Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Blaðsíða 110

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013110
Um lifandi og daUÐa ÞeKKingU
hafi einstaklingar komið fram með hugmyndir sem samstundis töluðu beint inn í
hjarta þeirra sem hlýddu á, og ef svo er má kannski velta upp þeirri spurningu hvort
önnur tegund þekkingar útiloki hina. Til þess að styðja kenninguna fræðilegum rök-
um hef ég leitað fanga í bókunum Heimspekisaga eftir Skirbekk og Gilje, Heimspeki fyrir
þig eftir Ármann Halldórsson og Róbert Jack og Tími heimspekinnar í framhaldsskólanum
eftir Kristínu Hildi Sætran. Í þeim hef ég fundið lifandi og dauða þekkingu, til handa
lifandi kennslu.
lOKaOrÐ: áHrif BóKanna á starfsKEnningUna
Í lok vormisseris 2012, um það leyti sem ég lauk viðbótardiplómu í kennslufræði fram-
haldsskóla frá Háskóla Íslands, skrifaði ég samantekt sem ætlað var að kjarna starfs-
kenningu mína, þ.e. viðhorf mín til kennslu og hvernig kennari ég vildi vera. Segja má
að þetta hafi verið nokkurs konar frumdrög að starfskenningu minni þar sem ég var
ekki starfandi kennari og hafði takmarkaða reynslu af kennslu. Ég skrifaði: „Kennsla
er allt annað í dag en þegar ég var í grunn- og framhaldsskóla.“ Og:
Kennari þarf alltaf (og alltaf) að gefa af sér. Nemendur gera kröfur á mann … Ég
hef lært að nemendur eru félagsverur. En þeir hafa sitt eigið félagslega svið. Það er
nauðsynlegt að koma fram við þá eins og þroskaða sjálfstæða einstaklinga.
Starfskenning hvers kennara þróast í samhengi við umhverfi og aðstæður, en trúlega
er kjarninn í starfskenningunni yfirleitt nokkuð stöðugur. Það er forvitnilegt að skoða
hvernig ég orðaði starfskenningu mína í fyrstu drögunum, þar sem ég nefndi tvær af
þeim þremur bókum sem hér hafa verið til umfjöllunar:
Ég hef verið að kenna heimspeki með bókunum Heimspekisögu eftir Skirbekk og Gilje
og Heimspeki fyrir þig eftir Ármann Halldórsson og Róbert Jack. Sú fyrri er yfirgrips-
mikil og notuð í mörgum námskeiðum í heimspeki við Háskóla Íslands. Nemendum
MH er gert að lesa fyrstu 100 bls. hennar í áfanganum Heimspeki 103. Staðreyndin er
hins vegar sú að afar fáir lesa stafkrók í henni. Mig langar að verða kennari sem gæti
hjálpað nemendum að fá áhuga á þannig bók. Hin bókin er léttari, en hún er kennd
í Verzlunarskóla Íslands. Ég verð ekki var við að fleiri lesi hana. Hins vegar hef ég
stundum velt því fyrir mér hvort það myndi gagnast heimspekinemum á framhalds-
skólastigi að gerðar yrðu verkefnabækur fyrir þessi rit. Ég gæti vel hugsað mér að
vinna að því með fram kennslu.
Núna, ári síðar, er starfskenning mín sú kenning um heimspekikennslu sem reifuð
hefur verið í þessum ítardómi og felst í samspili lifandi og dauðrar þekkingar, annars
vegar, og lifandi og dauðrar kennslu, hins vegar. Kjarninn hefur aftur á móti haldið
sér. Nú hef ég kynnst Heimspekisögu og Heimspeki fyrir þig enn betur sem kennslu-
bókum og þróað með mér kenningu um heimspekikennslu sem felur í sér þá skoðun
að það þurfi ekki að auka við þær efni heldur mótist þekkingin sem þær búa yfir, og
mér er ætlað að miðla, af sjálfri kennslunni. Raunar á kenning mín um heimspeki-
kennslu rætur að rekja til vandans sem ég lýsi í tilvitnuninni hér að ofan, sem tekur