngin eru þar á rúmlega 1.000 m dýpi. I göngunum mældust hæstu bergspennur sem
mældar hafa verið hér á landi svo vitað sé. Lóðréttar spennur mældust allt að 56 MPa sem
er hærra en brotstyrkur margra set- og gjallkargalaga. Notkun bergstyrkinga var mikil í
2 9 2. Arbók VFl/TFl 2006