Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Blaðsíða 126

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013126
Um sKilnaÐi og stJúptengsl
líður en jafnframt bent á að börnum sé eðlilegra að sýna líðan sína með hegðun. Í lok
kaflans er sýnd tafla sem lýsir þroskastigum stjúpfjölskyldunnar (bls. 157) þar sem
lýst er fimm stigum sem fjölskyldan fer í gegnum og einnig eru dæmi um viðbrögð á
hverju stigi. Að þekkja stigin getur verið gagnlegt og auðveldað stjúpfjölskyldum að
komast í gegnum erfið tímabil.
Í áttunda kafla, Hlutverk stjúpforeldra – Barnapía, frænka, frændi eða foreldri?, er fjallað
um hlutverk í stjúpfjölskyldum en um þau virðist oft ríkja óvissa. Ef til vill er þetta
þýðingarmesti kafli bókarinnar, því að ef fjölskyldumeðlimir þekkja hlutverk sín og
eru sáttir og öruggir í þeim fer minna fyrir öðrum vandamálum í fjölskyldunni. Í kafl-
anum eru sett fram helstu ágreiningsefni og erfiðleikar sem birtast í stjúpfjölskyldum,
þ.e. væntingar og óvissa eða ósamstaða um hlutverk í nýjum samböndum. Bent er á
að finna þurfi viðeigandi hlutverk fyrir stjúpforeldri í fjölskyldunni og gera ráð fyrir
að hlutverkin geti tekið breytingum og einnig að það tekur tíma, bæði fyrir fullorðna
og börn, að finna hlutverk. Gott samkomulag um umgengni auðveldar skilgreiningu
á hlutverki. Óræddar væntingar hafa áhrif á heimilislífið og óvissa um hlutverk hefur
áhrif bæði á börn og fullorðna. Góð leið til að vinna með þessi mál er að halda „fjöl-
skyldufundi“ eða „heimilisfundi “ og gefur Valgerður góð ráð í þá átt (bls. 163–164).
Loks er fjallað um aga og mikilvægi þess að stjúpforeldri beri ábyrgð á samskiptum
við barnið, að virða mörk þess og gefa tíma. Góð ráð um beitingu aga eru sett fram á
bls. 179 og eru enn eitt dæmið um hagnýtt gildi bókarinnar.
Níundi kaflinn, Hver borgar hvað fyrir hvern?, er mjög hagnýtur kafli og jafnframt
mikilvægur þar sem fjármál koma oft af stað miklum deilum. Í kaflanum eru mikil-
vægar upplýsingar um erfðamál, fjárhagslega þátttöku stjúpforeldra með forsjá,
mikilvægi lögheimilis og fleira. Einnig bendir Valgerður á að átök um peninga séu
oft ekki vegna skorts heldur ráðstöfunar þeirra. Þá er einnig sýnt fram á tengingu
fjármuna og hollustu og að skipting fjármuna milli fjölskyldumeðlima geti verið vís-
bending um það hvert hollustan beinist í fjölskyldunni. Þarna er, eins og fyrr, brýnt
að samskipti séu opin og varað er við að fela útgjöld og láta maka til dæmis ekki vita
af peningagjöfum.
Tíundi og síðasti kafli bókarinnar, Hátíðir í stjúpfjölskyldum, fjallar um mjög áþreifan-
leg málefni. Hverjir í fjölskyldunni eiga að gefa hverjum gjafir? Í hvaða boð á að fara?
Fjallað er um eignarétt barna og vísað til umboðsmanns barna og erinda sem honum
hafa borist. Þó kaflinn sé aðeins fimm blaðsíður tekur hann á mjög mikilvægu máli
sem veldur álagi í stjúpfjölskyldum.
niÐUrlag
Með bókinni Hver er í fjölskyldunni? Skilnaðir og stjúptengsl bætist við ný og áhugaverð
þekking í fyrsta heildstæða verkinu um stjúptengsl á íslensku. Höfundurinn hefur
mikla reynslu af málefnum stjúpfjölskyldna og ber bókin vitni um það. Framsetning
efnis er aðgengileg; Valgerður setur fram hagnýta umræðupunkta, spurningar og
gátlista á skiljanlegu máli og allt hefur þetta að markmiði að stuðla að góðri foreldra-
samvinnu og hjálpa fólki að finna nýjar leiðir til að takast á við fjölskyldulífið á upp-