Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2003, Blaðsíða 5

FORMANNSPISTILL
Herdís Sveinsdóttir
Samvinna og samstarf
Það er erfitt að horfa á börn og unglinga veikjast og
álagið á fjölskyldur barna, sem eiga við langvarandi
veikindi að stríða, getur orðið óbærilegt. Samfélög
skyldu vera metin eftir því hvernig þau hlúa að þess-
um skjólstæðingum sínum. Hér á Islandi hefur ver-
ið gert vel við veik börn og fjölskyldur þeirra nú við
upphaf nýs árs. Nýr og glæsilegur Barnaspítali
Hringsins var opnaður 26. janúar og 9. febrúar var
undirritaður samningur heilbrigðisráðherra, Velferð-
arsjóðs barna og Landspítala-háskólasjúkrahúss um
hjúkrunarheimili fyrir langveik börn í Kópavogi.
Fagdeild barnahjúkrunarfræðinga hefur lengi barist
fyrir því að betur verði hlúð að langveikum börnum
og fjölskyldum þeirra og stórt skref er stigið í þá veru
með undirritun samningsins 9. febrúar.
að mati þátttakenda. Samstarf og samskipti
lækna og hjúkrunarfræðinga var sagt hafa áhrif
á samstarf við stoðstéttir, því skiptir máli að það
sé gott. Ólík viðhorf og hagsmunir stéttanna
Herdís Sveinsdóttir virtist þó hafa afar mikil/úrslitaáhrif á samstarf
þeirra. Meginniðurstöðurnar voru að samþætt-
ing starfshópa á sjúkradeild væri ófullnægjandi. í nýrri skýrslu
Landlæknisembættisins um stöðu Landspítala - háskólasjúkrahúss
kemur fram að talsverður fjöldi starfsfólks segir tregðu gæta í upp-
lýsingaflæði, skortur sé á samráði við stefnumótun og að starfsandi
á sjúkrahúsinu sé ekki nægilega góður. Meirihluti þeirra starfs-
manna, sem könnun embættisins náði til, telur markmið, stefnu og
framtíðarsýn sjúkrahússins óskýr. I ljósi þess að á grunneiningu
sjúkrahússins, sjúkradeildinni, virðist skorta á samþættingu starfs-
hópa má spyrja hvort það teygi sig upp allt stjórnunarkerfið. Vinna
fagstéttir hver fyrir sig, en ekki í samvinnu, að markmiðasetningu?
Er ekki nauðsynlegt að fram fari grundvallarvinna á grunneiningum
stofnunarinnar þar sem skoðað er hver sameiginleg markmið eru?
Föstudaginn 7. febrúar sl. var haldið áhugavert mál-
þing á vegum Rannsóknastofu í kvennafræðum í Há-
skóla Islands, undir heitinu Stjórnun, fagstéttir og
kynferði. Á málþinginu var fjallað um stjórnendur
fagstétta sem eru að mildu leyti kvennastéttir, eins
og hjúkrunarfræðingar, kennarar og starfsfólk félags-
þjónustunnar. í tveimur erindanna var fjallað um
stjórnun og samskipti á sjúkrahúsum og vil ég gera
lítillega grein fyrir þeim. Þóra Margrét Pálsdóttir, sál-
fræðingur, kynnti rannsókn sem hún kallaði Sam-
starf og samskipti á sjúkrahúsi: viðhorf starfshópa á
sjúkrahússdeild. Tilgangur rannsóknarinnar var að
skoða viðhorf starfshópa á sjúkrahússdeild til sam-
skipta og samvinnu, í ljósi þeirrar verkaskiptingar og
þrepakerfisstýringar sem er fyrir hendi á sjúkrahús-
um. I rannsókninni var lögð til grundvallar hin tví-
skipta, faglega stjórn sjúkrahússins, þ.e. í hjúkrun og
lækningum. Aðferðin, sem hún notaði, voru viðtöl en
þau voru tekin við starfsmenn úr öllum starfshópum
deildarinnar og fjölluðu um samskipti og samvinnu
starfshópanna. Því næst hittist sama starfsfólkið í
svokölluðum rýnihópum og ræddi viðhorf sín. Niður-
stöður voru í sjálfu sér ekki nýnæmi fyrir okkur
hjúkrunarfræðinga en vekja vissulega til umhugsun-
ar. Fram kom að starfshóparnir hafa ekki sett sér
sameiginleg markmið í starfi. Allir hóparnir stefna að
sjálfsögðu að velferð sjúklingsins en hafa ekki sest
niður saman og sett fram markmið og leiðir að þeim.
Formleg samvinna starfshópanna á deildum virtist
ekki vera til staðar. Hver vinnur að sínu án þess að
heildarmyndin sé ávallt höfð að leiðarljósi. Samþætt-
ing á störfum stoðstétta á sjúkradeild var líka of lítil
Hitt erindið, sem ég vildi nefna, var erindi Dagbjartar Þyrjar Þor-
varðardóttur, hjúkrunarforstjóra, á rannsókn sem hún kallaði Karl-
inn í brúnni. Áhrif kynferðis á stjórnun sjúkrahúsa. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að skoða stjórnun sjúkrastofnana út frá kynjafræði-
legu sjónarhorni og einnig að athuga hvort kynferði hefði áhrif á þá
togstreitu sem gætt hefur milli lækna og hjúkrunarfræðinga. At-
huguð voru viðhorf kvenstjórnenda innan lækninga og hjúkrunar til
stjórnunar auk þess að greina viðhorf þeirra til yfirlýsinga lækna um
að afnema þurfi með lagabreytingu tvískiptingu faglegrar stjórnun-
ar milli lækninga og hjúkrunar og að læknar fái meira forræði yfir
sjúkradeildum. Tekin voru viðtöl við 10 kvenstjórnendur innan
hjúkrunar og lækninga. Helstu niðurstöður gefa til kynna að tog-1
streita milli lækna og hjúkrunarfræðinga snúist um völd. Læknarn- j
ir og hjúkrunarfræðingarnir lögðu áherslu á mikilvægi sinnar stétt- j
ar fyrir heilbrigðisþjónustuna en höfðu hins vegar svipaðar skoðan-
ir á stjórnun óháð því hvorri séttinni þær tilheyrðu. Þær höfðu enn
fremur tileinkað sér umbreytanlegan stjórnunarstíl sem hingað til
hefur verið skilgreindur sem kvenlegur stjórnunarstíll. Dagbjört
Þyri fjallaði sérstaklega um að þrátt fyrir að 80% af starfsfólki heil-
brigðiskerfisins séu konur þá hafi á heilbrigðisstofnunum verið inn-
leiddur harður stjórnunarstíll þar sem áhersla er lögð á hagræðingu
og styrka stjórnun. Athyglisvert var og í máli hennar að hjúkrunar-
stjórnendur fjalla ekki mikið um stjórnunarstíl sinn út frá því að
j hjúkrun er kvennastétt og hvernig sú staðreynd hefur mótað stjórn-
j un þeirra. Hjúkrunarfræðingar ættu að skoða fræðilega sig og sitt
vinnuumhverfi og stjórnun út frá þeirri mikilvægu breytu.
Samvinna og samstarf eru grundvallarstoðir virks heilbrigðiskerfis.
Mismunandi afstaða og viðhorf heilbrigðisstétta á ávallt að vinna
með heilbrigðiskerfinu og þeim sem sækja þjónustu til þess.
Herdís Sveinsdóttir
herdis@hjukrun.is
Tímarit íslenskra hjúkrunarfræðinga 1. tbl. 79. árg. 2003