Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Blaðsíða 131

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013 131
hróbJartUr árnason
lÍÐan Og lEiÐsÖgn
Fjórði aðalkafli bókarinnar fjallar um líðan. Tilfinningar hafa hingað til ekki verið
sérlega fyrirferðarmiklar í skrifum um nám á fullorðinsárum, en í viðtölum Kristínar
hafa tilfinningar viðmælenda hennar greinilega tekið mikið rými og því eðlilegt að
þær fái það rými sem þær gera í bókinni. Síðari tíma umfjöllun um nám hefur dregið
fram hversu náin tengsl tilfinninga, náms og námsárangurs eru. Sem betur fer hafa
rannsóknir og fræðileg umræða síðari ára þar að auki leitt í ljós að sú viðleitni fyrri
tíma að setja skynsemi og tilfinningar fram sem tvo ólíka og misvæga þætti mann-
legrar tilveru var of einföld. Viðtölin leiða í ljós að það að hefja meistaranám á full-
orðinsárum getur verið tilfinningalega erfitt og áttu viðmælendur það margir sam-
merkt að velta því oft fyrir sér hvort þeir ættu að hætta. Tilfinningaleg glíma þeirra
við sig sjálfa og námið virðist eiga stóran þátt í stolti þeirra og auknu sjálfstrausti að
námi loknu. Námið sjálft var uppspretta mikillar ánægju hjá mörgum viðmælendum
Kristínar. En það er nokkuð sem kennarar sem kenna fullorðnum þekkja vel úr eigin
starfi, óháð því á hvaða stigi mentakerfisins nemendurnir standa.
Kaflinn um leiðbeinandann, sem er næstsíðasti aðalkaflinn, er trúlega besti kaflinn í
bókinni. Þar er Kristín greinilega á heimavelli og getur vitnað til fyrri rannsókna sinna
í umræðunni. Hún fjallar þar um hlutverk leiðbeinenda í leiðsögn við ritgerðasmíð.
Viðmælendur hennar hafa flestir jákvæða reynslu af leiðbeinendum sínum, en ekki
allir og eru frásagnir þeirra allra áhugaverðar og gagnlegar. Með fjölgun meistara-
nema er öll umræða um leiðsagnarhlutverk háskólakennara af hinu góða, og fer vel á
því hér að birta reynslusögur í tengslum við fræðilega umræðu um efnið.
áVinningUr af náMinU
Flestar rannsóknir á þátttöku fullorðinna í skipulögðu námi benda til þess að oftast
leggi fólk stund á nám til að styrkja stöðu sína á vinnumarkaði. Í því ljósi er athygli-
vert að hafi slíkar ástæður átt þátt í þeirri ákvörðun viðmælenda að hefja meistaranám
virðast þær hafa vikið fyrir sókninni eftir persónulegum þroska. Viðmælendur leggja
mesta áherslu á slíkan ávinning af námi sínu. Engu að síður var námið tengt starfsvett-
vangi þeirra og það leiddi í flestum tilfellum til þess að þeir skiptu um starf eða breyttu
því. Þessar rannsóknarniðurstöður eru trúlega í takt við aðstæður í samfélaginu á
þeim tíma sem viðmælendur luku námi sínu. Margt bendir til að niðurstöður yrðu
aðrar ef viðmælendur hefðu lokið námi á árunum 2007–2013. Niðurstöður Kristínar
eru þær að ávinningur af meistaranáminu hafi fyrst og fremst verið persónulegur
þroski: aukið sjálfstraust, gleði, umburðarlyndi, frumkvæði og sjálfstjórn.
Bókinni lýkur skyndilega, án lokaorða. Það er e.t.v. ekki mikill löstur, en saman-
tekt á niðurstöðum á einum stað hefði samt verið vel séð. Gjarnan hefði mátt gefa
þar yfirlit yfir þann lærdóm sem höfundur dregur af niðurstöðum rannsóknarinnar,
einkum í ljósi þess að hún hefur um 30 ára reynslu af kennslu fullorðinna.