Félagsbréf - 01.03.1960, Blaðsíða 41

RONALÐ MSEGAL:
Albert John Luthuli
egar Albert John Luthuli, formaður
Afríska Þjóðernissambandsins, (A.
N.C.) var rekinn heim í ættþorp sitt um
tveggja ára bil, samkvæmt lögunum um
hann við kommúnisma, létu flest blöð
hvítra manna í Suður-Afríku sér fátt um
finnast og birtu fréttina í neðsta horni
á miðsíðu. Tveimur árum síðar, þegar
Luthuli fékk frekari aðvörun, þar sem
honum var hönnuð öll þátttaka í hvers
konar fundarhöldum og samkomum, veittu
þessi sömu hlöð fréttinni það rúm, er
þau helguðu venjulega komu brezks undir-
foringja, með pósthátnum. í maí sama ár
fékk Luthuli enn aðra heimsókn ríkis-
lögreglunnar með tilkynningu frá dóms-
málaráðherranum, þar sem honum var
vísað heim í þorp sitt og bönnuð öll af-
skipti af fundarhöldum næstu fimm ár.
En nú hrá svo undarlega við, að hlöð
hvítra manna þutu upp til handa og
fóta með feitletraðar fyrirsagnir og rit-
stjórnargreinar.
Þessu olli sumpart hið breytta álit
hvítra manna á A.N.C. Frá því árið 1952
hafði samhandið haldið uppi andspyrnu-
hreyfingu, sem jafnvel hvítir menn fylgd-
ust með af óskiptri athygli. Það hafði
skipulagt verkföll og „heimasetur“, svo
að mjög miklar iðnaðarframkvæmdir stöðv-
uðust alveg, og það hafði uppskorið launin
fyrir hin árangursríku samtök fólksins,
árið 1956—’57, um að hætta allri notkun
strætisvagna, þegar rúmlega 60.000 Afríku-
búar vildu heldur ganga tuttugu mílna
leið daglega en sætta sig við fargjalda-
hækkun, er nam einu penny á hverja
ferð, og neyddu þannig stjórnina til að
greiða hækkun flutningskostnaðarins úr
eigin vasa.
En fyrst og fremst voru það handtök-
urnar, í sambandi við landráðamálið í
desember 1956, er gáfu hinum örtvax-
andi stjórnmálaskoðunum svartra manna
hyr undir háða vængi. Hvítir menn höfðu
í mai sama ár langtum minna sjálfstraust
en 1952 eða 1954. Yfirráð þeirra fóru
þverrandi með degi hverjum og fjölda-
samtök hlökkumanna liktust, i útliti og
áliti, meira og meira opinherum and-
stöðuflokki.
Samt var fleira, er olli hinum feitletr-
uðu fyrirsögnum hlaðanna en aðeins
þetta. Persóna Luthulis sjálfs hafði, hægt
en ákveðið, fest svo djúpar rætur í vit-
und hvítra manna i Suður-Afríku, að
farið var að líta á brottrekstra og bönn
sem öfgafullar aðgerðir hræddrar harð-
stjórnar, sem brottrekstur og bannfæringu
allrar lýðræðislegrar menningar. Hinn
þekkti persónuleiki Luthulis var hátt haf-
inn yfir alla kynþáttaaðgreiningu. Og
þegar hann talaði í Höfðahorg í fyrsta
skipti snemma á árinu, rumskuðu hinir