Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Side 312

þegar stór verkefni í tengslum við geimferðaáætlun Bandaríkjamaima voru undirbúin og
framkvæmd. Verkefnastjórnun er skilgreind þannig í alþjóðlegum ISO staðli um gæði í
verkefnastjórnun:
Einstakt ferli, sem samanstendur af samræmdum og stýrðum verkþáttum með
skilgreint upphaf og endi, sett af stað til að ná markmiðum er samræmast
sértækum þörfum, þar á meðal takmörkunum er varða tíma, kostnað og aðföng.1
Skilgreiningin sýnir að verkefnastjórnun grundvallast á öguðum vinnubrögðum og frá
heimspekilegu sjónarmiði á hugmyndum um hinn verksækna mann (lat. homo faber) og
liinn hagræna mann (lat. homo economicus); þ.e. þeim hugmyndum að við séum í megin-
atriðum fær um með meðvituðum hætti að greina stöðu okkar, taka skynsamlegar
ákvarðanir og koma til framkvæmda verkefnum sem auka á hagsæld okkar. Til að skoða
betur inntak verkefnastjórnunar í hefðbundnum skilningi er gagnlegt að skoða vel þekkt
rit úr heimi verkefnastjóra, Project Management Body of Knowledge (PMBok).2 í þessum
hugtakagrunni bandarísku verkefnastjórnunarsamtakanna má fræðast um hefðbundin
þekkingarsvið verkefnastjórnunar, en þau eru m.a. umfangsstjórnun, tíma- og kostn-
aðarstjórnun, gæðastjórnun, starfsmanna- og samskiptastjórnun, áhættu- og innkaupa-
stjórnun og samstæðustjórnun margra verkefna.
Verkefnastjórnun snýst því fyrst og fremst um að stjórna verkefnum með aðferðum þar
sem leitast er við að nálgast viðfangsefnið af hlutlægni og reynt er að beita megindlegum
(e. quantitive) aðferðum hvar sem þeim verður við komið til að takast á við verkefni og
vandamál í hlutveruleikanum. Aðferðin gengur út á að hlutgera verkefnið og afmarka
það með ýmsum hætti. Varpað er sérstöku ljósi á stjórnunarlega þætti verkefnisins og
gerð eru skýr skil á milli verkefnastjórnunar sem slíkrar og verkefnisvinnunnar.
Þannig er verkefnastjórnun þýðingarmikil aðferð við að raungera hugmyndir og drauma
okkar í heiminum og koma þeim til framkvæmda, og líklega er það ekki alger tilviljum
að ensku orðin „project" (verkefni) og „projection" (frávarp) eru samstofna hugtök sem
bendir til þeirrar staðreyndar að í verkefnum frávörpum við hugmynd okkar inn í heim
og framtíð og gerum hana að veruleika. Þessi eiginleiki sem er (hugsanlega að vitundinni
sem slíkri frátalinni) einn sá almerkilegasti í vitundarlífi okkar, ætti að gera kröfu til
okkar um að gaumgæfa siðferðilegar afleiðingar verkefna okkar en að því gefnu má færa
fyrir því rök að betri þekking og tileinkun á verkefnastjórnun auki líkur á að raunhæfar
hugmyndir og fagrir draumar komist til framkvæmda og stuðli að uppbyggjandi þróun
innan skipulagsheilda og samfélags.
Þannig hefur verkefnastjórnun einkum þróast sem hlutlæg vinnuaðferð. Hinsvegar eru
verkefnastjórar, stjórnendur og fræðimenn á sviðinu farnir að skilja að hin hlutlæga
áhersla í verkefnastjórnun ein og sér, jafn gagnleg og hún hefur reynst, tekur í reynd tak-
markað tillit til annars veruleika sem getur með einum eða öðrum hætti haft úrslitaáhrif
á verkefnastjórnunina. Þessi veruleiki er hinn huglægi (e. subjective) veruleiki þeirra sem
marka stefnuna, skipuleggja verkefnið, vinna verkið og stýra því. í skoðun á þessum
veruleika erum við að fást við huglægari innri veruleika þar sem nauðsynlegt getur verið
að beita eigindlegum (e. qualitative) aðferðum til ná utan um það sem er til skoðunar.
Samkvæmt íslenskri orðabók er huglægur skilgreindur með eftirfarandi hætti:
„1. Sem miðast við huga • sem lætur stjórnast af eigin hugþótta í dómum sínum
eða mati • sem stendur manni næst, sækir á hugann. [ ... ] sem tekur meira mið af
eigin hugmyndum og kenndum en ytri veruleika." 3
Allir sem hafa komið nálægt stjórnun, ákvarðanatöku og vinnu í hópi kannast við þetta.
Og það skrýtna er að þetta á alls ekki síður við hjá þeim sem er sannfærður um að hann
eða hún sé hafin yfir hugþótta, tilfinningu eða geðhrif í mati sínu.
Ef við berum þetta saman við hugtakið hlutlægur þá vísar það, þegar það er notað um ytri
veruleika, til þess sem er ekki bundið huga heldur er „áþreifanlegt", „raunverulegt" og
1 IS01006:2003 - alþjóðlegur staðall um gæði I verkefnastjórnun, ISO, 2003.
2 Project Management Institute - Project Management Body of Knowledge, USA 2005.
3 Islensk orðabók - Þriðja útgáfa, aukin og endurbætt, Edda, Reykjavlk 2002.659.
3 1 0 i Á r b ó k VFl/TFl 2006