Alþýðublaðið - 24.12.1943, Blaðsíða 12

12 Jólablað Alþýðublaösins
Bjarni riddari Sívertsen
Grein sú, er iiér fer á eftir, er kafli úr bók, sem Gils
Guðmundsson hefir í smíðum og kemur út á næsta
ári á vegum Bókaútgáfu Guðjóns Ó. Guðjónssonar.
Fjallar hún um sögu skútualdarinnar á íslandi og verð-
ur mikið ritverk í tveim bindum. Gils hefir getið sér
gott álit fyrir ritstörf sín og útvarpserindi, og mun
mörgum aufúsa á útkomu þessarar bókar frá han?
hendi.
í>egar skuggalegast virðist umhorfs og nóttin er
hvað svörtust er dagrenningin stundum nærri.
í bleikum og sölnuðum skóginum, merktum nágusti
vetrarins, tekur nýtt brum að fæðast, þegar vorið er í
nánd. Svipaðir atburðir eiga sér stundum stað í lífi
þjóðanna. Um sömu mundir og eymd fólksins og um-
komuleysi virðist hafa náð hámarki, geta spírur nýrra
og betri tíma verið að festa rætur í moldinni. Maður-
inn, sem fæddur er til að framkvæma það, sem öðr-
Bjarni riddari Sívertsen
Gils
Guömundsson
' - . 51 5
. ~ ~
um mistekst, er ef til vill á næstu grösum. Máske
lítur hann fyrst veröldina út um ljóran á rislágu og
fátæklegu koti og vex þar upp, vanræktur og um-
komulaus. En samt á hann í sér fólgið það áræði og
þann eldmóð, sem þarf til að rjúfa varnarmúra gam-
als vana og leggja á nýjar brautir.
Um og eftir 18. öld bjuggu að Nesi í Selvogi hjónin
Sigurður Pétursson og Járngerður Hjartardóttir.
Hinn 6. dag apriílmánaðar 1763 fæddist þeim sonur,
er var látinn heita Bjarni. Ekkert menntafólk voru
foreldrar hans, enda lærði drengurinn hvorki að lesa
né skrifa í uppvextinum. Aftur á móti kynntist hann
snemma flestum vinnubrögðum bæði til sjós og lands,
en sú þekking þótti.stórum nauðsynlegri en hin bók-
lega, enda miklu samboðnari því starfi, sem honum
var hugað. í Nesi hefir löngum verið fleirbýli, og svo
var um þessar mundir. Um það bil, sem Bjarni var
fullþroska, bjó á nokkrum hluta jarðarinnar Rann-
veig Filippusdóttir, ekkja Jóns Haildórssonar lög-
réttumanns. Hún var væn kona, vel viti borin og
stórum betur menntuð en títt var um konur í þá daga.
Kvæntist Bjarni Rannveigu, enda þótt aldursmunur
væri mikill, hann um tvítugt, en hún nær fertugu.
Hófu þau búskap á Bjarnastöðum í Selvogi og bún-
aðist vel. Kenndi húsfreyja bónda sínum að lesa.
skrifa og reikna.
'!'1 - : í ; 1 i- : í ;í u : ■ ■ : !''i
Exns og kunnugt er, gerðust þau tíðindi árið
1787, að verzlunareinokunin var afnumin, eftir að
hafa legið eins og mara á þjóðinni um nær tveggja
alda skeið. Var nú svo komið, að allir þegnar Dana-
konungs höfðu í orði kveðnu rétt til að reka verzlun
á íslandi. Hefði mátt ætla, að islendingar notfærðu
sér rétt þennan og tækju verzlunina sem mest í eigin
hendur. En því var ekki að heilsa. Til þess skorti
fiesta þeirra menntun og f járhagslegt bolmagn, en þó
einkum sjálfstraust og dirfsku öi að ráðast, I nýj-
ungar. ;