Alþýðublaðið - 24.12.1943, Blaðsíða 45

jóíablað AltmttÍns W t # % t1 ^ ^ ^fp' $ ^ #
??
Frá Hlaype-Manga
Fið verðum að hjarga mönnunum
99
í jólablab Alþýðublaðsins 1942 ritaði ég grein-
arstúf um þennan merkilega mann, sem mun
hafa verið einn 'hinn mesti þolhlaupari, er sögur
fara af á landi hér. Þar getur þess, að um hann
hefði birzt á prenti sagnir, bæði hér heima og í
Vesturheimi, og þótt ærið merkilegar. Þar hefir
verið greint nokkuð frá íþrótt hans, en þó eru margar
sagnir um hann enn til, sem hvergi hafa verið birtar.
í fyrrnefndri grein, bætti ég engu við áðurnefndar
frásagnir, heldur sagði ég lítilsháttar frá „fjar-
skyggnisgáfu“ Magnúsar, sem hann hefir haft í rík-
um mæli, ef svo mætti að opði kveða. Það kom sem
sé margoft fyrir, að hann g'at lýst atburðum, sem
gerðust í órafjarlægð og var því líkast, sem hann
,,sæi“ þá um leið og þeir gerðust, enda þótt um eðli-
lega ,,sjón“ gæti ekki verið að ræða. Það kom oft
fyrir, að hann gat bókstaflega „séð“ gegnum holt og
hæðir“, eins og í þjóðsögunum stendur.
Hitt er þó jafnvel enn þá furðulegra, að það bar
við, að hann fékk hugboð um atburðina áður en þeir
gerðust í raun og veru, og gat því „sagt fyrir“ hitt
og annað, er síðar kom fram. Vera má, að sumt hafi
honum vitrast í draumi, en um það liggja engar
heimildir fyrir, og er jafnvel líklegra, eftir sögun-
um að dæma, að svo hafi ekki verið.
Frá þessu er lítilsháttar greint í fyrra þætti mín-
um. Og nú skal bætt nokkru við, og það tínt til, sem
öruggastar heimildir greina frá.
Á dögum Hlaupa-Manga var lítið um póstferð-
ir hér á landi. Aðalpóstarnir fóru aðeins þrjár
ferðir á ári, en aukapóstar munu engir hafa gengið,
eftir því sem bezt verður vitað. Það var því næsta
eðlilegt, að oft þurfti að grípa til duglegra ferða-
manna til að flytja bréf, peninga og önnur erindi
manna á milli. Þeir, sem mest þurftu á þessu að
halda, voru prestarnir, prófastarnir og hreppstjór-
arnir. Eru til munnmæli um það, að prófastarnir í
Norður-Þingeyjarsýslu hafi jafnvel sent með bréf
alla leið vestur að Hólum, er biskupsstóllinn var
þar. Þá þurftu hreppstjórar þeirra tíma mjög á sendi-
mönnum að halda, einkum með bréf til sýslumanns,
umboðsmanns klausturjarða eða amtmannsins á
Möðruvöllum í Hörgárdal.
Benjamín
Sigvaldason
þjóðsagnaritari
Þessar ferðir varð að fara á öllum tímum árs, og
hvernig sem veður og færi var, og voru því oft
mjög hættulegar, þar sem fara varð yfir fjöll og
firnindi og ekkert, sem vísaði veginn, en treysta
varð á meðfædda ratvísi eina saman.
En slíkar ferðir, sem hér er lýst, komu margar í
hlut Hlaupa-Manga um ævina. Hann var með vissu
sá langduglegasti og öruggasti sendimaður, sem þá
var uppi norður þar, og þó víðar væri leitað, enda
var hann svo eftirsóttur, að slíks eru engin dæmi.
Mangi var bóngóður og hjálpfús, og gat tæplega
nokkurs manns bón neitað, svo voru heimilisástæður
hans þannig, að hann mun hafa þurft á þóknuninni
að halda, þó greiðslur allar í þá daga væru jafnan
við nögl skornar. Einstöku heiðursmönnum gat þó
farizt rausnarlega, og greiddu þeir sendimanni sín-
um svo s‘em vera bar.
Á ferðum þessum komst Mangi oft í hinar mestu
mannraunir. En hann var alltaf hinn öruggasti á
hverju sem gekk, og hjálpaði hann margoft sam-
ferðamönnum sínum eða öðrum, sem voru á ferð á
sömu slóðum. Allir treystu Manga og aldrei skeik-
aði honum með að rata á hverju sem gekk.
Einhverju sinni var Mangi í sendiferð fyrir
prófastinn í N.-Þing. og var þetta um hávetur,
snjór mikill á jörð og færð vond, nema á skíðum.
Kom hann þá að Sandfellshaga í Öxarfirði síðla dags,
og' ætlaði austur yfir Öxarfjarðarheiði. Þá voru þar
fyrir einhverjir ferðalangar, er ætluðu þá þegar að
leggja upp á heiðina, því að þá var byggð á henni
miðri og hægt að gista þar, ef menn urðu að leggja
upp síðla dags. Þóttust þeir heppnismenn, er þeir
hittu Manga, og hugðust að fylgja honum eftir. Þeir
urðu því mjög undrandi, þegar Mangi segir við þá:
„Ég fer ekki fet héðan í kvöld, því að það brestur
á blindstórhríð, áður en langt um líður.“