Morgunblaðið - 20.07.1975, Blaðsíða 37

Morgunblaðið - 20.07.1975, Blaðsíða 37
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JULI 1975 37 Hafa öll öfl indversks þjóðfélags grafið undan lýðræðinu? Spegill, spegill herm þú mér, hver á landi fríðust er. við kjör, er teljast undir opinberu fátæktarmarki. Slíkar ráðstafanir hlutu lítinn stuðning frammámanna Kongressflokksins, sem óspart hafa verið sakaðir um að leitást við að auðga sjálfa sig á kostnað almennings og vilja viðhalda efnahagskerfi sem sé stuðnings- mönnum hans í hag, þeim m.a. sem sjái flokknum fyrir rekstrar- fé í kosningasjóði. Þannig hélt verðbólgan áfram að aukast og óánægja landsmanna samtímis. Illdeilur og flokka- drættir stjórnmálamanna fóru vaxandi og stjórnlesyið varð æ ömurlegra. Aukakosningar og úr- slit skoðanakannanna sýndu, að Kongressflokkurinn var óðum að tapa fylgi, en Narayan átti sam- tlmis sívaxandi stuðningi að fagna, bæði meðal almennings og stjórnmálamanna. Andstæðingar Indiru, bæði til hægri og vinstri fylktu sér um Narayan og dómur- inn í Allahabad varð þeim stór sigur. Þeir færðust allir í aukana — og að þessu sinni máttu sín lítils tilraunir Indiru til að benda á, að hún væri fórnarlamb sam- særis róttækustu afla þjóðfélags- ins til hægri t>g vinstri — en eftir sem áður einlæg baráttu manneskja fyrir bættum kjörum fátækra. Hún átti nú ekki lengur nema tveggja kosta völ, — að segja af sér eða berjast með kjafti og klóm. Hún fór sér þó hægt I fyrstu, gerði sig líklega til að bíða róleg úrskurðar hæstaréttar í Allahabad-málinu en notaði tímann til að kanna fylgi sitt innan flokksins og þingsins. Masani segir, að Narayan og fylgismenn hans hafi gefið Indiru vopn I hendur gegn þeim — með því að bíða ekki sjálfir eftir úr- skurði hæstaréttar heldur leggja allt kapp á að bola henni úr em- bætti og hvetja til múgæsinga i þvi skyni. Þar með hafi hún feng- ið tilefni til staðhæfinga um að hún væri fórnarlamb samsæris- manna, sem nytu stuðnings er- Iendra aðila. Hver eyðilagði lýðræðið á Ind- landi? Þannig spyr Martin Woollacott í grein, sem birtist i The Guardian fyrir skömmu, þar sem hann reifar það sem gerzt hefur í Indlandi að undanförnu. „Var það óábyrg stjórnarand- staða, sem stefndi að sundrungu þjóðarinnar, eins og Indira Gandhi heldur fram? spyr hann áfram, var það Indira Gandhi sjálf og ein, staðráðin í að halda völdum, hvað sem það kostaði, sannfærð um að hún ein væri fær um að stjórna Indlandi? Voru það metorðagjarnir ungir menn, sem vissu að þeir myndur hrapa með Indiru, ef til kæmi? Voru það andstæðingar lýðræðis á þingi. sem lengi hafa talað um að Ind- verjar þurfi annars konar stjórnarfar og talað um lýðræðis- fyrirkomulagið, sem innflutta vöru, er henti þeim ekki? Var það indverskur almenningur sem að stórum hluta býr við aumustu fátækt og menntunar- skort og aldrei hefur kært sig hætis hót um lýðræði, heldur hann áfram að spyrja — eða voru það indversku menntastéttirnar, sem hafa látið reka á reiðanum af þvi að að við héldum að þetta gæti ekki gerzt hér“ eins og hann hefur eftir einum úr þeim hópi, eftir að herlögin höfðu verið sett, ritskoðun komið á og þúsundir manna voru komnar undir lás og slá, án nokkurrar vonar um réttarfarslega meðferð mála sinna. Og WooIIacott setir, að þó Indira Gandhi beri höfuð- ábyrgðina á þvf að hafa rofið lýð- ræðishefð, sem aðrar þjóðir heims töldu varanlega, hafi öll öfl þjóðfélagsins átt sinn þátt í að grafa undan lýðræðinu og leggja grundvöll þess, sem nú hefur gerzt. Margir menntaðir Indverjar, sem nú líta um öxl og leggja niður fyrir sér það, sem hefur verið að gerast i i landinu á undanförnum árum, ásaka fjálfa sig fyrir að hafa ekki séð afleiðingarnar fyrir. Þeir staðhæfa, að Indira Gandhi og tiltekin öfl i Kongress- flokknum hafi stefnt að þvf að geta fyrirvaralaust