Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Blaðsíða 137

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013 137
KristÍn bJörnsdóttir
persónueinkennum hans, skerðingunni sem hann eða hún býr við eða greiningunni
sem barnið hefur fengið hjá sérfræðingum.
Skólasálfræðingurinn lagði fyrir greindarpróf og ýmsa matslista sem taldir eru
upp í bókinni og gerð ítarleg grein fyrir en það hefði þurft að gefa nánari lýsingu á
hlutverki sálfræðingsins í rannsóknarferlinu. Niðurstöður prófanna eru aðgengilegar
í nokkrum mismunandi töflum en umræðan um niðurstöðurnar hefði mátt vera ítar-
legri. Í hnotskurn, þá sýndu allir þátttakendur einhverjar framfarir og halda höfundar
bókarinnar því fram að það sýni fram á gildi sandleiks sem meðferðar- og greiningar-
tækis.
Styrkleiki rannsóknarinnar felst í því að hún var framkvæmd á löngum tíma og
gerð í samstarfi við sérfræðinga á sviðum sálarfræði og sandleiks. Hins vegar er ekki
hægt að horfa framhjá því að hér er ekki um samanburðarrannsókn að ræða og því
erfitt að draga ályktanir um að það hafi verið sandleikurinn sem slíkur sem hafði þessi
áhrif á þátttakendur. Ýmsir ytri þættir kunna að hafa haft áhrif og í þeim tilfellum þar
sem framfarir höfðu átt sér stað var ekki alltaf um marktækan mun að ræða. Það er
virkilegt fagnaðarefni þegar sérfræðingar í kennslu og meðferðum barna leita fjöl-
breyttra leiða, eins og í þessu tilfelli, til að bæta náms-, tilfinninga- og félagsfærni. En
það er nauðsynlegt að á bak við aðferðirnar liggi rökstuðningur sem er byggður á þess
háttar rannsóknum að ályktanir megi draga af niðurstöðum um áhrifamátt þeirra. Því
er mikilvægt að rannsaka aðferðina frekar til að styrkja stöðu sandleiks og sögugerðar
sem greiningar- og meðferðartæki.
Í sjötta hluta bókarinnar er sagt ítarlega frá fjórum þátttakendum rannsóknarinnar
og fjallað um sögur þeirra og myndir. Hér breytir umfjöllunin um tón og í stað mælan-
legra megindlegra niðurstaðna túlka höfundar sögurnar og setja til dæmis í samhengi
við goðafræði, Biblíuna og kenningar Carls Jung. Þessi nálgun líkist frekar eigind-
legri rannsóknarhefð. Aðferðafræðinni á bak við þessi tilvik hefðu höfundar þurft að
lýsa betur. Eða er hér ekki um rannsóknarniðurstöður að ræða? Eru þetta kannski
almennar hugleiðingar höfunda? Sögurnar og umfjöllunin um þessi fjögur tilvik eru
hins vegar einstaklega fróðlegar og gefa aukna sýn inn í ferlið og aðferðina.
Mikilvægt er að allir rannsakendur, og ekki síst þeir sem beina sjónum sínum að
börnum, tryggi velferð þátttakenda, m.a. með því að ganga úr skugga um að gögn og
umfjöllun séu ekki persónugreinanleg. Það kemur því vissulega á óvart að í bókinni er
ekki umfjöllun um þau siðferðilegu álitamál sem upp komu eða hefðu getað komið í
verkefni sem þessu. Eins vakna spurningar um það hversu viðeigandi það er að nem-
endur hljóti sálræna meðferð í námsverum grunnskólanna. Hvar liggja mörk með-
ferðar og kennslu? Og hvert er hlutverk kennara í þessu samhengi? Er viðeigandi að
kennari barnsins sé í hlutverki meðferðaraðila? Þessum spurningum verður ekki svar-
að í þessum stutta ritdómi en undirrituð vonast til þess að þeir sérfræðingar, kennarar,
listmeðferðafræðingar, músíkþerapistar, þroskaþjálfar, sálfræðingar og sandleiks-
sérfræðingar sem starfa í námsverunum og skólum spyrji sig reglulega slíkra spurninga.
Bókin Sandplay and storytelling er fyrsta bókin sem fjallar um sandleik í íslensku
samhengi. Bókin er læsileg og texti skýr og ætti hún því að vera aðgengileg flestum
þeim sem læsir eru á ensku, sérfræðingum jafnt sem leikmönnum.