Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.04.1966, Blaðsíða 67

í nánu sambandi við nokkurt gróðurlendi í Skandinavíu. Hinsvegar
hefi ég bent á (Steindórsson 1945 p. 437), að skyld gróðurlendi kunni
að vera í Grænlandi, þótt óvíst sé um náinn skyldleika þeirra.
Að svo stöddu hygg ég rétt að telja víðiheiðina sem sérkenni ís-
lenzks hálendisgróðurs, sem vanti hliðstæður í nágrannalöndunum. Af
þessu er erfitt að skipa henni í hin viðurkenndu gróðurfylki. Má þó
vera að rannsókn á láglendis hverfum víðiheiðarinnar gæfi þar nokkra
leiðbeiningu, en eftir því sem vér vitum nú, virðist hún helzt heyra
til Loiseleurieto-Arctostaphylion. Víðilieiðin er hálendisgróðursveit,
sem kemur að nokkru í stað krækilyngsheiðarinnar á láglendi.
Hér verður lýst nokkrum hverfum víðiheiðarinnar. Þau eru sjaldn-
ast skýrt mörkuð hvert frá öðru, og mjög víða eru meðalform, og sjálf
hverfin allbreytileg eftir vaxtarstöðum. Glögg skil eru hinsvegar milli
grávíði og loðvíðisveitanna, því að loðvíði vantar algerlega eða því
sem nær í grávíði hverfunum.
Grávíðisveitin (Salix glauca ass.)
Eins og fyrr getur er grávíðisveitin ætíð bundin við fremur rakan
jarðveg, stundum, svo að nálgast mýri. Hún er oft í mjóum ræmum
meðfram flóa- og mýrasvæðum eða á grónum eyrum fram með ám og
vötnum, jafnvel jiar sem vatn flóir yfir í vatnavöxtum. Gróðurbreiðan
er sjaldan samfelld, heldur með smárofum, sem annaðhvort eru með
nakinni moldinni eða lítt þroskaðri snjómosa skorpu (Anthelia). Þar
sem rakast er og sandfok ekki að ráði, verða mosar oft áberandi (hverfi
67). Snjór mun oftast allmikill. Grávíðiheiðin virðist allviðkvæm gegn
sandfoki, ef raki er ekki nægur til að binda sandinn. Grávíðir (Salix
glauca) er alls staðar drottnandi tegund, bæði í gróðursvip og fleti.
Annars virðist hann haga sér mjög einkennilega gagnvart raka og snjó-
lagi og minnir þar i sumu á stinnustör (Carex Bigelowii). Hann vex í
votlendi, nema allra blautustu flóahverfunum. Síðan finnst hann meira
eða minna í allflestum gróðursveitum, allt upp í mosaþembur og mela,
sem eru þurrustu og vindblásnustu gróðurlendi hálendisins. Líkt má
segja um snjólagið. Grávíðir finnst í snjódældum, en einnig á hinum
snjóléttustu stöðum. Hámarki útbreiðslu og þroska nær hann þó í
meðalröku landi, þar sem snjódýpi er í meðallagi eða heldur meira. Á
slíkum stöðum ná grávíði hverfin fyllstum þroska og mestri útbreiðslu.
í víðiheiðinni er grávíðirinn ætíð lágvaxinn, venjulega aðeins ör-
fáir sm. Hávaxnari er hann í krækilyngsheiði og snjódældum. Eftir-
taldar tegundir finnast að kalla í öllum hverfum grávíðiheiðarinnar:
5
TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAFRÆÐI - FlÓra 65