Alþýðublaðið - 24.12.1943, Blaðsíða 13

Jólablað Alþýðublaðsins ^ 13
Dönsku verzlunarhúsin í Hafnarfirði 1772
Sá, sem einna fyrstur gerði sér þess ljósa grein
hversu mikið verkefni beið hér vinnufúsra handa,
var hinn ungi og stórhuga bóndi í Selvogi, Bjarni
Sigurðsson eða Sívertsen, eins og hann nefndi sig
að hsetti aldar sinnar. Til liðs með honum völdust
tveir merkisbændur aðrir úr nágrenninu, Þórður
Gunnarsson í Þorlákshöfn og Ásmundur Jónsson á
Litlalandi.
Lítið fjármag-n munu þeir hafa haft í fyrstu, enda
gerðu þeir samninga við lausakaupmenn og tóku af
þeim vörur í umboðssölu. Vörur þessar seldu þeir
bæði í Þorlákshöfn og Selvogi. Þegar Petersen kaup-
maður á Eyrarbabka frétti þessa atburði, þóttist
hann missa heldur vænan spón úr aski sínum, og
varð ókvæða við. Vildi hann láta dæma umboðsverzl-
un þessa ólöglega með þeim forsendum, að Bjarni og
, félagar hans hefðu engin borgarabréf keypt. Stein-
dór sýslumaður Finsson leit aftur á móti með velvild
á framtakssemi landa sinna og reyndist þeim hið
bezta. Gerðust þeir að tilstuðlún hans borgarar í
Vestmannaeyjakaupstað, og er borgarabréf þeirra
undirritað 16. sept. 1789. Með bréfi þessu er þeim
teyft að reka verzlun í Vestmannaeyjum og hafa
útibú í Þorlákshöfn og Selvogi.
Ekki var Petersen Eyrarbakkakaupmaður af baki
dottinn með f jandskap sinn gagnvart Bjarna og félög-
um hans. Lét hann rigna yfir þá hverri kærunni á
fætur annarri fyrir margvislegan ólögmætan verkn-
að. Ekki reyndust sakargiftir þessar á neinum rökum
reistar, en þó fékk kaupmaður því til vegar komið
með ýtni sinni, að borgarabréfin voru heimt af þeim
Bjarna og verzlunarréttindi frá þeim tekin. Fékkst
þetta fram með þeim forsendum, að enginn mætti fá
borgarabréf, nema haim væri búsettur í þeim kaup-
stað, þar sem hann ætlaði að reka verzlun.
Þessum málalokum undi Bjarni Sívertsen hið
versta, sem vonlegt var. Þá var og mikil óánægja
toeðal bænda í Árness- og Rangárvallasýslum, sem
reynt höfðu hina nýju kaupmenn að öllu góðu, og
grétu það lítt, þótt einveldi Eyrarbakkakaupmanns
rénaði nokkuð. Sótti Bjarni um leyfi til að reka verzl-
un á heimili sínu í Selvogi, en því var þverlega synj-
að. Naut hann þó bæði stuðnings Steindórs sýslu-
manns og Ólafs stiftamtmanns Stefánssonar, en allt
kom fyrir ekki. ^ J
Nú myndu flestir miðlungsmenn hafa lagt árai
í bát. En Bjarni Sívertsen var úr þeim málmi
gerður, sem skírist í hverri deiglu og harðnar við
hverja raun. Um þessar mundir fékk hann pata af því,
að losna mundi verzlunarstaður í Hafnarfirði. Lét
hann nú engar tálmanir hindra för sína, hvorki
menntunarskort, féleysi né róg andstæðinga, bjó
föggur sínar í skyndi og lenti heilu og höldnu í
„kóngsins Kaupmannahöfn" sumarið 1793. Mun hann
ekki hafa legið á liði sínu, er þangað kom, enda
gengu mál hans svo vel fram, að furðu þótti gegna.
Það var ekki aðeins, að hann fengi verzlunarréttindi
i Hafnarfirði, heldur tókst honum og að herja út all-
stórt lán úr fjárhirzlum ríkisins, og notaði iþað til
vörukaupa. Kom hann nú heim aftur erindi fegiim,
fluttist til Hafnarfjarðar og tók að reka þar verzlun
með hinum mesta skörungsskap. Gerðist hann brátt
efnaður maður og færði óðum út kvíarnar. Árið 1797
stofnaði hann verzlun í Reykjavík, en hafði þó eftir
sem áður aðalbækistöð í Hafnarfirði. Fékk hann gott
orð fyrir lipurð og áreiðanleik í viðskiptum og kynnti
sig stórum betur en þorri hinna dönsku kaupmanna.
Bjarni Sívertsen hafði nú komið ár sinni vel fyrir
borð. Atvinnurekstur hans stóð föstum fótum og efld-
ist ár frá ári. Þetta myhdi margur maðurinn hafa
látið sér nægja og ekki farið að hætta fjármunum
sínum til að prófa rándýrar nýjungar, sem flestir
spáðu illa fyrir.
En Bjarni var kappsfullur og stórhuga. Hann lét
sér ekki ægja þau verkefni, sem öðrum hraus hugur
við. Atvikin höguðu því svo, að hann dvaldi nú á þeim
stað, sem verið hafði vagga fyrstu tilrauna til þil-
skipaútgerðar frá íslenzkum höfnum. Svo skammt var
um liðið, síðan þeim tilraunum lauk, að Bjarni hlaut
Gömul mynd af Hafnarfirði. Skútur á höfninni.