Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Blaðsíða 25

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013 25
helgi grÍmsson og anna KristÍn sigUrÐardóttir
á hljóðvist er athyglisvert, en kennarar í opnu skólunum lýstu mestri óánægju með
hljóðvist, sem gefur til kynna að ekki hafi tekist eins vel til og áformað var.
Kennarar skólanna virtust telja að þeir gengju ekki langt í að laga viðfangsefni að
þörfum nemenda. Á það við bæði um opnu skólana og klasaskólana. Þetta er veru-
lega athyglisvert í ljósi þess að einstaklingsmiðun eða aðlögun náms að þörfum hvers
nemanda var eitt af markmiðum í hönnun skólanna fjögurra. Enn virðist því vera
lag fyrir flesta skólana til þess að taka í ríkari mæli mið af ólíkum þörfum og áhuga
nemenda í skipulagi náms og kennslu.
Svo er að sjá að menntastefnan um einstaklingsmiðun, fjölbreytt hópastarf, sveigjan-
lega kennsluhætti og ríka samvinnu kennara hafi ekki skilað sér til fullnustu í daglegt
skólastarf. Þannig megi álykta að samlögun skólastarfs og byggingar hafi ekki gengið
sem skyldi. Ákveðnar líkur eru á að fræðsluyfirvöld í viðkomandi sveitarfélögum hafi
ofmetið þekkingu og færni kennara til þess að starfa í opnu og sveigjanlegu námsum-
hverfi eins og reyndar Törnquist (2005) bendir á að hafi gerst í Svíþjóð á sjöunda og
áttunda áratug 20. aldar. Það er því hugsanlegt að fallið hafi verið í sömu gryfjuna og
þegar opni skólinn kom fram á sjónarsviðið á sjöunda áratugnum (sbr. Lippman, 2010;
Törnquist, 2005).
Í nýrri byggingu
Vonin um betri starfsaðstæður og möguleika á breyttu skólastarfi í nýrri byggingu var
sterk. Í öllum skólunum voru fyrstu sporin í nýrri byggingu þó ekki vandræðalaus.
Sveitarfélögunum virðist hafa verið umhugað um að skapa gott námsumhverfi. Spyrja
má hvort þau hafi í sama mæli tryggt skólunum, bæði kennurum, stjórnendum, og
öðru starfsfólki, viðeigandi stuðning og bjargir til þess að komast í gegnum brim-
skafla fyrstu starfsáranna. Má þar nefna óþægindi sem skapast við það að frágangi
byggingar og lóðar er ekki lokið þegar skólastarf á að hefjast. Því má einnig velta upp
hvort aukinn stuðningur við kennara hefði breytt einhverju, svo sem með lækkun
kennsluskyldu fyrstu árin, auknum tíma til samstarfs, kennslufræðilegri ráðgjöf og
handleiðslu eða fjölgun starfsfólks til stuðnings við skólastarfið. Ef til vill hefði mátt
vinna markvissar með viðhorf starfsmanna og stjórnenda.
Mörgum kennurum finnst sem þeir ráði ekki jafnvel við starfið og áður þegar þeir
taka upp nýjar starfsaðferðir, fyrirbæri sem nefnt hefur verið innleiðingardýfa (Fullan,
2007). Þetta er ein ástæða þess að kennarar eru stundum tregir til breytinga og þess
vegna skiptir innleiðingarferlið miklu máli. Skólastjórnandi Furuskóla talar einmitt
um „innleiðingardýfuna miklu“ sem starfshópurinn hafi tekið nokkrum vikum eftir
að skólastarfið hófst í nýrri byggingu. Viðbrögð skólafólksins þar voru að hörfa til
hefðbundinna starfshátta þar sem í hefðinni fólst visst öryggi.
Allar breytingar sem varða kennsluhætti og skólastarf krefjast markvissrar
starfsþróunar kennara. Breytingar á skólamenningu, kennsluháttum, viðhorfum eða
hegðun kennara og nemenda eru flóknar og krefjast stuðnings og hjálpar í langan
tíma (Fullan, 2007). Í öllum þeim fjórum tilvikum sem hér um ræðir voru það sveitar-
félögin sem þrýstu á breytta starfshætti og lögðu línur varðandi hönnun skólanna, í
sumum tilvikum með markvissu samráði við kennara og aðra hagsmunahópa. Fulltrúi