hert takið á stjórnartaumunum, þegar áþyrfti að halda. Þeirri staðhæfingu til stuðnings er á það bent að allt frá 1962, eftir styrjöldina við Kína, hafi verið unnið að þvi að efla löggæzlusveitir landsins og sveitir er kalla mætti til vopna með skömmum fyrirvara. Landamæra- varðsveitirnar, sem þá var komið á fót, hafi í síauknum mæli verið notaðar til löggæzlustarfa og eftirlits innanlands, jafnframt því sem fjölgað hafi verið í vara- lögregiuliði og ýmsum sérsveitum lögreglunnar. Er talið, að um hálf milljón manna sé innan vébanda löggæzlusveita Indlands. Þá er á það bent, að Indira Gandhi hefur um árabil verið i þeirri aðstöðu að geta skipað fylgismenn sina i lykilstöður, bæði pólitískar stöður og opinber embætti — og hún háfi notað þessa aðátoðu óspart. Innanríkis- ráðherrann er eindreginn fylgis- maður hennar og hún réð skipan forseta hæstáréttar landsins og forseta herráðsins. Innan Kongressflokksins er því stór hópur yngri manna, sem eiga Indiru frama sinn að þakka og styðja þar af leiðandi ráðstafanir hennar. Woollacott segir, að þó kunni að skipta enn meira máli I sambandi við framkvæmd herlaganna, áð innan Kongressflokksins hafi vantrú á að lýðræði fengi staðizt á Indlandi verið vaxandi, — og þær raddir orðið æ háværari, að landið þarfnaðist sterkara stjórnarfars til þess að unnt væri að koma I framkvæmd nauðsyn- legustu þjóðfélagsmálum. Sumir hafa talað um „takmarkað lýð- ræði“ — og „nú fáum við að sjá það I framkvæmd", hefur Woolla- cott eftir indverskum blaða- manni. Hann tiltekur einnig i þessu sambandi ummæli forseta Kongressflokksins, D.K. Barooah, er hann sagði þingmönnum, að ráðstafanir Indiru Gandhi hefðu breytt indversku stjórnarfari á þann veg m.a., að héðan I frá yrði þurrkaður út munurinn á þing- mönnunum og embættismönnum, héðan I frá ættu þeir fyrrnefndu ekki að spyrja spurningar heldur hlýða skipunum. Fyrir utan fylgismenn „tak- markaðs lýðræðis- óg persónu- lega áhangendur Indiru Gandhi segir Woollacott, að flestir þing- menn Kongressflokksins hafi tekið þá afstöðu að umbera ráð- stafanir forsætisráðherra, — og þeir u.þ.b. 50 þingmenn, sem hafi beitt sér gegn Indiru og kosið samninga við Jayaprakash Narayan hafa verið gerðir áhrifa- lausir með því að handtaka skel- eggustu talsmenn þeirra. Woollacott segir, að Indira hafi verið talin bera fulla virðingu fyr- ir hinu lýðræðislega stjórnar- formi sem slíku, enda alin upp við þær hugmyndir. Hins vegar hafi hún ekki lokað eyrunum fyrir öðrum hugmyndum né augum fyrir göllum þessa fyrirkomulags — og þingbundið lýðræði hafi ekki verið henni svo heilagt, að því mætti ekki fórna fyrir megin- markmið — sem I hennar augum hafi verið og sé sterkt Indland undir sinni stjórn, — því að hún virðist fullkomlega sannfærð um að hún sé öllum öðrum færari til að stjórna lándi sínu. Woollacott segir erfitt að gera sér fulla grein fyrir því, hvað andstæðingar Indiru ætluðust fyrir, er fram I sækti, þar sem þeir séu nú allir bak við lás og slá, — en þegar menn harma skerðingu lýðræðis á Indlandi er rétt að minnast þess, að J.P. Nara- yan var sjálfur ekki sérstakur málsvari þingbundins lýðræðis og sama var um marga helztu stuðningsmenn hans að segja. Því hefði allt eins getað farið svo að herlög fylgdu I kjölfar afsagnar Indiru Gandhi, ef til hefði komið — spurning, hvort hún hefði nokkru breytt I reynd. Woollacott bendir og á, eins og fleiri að Narayan og menn hans hafi gefið Indiru vopn I hendur með því að hvetja bæði almenning, lögreglu og hermenn til að óhlýðnast skipunum stjórnarinnar og vinna þannig að falli Indiru. Indverskur almenningur segir hann, að taki enga afstöðu og hann hefir eftir einum af stuðn- ingsmönnum Indiru Gandhi, að meiginhætta núverandi ástands sé I þvi fólgin, aö of margir kunni að styðja ráðstafanir hennar. Hann segir að