Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Blaðsíða 93

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013 93
bJörg eirÍKsdóttir og ragnheiÐUr bJörK Þórsdóttir
breyta. Nemendur þurfa að skynja að kennarar og stjórnendur hugsi um nám og vinni
á skapandi hátt.
sKaPanDi KEnnsla Og náM
Magnús Pálsson sagði eitt sinn að kennsla væri list eins og höfundar heftisins minna
okkur á (bls. 6). Orð hans rýma við það hvernig Þorvaldur Þorsteinsson (2008) líkti
saman kennaranum og listamanninum. Þeir segja ekki öðrum hvað þeir eigi að skilja,
heldur skapa vettvang fyrir upplifun. Kennarinn er þannig á hliðarlínunni og styður
nemandann í eigin rannsókn. Hann skapar tækifæri, kringumstæður, setur fram að-
ferðir og útvegar efnivið fyrir verkefnamiðað nám. Kennsluaðferðir og námsefni eru
aðeins tæki sem kennarinn notar til að aðstoða nemandann í sjálfstæðri vinnu þar
sem hann þróar hugmyndir sínar, gerir tilraunir og leitar lausna. Nemandinn er ekki
óvirkur þekkingarþegi eða viðtakandi heldur sívirkur þekkingarsmiður á grundvelli
eigin reynslu (Hafþór Guðjónsson, 2012).
Gefa þarf rými fyrir margs konar lausnir þannig að nemandinn geti upplifað sig
sem geranda. Það getur verið nauðsynlegt að koma á framfæri vissum grunnatriðum
en leitast jafnframt við að tengja þau eins og hægt er við raunveruleika nemandans. Til
dæmis gæti hann búið til eigið graffití á húsvegg sem teiknaður er út frá grunnreglum
í fjarvídd. Frumforsenda í skapandi skólastarfi er að nemandinn vinni út frá eigin
áhugahvöt, athyglinni sé beint að því hver nemandinn er í stað þess að spyrja hvað
hann ætli að verða (Þorvaldur Þorsteinsson, 2008). Það þarf að gefa honum svigrúm
og tækifæri til að nýta hæfileika sína við að skapa eigin verk í stað þess að þjóna settum
markmiðum. Markmið ættu í það minnsta að snúast um verkferli, ekki eingöngu um
afrakstur eða getu þegar námi lýkur. Einkunnir, hrós og umbun þar sem áherslan er
á verklok minnka líkur á skapandi nálgun eins og heftið bendir á. Við viljum gjarnan
deila sýn Þorvaldar Þorsteinssonar þar sem hver skóladagur er deigla nýrra upp-
götvana jafnt hjá nemendum og kennurum og ferðalagið er mikilvægara en áfanga-
staðurinn (Þorvaldur Þorsteinsson, 2008).
Til þess að innleiða sköpun í skólastarf getur samþætting námsgreina og samvinna
kennara verið nauðsynleg. Það hefur oft sýnt sig að einn plús einn geta verið miklu
meira en tveir. Hugmyndir þar sem tveir eða fleiri ólíkir þættir eru settir saman verða
oft áhrifaríkari en aðrar. Við veltum fyrir okkur hvort lotur styðji ekki betur við skap-
andi nám fremur en aðgreining námsgreina þannig að nemendur fái að dvelja við
verkefni sín í lengri tíma (bls. 60). Hver lota gæti endað á hápunkti eða sýningu þar
sem þau verk sem sköpuð hafa verið eru sett fram.
Í bókinni Studio Thinking (Hetland, Winner, Veenema og Sheridan, 2007) er fjallað
um rannsókn á kennslu nokkurra framúrskarandi myndlistarkennara þar sem þeir
vinna út frá hugmynd um vinnustofuna. Kennsla þeirra byggist á sýnikennslu og fyrir-
lestrum þar sem kennari leggur inn verkefni, miðlar upplýsingum, sýnir vinnubrögð
og lýsir hugtökum. Þungamiðja kennsluhátta vinnustofunnar er sjálfstæð vinna nem-
enda. Þá fylgist kennarinn með, gengur á milli og ræðir við nemendur um vinnuna
og kemur með persónulegar ábendingar. Öflugt kennslutæki er síðan sameiginleg