Félagsbréf - 01.03.1960, Blaðsíða 44

BÆKUR
Kristmann GuSmundsson:
ísold hin svarta.
Bókfellsútgáfan hf. ivav.
MeS ísold hinni svörtu hefur Krist-
mann GuSmundsson ævisöguritun
sína, sögu um glæsta drauma og beiskan
veruleika. Hún byrjar á barnæsku höfund-
ar, þegar hann velur sér leikfélaga, sem
enginn sér nema hann. Og upp úr þessu
fer aS brydda á þvi markmiSi, sem enginn
sér nema hann, og engum nema honum
finnst eftirsóknarvert: Hann ætlar sér aS
verSa rithöfundur.
SamræmiS er ágætt. Drengur, sem leik-
ur sér meS álfum í æsku, fer, þegar hann
fullorSnast, aö leika sér aS fólki, sem
lifir í hugarheimi hans. Menn segja, aS
hvorugur kynstofninn, álfar eSa skáld-
sögupersónur, sé til í raun og veru, og
þó er hvorugum hægt aS afneita. Enda
minnir mig, aS nóbelsverSlaun í eSlis-
fræSi hafi áriS 1959 veriS veitt manni,
sem gerir tilvist álfa trúlega meS kenn-
ingu sinni um „andaefni". Og Pirandello
segir okkur, aS sögupersónur séu meira
en ímyndun ein. TrúaS gæti ég, aS hann
hefSi eins mikiS til síns máls og nóbels-
verSlaunaþeginn.
Nokkrum dögum eftir fæSingu Krist-
manns fer móSir hans frá honum. Ungur
aS aldri flyzt hann frá álfabyggSinni i
Lundarreykjadal vestur á Snæfellsnes, og
hann er ekki fermdur, þegar afi hans,
eini maSurinn, sem skilur hann, deyr frá
honum. Þessir atburSir móta hann, gera
hann eirSarlausan og einmana. „Ég var
býsna einmana," segir hann á einum staS.
1 annaS sinn segir hann: „En mesta hryggS-
arefni mitt var þá, sem fyrr og alltaf síSan,
vinaleysi mitt og skortur á hlýju í daglegvi
umgengni." Enn síSar segir liann: „Eg
var sem fyrr einmana og vinafár. — Ég
brosti viS hverjum manni og sýndi þeim,
jafnt kunnum sem ókunnum, viSmót, sem
margir tóku fyrir fullan trúnaS en var víSs-
fjarri því.“ „ÞaS var erfitt aS vera ég, og
fáir virtust vita, hvaS mig grætti."
Ofan á þetta fær hann tæringu og
hvers er þá aS vænta? MaSurinn hlýtur aS
verSa heimspekingur eSa rithöfundur,
fyrst skammtur af vitsmunum og vilja-
styrk er ekki skorinn viS nögl, og lít'ið
endist.
Þegar hann var fermdur, þóttist hann
„loksins frjáls og geta byrjaS lífiS eftir
eigin geSþótta." í raun og veru var baslið
nú fyrst aS hefjast. Hann flækist milli
bæja, fer á Hvítárbakkaskóla, síðan austur
á fjörðu með viðkomu í Reykjavík, en
ekki tekur í hnúkana að marki fyrr en
hann snýr aftur til Reykjavíkur árið 1920.
Reykjavíkurdvöl hans fram á árið 1921
(með útúrdúr til Hafnarfjarðar og Akur-
eyrar) er svo til látlaus harátta við ein-
manaleik, hungur og dauSa. ÞaS kostaði
hann ofurmannlegt átak að verða rithöf-
undur, af því aldrei mátti til lengdar víkja