Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Blaðsíða 82

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 201382
hUgleiÐing Um læsi
KEnnslUfrÆÐi lÆsis
Eðli málsins samkvæmt er umræða um kennslu nokkuð áberandi í ritinu Læsi. Þar má
finna allnokkrar góðar ábendingar, svo sem um mikilvægi þess að skólastjórnendur
og kennarar móti sér stefnu um læsi í skólanum (bls. 34). Þá er bent á ýmis almenn
sannindi, til dæmis um mikilvægi áhuga og samvinnu í námi og kennslu.
Í kaflanum Læsi í nýjum búningi er gerð grein fyrir þeirri breytingu sem kynnt
er og kölluð læsi í víðum skilningi. Á bls. 9 er tafla þar sem „nýjum hugmyndum“
er lýst með „samanburði við þær sem hafa lengi haldið velli“. Þessi samanburður er
ósanngjarn ef litið er til þeirrar þróunar sem getið er hér að framan og annars sem
greina má í skólum. Þemanám er til að mynda alls ekki nýtt af nálinni, heldur hefur
það verið við lýði um áratuga skeið, kynnt í kennaramenntun og á kennaranámskeið-
um og tekið upp í skólunum af áhugasömum kennurum víða um land. Í því sambandi
má nefna söguaðferð sem fyrst var farið að kynna hér á landi um 1980 og síðan hefur
verið haldinn fjöldi námskeiða, sum hver alllöng. Undir dálki sem ber yfirskriftina
hefðbundið námsumhverfi er að finna liðinn „nám fer fram fyrri hluta ævinnar“. And-
stæðan við þetta er svo „nám fer fram alla ævina“. Má skilja þetta svo að nemandi
sem hefur hlotið „hefðbundna kennslu“ samkvæmt því sem hér segir hætti að læra
eftir að skólagöngu lýkur? Þá nefnir höfundur að „tilbúnar aðstæður og verkefni“
einkenni hefðbundið námsumhverfi en „raunverulegar aðstæður og alvöruverkefni“
nýtt námsumhverfi. Hann dregur ögn í land með þetta og segir ekki ljóst hvaða merk-
ingu „alvöruverkefni“ hafi og varpar fram spurningu til lesenda. Af hverju er þetta þá
nefnt? Þessi samanburður er sérkennilegur og sennilega vandfundinn sá skóli hér á
landi sem hefur hið svokallaða „hefðbundna námsumhverfi“ að leiðarljósi.
Það virðist sem ýmislegt í þeirri nálgun sem fram kemur í ritinu Læsi komi beint
frá kafla Aðalnámskrár 2011 um læsi. Í nýrri námskrá í íslensku fyrir grunnskóla er
ferli náms í lestri og ritun fylgt og lögð áhersla til að mynda á upphaf lestrarnáms, mál
og læsi, þróun náms í ritun, hvernig draga má úr lestrarörðugleikum og mál og læsi
heyrnarskertra og heyrnarlausra og þeirra sem hafa annað mál en íslensku (Mennta-
og menningarmálaráðuneyti, 2013). Þá er lögð áhersla á að nemandi læri að nýta sér
og beita þeirri færni sem hann hefur áunnið sér. Þar er meðal annars hugað að þeim
miklu breytingum sem orðið hafa á undanförnum árum og hafa til dæmis sett svip
sinn á þá texta sem fyrir augu ber og breytt kröfum samfélagsins til læsis. Þar er leitast
við að hafa nemandann, menntun hans, þroska og þróun náms í lestri og ritun að
leiðarljósi. Það kann að stinga í stúf við þá stefnu sem fram kemur í Aðalnámskrá og
birt er í ritinu Læsi en það hefði verið styrkur fyrir innleiðingu nýrrar námskrár að
fjalla um læsi á þann hátt sem fram kemur í íslenskuhluta Aðalnámskrár.
aÐ lOKUM
Svo sem fram kom í upphafi þessarar hugleiðingar er ritinu Læsi ætlað að vera starfs-
fólki skóla, foreldrum, forráðamönnum og nemendum til halds og trausts og hvatt
er til að starfað verði í anda þess sem þar er að finna. Læsi og lestrarnám hefur verið