Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.04.1966, Blaðsíða 110

Hætt cr við, að félagsfræði plantnanna
sé flestum Islendingum framandi hugtak,
og svo flókin og erfið scm félagsfræði okkar
mannanna virðist vera, er þó hætt við, að
flestum finnist plöntufélagsfræðin það enn
í ríkara mæli.
Þó er það svo, að þegar við tökum okkur
í munn orð eins og mýri, mór, flói, fen
o.s.frv., þé gerum við óafvitandi mun á
gróðurfélögum, enda munu flestir gera sér
ljóst, að athuguðu máli, að í mýrinni vaxa
yfirleitt aðrar tegundir plantna en í món-
um, svo eitthvað sé nefnt. Stundum tölum
við h'ka um víðigrund, lyngmó, fífuflóa
o.s.frv., og gerum þá auðvitað enn frekari
greinarmun á gróðurfélögum. Frá þessum
almennu skilgreiningum er raunar ekki
mjög langt yfir í skilgreiningar gróðurfræð-
innar, sem teknar eru til meðferðar í þessari
bók.
Bókin Gróður á íslandi er 185 bls. í
Skírnisbroti. Hún skiptist í tvo meginkafla.
Fjallar fyrri kaflinn um flóru landsins al-
mennt, en hinn síðari um gróðurlendin.
Kaflinn um flóruna, sem telja verður eins
konar innskot, gerir bókina fjölbreyttari og
verðmætari sem heimildarrit. Gerir Stein-
dór þar m.a. stutta grein fyrir skoðunum
sinum á uppruna íslenzku flórunnar, en um
Jjað efni er fjallað ýtarlega í fyrri bók hans,
er áður var getið.
Gróðurfra’ðin er ]>ó að vonum meginefni
bókarinnar. Er henni skipt í tólf kafla, sem
nefnast svo: Strandgróður, vatnagróður,
jarðhitasvæði, mýrlendi, gras- og blómlendi,
snjódældir, mólendi eða heiði, mosaþemba,
hraun, skóglendi, bersvæðisgróður, hálendis-
gróður. — Þessi skipting segir einnig til um
flokkun gróðursins í stóruin dráttum, og
samsvarar nokkurn veginn því sem Stein-
dór kallar gróðurlendi. Hverju gróðurlendi
er svo skipt niður í smærri einingar, gróður-
fylki og þeim aftur í gróðtirsveitir, og þeim
loks í gróðurhverfi. Sem dæmi tekur Stein-
dór votlendi eða mýrlendi, en þar er star-
mýrin eitt fylki, sem hefur m.a. mýrastarar-
sveit en í henni getur t.d. verið mýrastarar-
klófífu-hverfi. Ekki er J)ó öllum gróður-
lendunum skipt niður á þennan hátt,
heldur á J)etta fyrst og fremst við um mýr-
lendið, enda er mýrin það gróðurlendi, sem
höf. hcfur kannað langmest .
Hinum gróðurlendunum er skipt meira
eftir landslagi eða gerð landsins, taldar upp
þær tegundir, scm oftast vaxa í hverri
landsgerð og gróðurhverfi, ef skilgreinanleg
eru. Skapar þetta nokkurt misræmi f bók-
inni, en kemur þó minna að sök en vænta
mætti. Það er hvorttveggja, að mýrlendið
er hið mikilvægasta af öllum íslenzkum
gróðurlendum, og Jiví höfuðnauðsyn að
hafa þar raunhæfa og ýtarlega skiptingu,
sem og það, að yfirleitt munu félög mýr-
lendisins stöðugri og betur afmarkanleg en
félög annarra gróðurlenda. Lesarinn kemst
því fljólt á þá skoðun, að þessi tilhögun sé
sú eðlilegasta, en auk Jjess skapar þetta til-
breytingu og gerir bókina léttari aflestrar.
Mestan galla á bókinni tel ég vera ]>að,
að höfundur hefur ekki séð sér fært að taka
verulegt tillit til lágplantnanna í gróðrinum,
einkum fléttna og mosa, sem þó eru vissu-
lega víða stór þáttur í gróðurfélögum lands-
ins. Þetta er höfundi raunar ljóst, enda
segir hann í formála bókarinnar: „Er
hvorttveggja, að enn hefir sá gróður ekki
verið kannaður til nokkurrar hlítar, og hitt,
að fátt gat ég til þeirra mála lagt, annað
en endursagnir úr ritum annarra manna".
Þar stendur hnífurinn í kúnni, og nú er
)>að vcrk hinna yngri grasafræðinga að
bæta Jtar við sem Steindór endar, og gera
gróðurfélögum lágplantnanna ýtarleg skil.
Mér finnst Steindór hafa vel gert með
þessu riti sínu, og miðað við allar aðstæður
hans til rannsóknar- og ritstarfa, held ég,
að bókin verði að teljast afrek. Steindór
hefur hér vísað okkur veginn til nýrra
sviða í íslenzkri grasafræði, veg, sem von-
andi vcrður farinn af ýmsum, er tímar líða
fram.
Ljúkum vér svo þessu spjalli með orðuin
Steindórs sjálf, úr formála bókarinnar: „Það
er von mín, að ritkorn Jretta megi verða
nokkur grundvöllur framhaldsrannsókna og
um leið lítils háttar hungurvaka þeim, sem
kynnast vilja gróðri lands vors.“
H. Hg.
108 Flórn - tímarit um íslenzka c.rasafræði