Skagfirðingabók - 01.01.2011, Qupperneq 183

HÓLAÝTAN
smíðar, ein fyrir færslu dagbókar og
ein fyrir dugnað. [14]
Margir ungir menn kynntu sér þessa
nýju tækni á Hólum og lærðu að vinn a
með ýtunni og hirða hana. Einn af
þeim fyrstu var (Gunnlaugur) Maron
Pétursson, seinna bóndi í Ásgeirs­
brekku. Hann var fæddur 9. desem­
ber 1919 að Brekkukoti í Svarfaðardal
og lést 2. mars 2000. Hann stundaði
nám við Bændaskólann á Hólum og
lauk því vorið 1940. Næstu ár var
hann við ýmis störf í Skagafirði og
vann þá eitt hvað með ýtunni á Hólum
og víðar og síðan á ýtum Ræktunar­
sambands Skaga fjarðar. Búskap hóf
hann í Ásgeirsbrekku árið 1950 með
konu sinni Kristínu Bjarnadóttur frá
Uppsölum. [4]
Björn Sverrisson er fæddur 18. des­
ember 1937, sonur Sigríðar Hjálmars­
dóttur og Sverris Björnssonar í Viðvík.
Hans fyrsta minning um Hólaýtuna er
frá því að Ferdinand Rósmundsson var
að flytja vörur í Hóla að vetri til á
sleða, sem ýtunni var beitt fyrir. Þá
var hún húslaus og næddi mjög um
ýtumanninn. [8]
Vorið 1944 varð Steingrímur Vil­
hjálmsson, síðar bóndi á Laufhóli, bú­
fræðingur frá Bændaskólanum á
Hólum. Vorið 1946 kemur hann aftur
til Hóla og innritast á námskeið þar
sem kennt var á ýtuna. Kennarar voru
Friðrik Sigurðsson og Kristján Hans­
en. Steingrímur hafði kynnst þeim
Friðriki og Kristjáni haustið 1945, en
þá voru þeir að vinna með Hólaýtunni
í vegagerð úti í Hegranesi, líklega á
Garðsásnum. Þeir voru í fæði í Garði
hjá Steingrími og Önnu Jónsdóttur
konu hans, sem þar voru þá að byrja
sinn búskap og stóðu fyrir búi Péturs
Björnssonar, sem átti þá Garð. Á nám­
skeiðinu var einnig Kjartan Haralds­
son frá Unastöðum. Verið var að herfa
stykki niður við Hjaltadalsá. Stein­
grímur minnist þess að eitt sinn
steypti ýtan stömpum hjá Kjartani og
lenti höfuð hans í framrúðu vélarinnar
og braut hana. Kjartani varð mikið
um að hafa brotið rúðuna en skeytti
minna um höfuðið. [30] Hér fer ekki á
milli mála að hús er komið á ýtuna og
var það gert úr tré. Er talið líklegt að
Þórður Jóhannesson smiður á
Sauðárkróki og Þorsteinn Björnsson
hafi smíðað það áður en þeir smíðuðu
hús á fyrstu tvær vélar Ræktunarsam­
bandsins. [9 og 28]
Í ágúst árið 1945 pöntuðu Hjörleif­
ur Sturlaugsson á Kimbastöðum og
synir hans Sigurþór og Svavar, jarðýtu
af gerðinni Cletrac ADH. Þessar vélar
voru aðeins þyngri og aflmeiri en
Inter national TD 6 en hæggengari.
[1] Vél þessi kom ekki til landsins fyrr
en í byrjun árs 1947. Sumarið 1946
fór Svavar til Hóla til að læra á Hóla­
ýtuna. Þá voru að vinna með henni,
eins og áður greinir, þeir Friðrik Sig­
urðsson og Kristján Hansen. Verið var
að vinna að jarðabótum í Hólatúni,
neðan vegar, og var þar m.a. verið að
taka niður hóla, sem þar voru. Að
verk i loknu á Hólum var farið fram í
Hof og unnið þar við jarðvinnslu. Þar
bjuggu þá Páll Sigurðsson frá Lundi,
leikfimikennari á Hólum, og kona
hans Anna Gunnlaugsdóttir frá Víði­
nesi. Frá vistinni á Hofi er Svavari
minnistæðast kvöldverðarborð Önnu
húsfreyju, sem var eitt það glæsileg­
asta, sem hann hefur augum litið og
að komið. Svavar fékk á þessum
dögum nokkra innsýn og þjálfun við
183