obbi almennings kæri sig kollóttan um lýðræði og hvað ritskoðun varði, séu blöðin ekki svo almennt lesin (þó er til þess tekið að indverskir fjöl- miðlar séu sérstaklega líflegir og I landinu eru gefin út 850 dagblöð) Engu að slður, bendir Woolacott — og visar I ummæli indversks menntamanns — beri að Ihuga gjörla hvers virði lýðræðið er þjóðinni. kannski hafi 60—80% hennar litla tilfinningu fyrir því að vera þátttakendur í lýðræðis- legu þjóðfélagi, — en sama sé I raun og veru að segja um stóra hluta annarra þjóða, til dæmis Breta og Bandarikjamanna, þrátt fyrir margfalt meiri almenna menntun og eldri hefðir. Og hafa verður I huga að jafnvel þau 20% Indverja sem láta sig þetta ein- hverju skipta, eru á annað hundrað milljóna — fjölmennari hópur en flestar þjóðir heims. Þannig vill Indira líta út I augum umheimsins, — hin mjúkmála móðir að ræða llfsins gang við æskufólkið indverska. Myndin hefur verið send út frá upplýsingaráðuneytinu I Nýju Delhi. in undir framkvæmd — Brot gegn ritskoöunarreglunum að segja frá þeim Þannig eru fréttamenn erlendra fjölmiðla i landinu ekki einasta ábyrgir fyrir þvl efni, sem þeir senda þaðan frá sér heldur og fyrir þeim greinum, sem birtast I fjölmiðlum þeirra heima fyrir — því samkvæmt upplýsingum stjórnvalda verður fyrirfram gert ráð fyrir því, að þær séu runnar undan rifjum fréttamannanna, sem staddir eru I Indlandi. Einn blaðamaður stórblaðs, Lewis Simons frá „Washington Post“, hefur þegar verið rekinn úr landi og búizt er við, að fleiri fylgi á eftir. Allt upp I 90% af efni fréttamanna hefur verið skorið niður, — og má sem dæmi nefna að greinar, sem brezki blaðamaðurinn Martin Wollacott, sem skrifar fyrir „The Guardian", hefur komið heim, hafa verið orðnar að þremur setningum I rit- skoðuðu útgáfunni. Blaðið hefur birt greinar Wollacotts I heild og má búast við, að hann verði ekki ýkja lengi I Indiandi ef svo heldur áfram sem horfir. Nýskipaður upplýsingamálaráð- herra Indlands, Idya Charan Shukla, hefur tilkynnt frétta- mönnum, að jafnvel það, að skýra frá reglum, sem starf þeirra verð- ur héðan I frá háð, sé brot á ritskoðunarreglunum. Sérstök áherzla hefur verið lögð á, að ekki megi segja frá neins konar orð- rómi og I framkvæmd hefur þetta verið túlkað þannig, að svo til allt, sem ekki kemur frá stjórninni sjálfri er sagt „orðrómur". Þegar reglurnar voru tilkynnt- ar var fréttamönnum tjáð, að upp- lýsingamálaráðherrann mundi halda fundi með þeim daglega til að segja þeim það helzta sem væri á döfinni hjá stjórninni — en ekki leið á löngu þar til farið var að aflýsa slíkum fundum. Sú skýr- ing var gefin, að þegar svo bæri undir, væri ekkert að frétta — og þvi engin ástæða til að halda blaðamannafundi. Indverskir fjölmiðlar, sem hafa orð fyrir að vera með hinum frjálsustu og líflegustu i heim- inum, hafa tekið miklum stakka- skiptum eftir að ritskoðunin komst á. Framan af komu blöðin út með eyðum, þar sem klippt hafði verið úr greinum og frétt- um, en síðar fóru þau út I að skrifa hálfgert táknmál. Sem dæmi má nefna að eitt blaðanna birti ýtarlega grein um útrým- ingu á rottum — og fylgdi henni eftir með ritstjórnargrein þar sem lögð var áherzla á að útrýma öllum tegundum rotta. Annað blað birti athugasemdalaust á for- síðu frægt ljóð um frelsið eftir Nóbelsskáldið indverska Tagore. Annað blað birti dánarminningu um frú D.E. Mocracy eiginkonu herra F. Reedoms (frú Lýðræði, eiginkonu herra Frelsis). Þá birt- ist I einu blaðanna stór ljósmynd af svokallaðri óeirðalögreglu landsins á verði I Gömlu-Delhi og sagði þar I myndátexta, að myndin sýndi atvik úr daglega lífinu á Indlandi. Stjórnin var sem vænta mátti fljót að gripa I taumana og nú nær ritskoðunin til alls efnis blað- anna, frétta, greina, mynda og auglýsinga.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.