Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Qupperneq 332

er flóðvarsskurður, 60 m breiður, um 600 m langur og allt að 15 m djúpur. Skurðurinn er
það brattur (>6%) að hann getur flutt um 6.000 m3/s án þess að upp úr honum renni. Auk
þess er grafin ríflega 100 m breið renna allt að 200 m inn í lónið. Stíflan og flóðvarið eru
aðskilin með steinsteyptum vegg. Steypti veggurinn nær einnig um 70 m niður fyrir
stífluna til að tryggja að vatn frá flóðvarsskurðinum nái ekki að ógna öryggi stíflunnar.
Eftir rof flóðvarsins yrði vatnsborð í Hálslóni í um 618 m y.s. og miðlunarrými því um
18% minna en fulls lóns, og gæti orkuframleiðsla því eitthvað skerst, en þó hvergi nærri
eins og ef einhver aðalstíflanna brysti. Væntanlega tæki það ekki nema fáa mánuði að
endurreisa flóðvarið.
Líkur á rofi flóðvarsins eru mjög litlar enda eru ekki þekkt nein ummerki eða heimildir
um hamfaraflóð í Jökulsá á Dal, og engar þekktar virkar eldstöðvar eru undir Vatnajökli
innan vatnasviðs Jöklu. Þar sem kostnaður við gerð flóðvars er hóflegur er gerð þess þó
talin réttlætanleg í ljósi þeirra miklu afleiðinga sem stíflubrot einhverra meginstíflanna
hefði.
Lokaorð
Hönnun flóðvirkja Kárahnjúkavirkjunar við Hálslón byggir á varfærinni greiningu á
flóðum af vatnasviði Jökulsár á Dal. Yfirfallið, sem er staðsett við vesturenda Kára-
hnjúkastíflu, flytur hönnunarflóð og afkastar auk þess aftakaflóði vatnasviðsins, en þó
með einhverjum hugsanlegum skemmdum á mannvirkjum. Ef hamfaraflóð verður á
vatnasviðinu mun flóðvar við austurenda Desjarárstíflu rofna og verja þannig stíflu-
mannvirkin fyrir skemmdum.
Hönnun flóðvirkja við Hálslón er í höndum Verkfræðistofu Sigurðar Thoroddsen hf. sem
er jafnframt í forystu fyrir hönnunarhópi Kárahnjúkavirkjunar, KEJV. Að hönnun
flóðvirkjanna hafa auk þess komið sérfræðingar Pöyry Energy í Sviss (áður Electrowatt),
sérfræðingar VAW við Tækniháskólann í Zúricli (ETH) og sérfræðingur frá
Engineering&Hydrosystems í Bandaríkjunum. Tæknimenn Landsvirkjunar hafa einnig
tekið virkan þátt í hönnun flóðvirkjanna ásamt professor Bela Petry, straumfræði-
sérfræðingi í sérfræðihópi Landsvirkjunar (Panel of Experts). Landsvirkjun, sem er
verkkaupi við byggingu Kárahnjúkavirkjunar, er þakkað samstarfið við þetta flókna og
áhugaverða verkefni.
Heimildir
[1 ] Intemational Commission on Large Dams (ICOLD), Spillways for dams - Bulletin 58, ICOLD, Paris, 1987.
[2] International Commission on Large Dams (ICOLD), Spillways: Shockwaves and air entrainment - Bulletin 81, ICOLD,
Paris, 1992.
[3] Jónas Elíasson, 1995, Aftakarigning d /s/andi//.Verkfræðistofnun H.l.
[4] Kárahnjúkar Hydroelectric Project. Design Memorandum C-02: Hydrologic and hydraulic criteria. KEJV.
[5] Laboratory of Hydraulics, Hydrology and Glaciology of the Swiss Federal Institute of Technology Zurich,, Kárahnjúkar
HEP, lceland. Physical Model Investigation on the Kdrahnjúkar Dam Spillway. Final Report, VAW No. 420,2006.
[6] Magnús Tumi Guðmundsson, 1997. Gosið i Vatnajökli i október 1996. Einkenni, bræösta iss og breytingar á jöklinum.
Vatnajökull, gos og hlaup 1996. Skýrsla unnin fyrir Vegagerðina af Raunvlsindastofnun Háskólans og Orkustofnun
(Ritstj. Hreinn Haraldsson).Vegagerðin.
[7] Vischer, D.L. og Hager, W.H., Dam Hydraulics, Wiley series in Water Resources Engineering, John Wiley & Sons, 1998.
[8] VST hf„ AV hf., Hönnun hf„ 2006. Fióö á Þjórsár- Tungnaársvæöi. Skýrsla I. Gagnasöfnun og aöferöafræöi. Landsvirkjun,
LV-2006/024.
3 3 0
Arbók VFl/TFl 2006