Morgunblaðið - 10.10.1976, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. OKT0BER 1976
AÐ undanförnu hafa átt sér stab
nuklar umrraöur um k.aram
opinberra starfsmanna. Yms'r
starfshópar bera sig
bæöi innbyrð.s og v.ð s^arfs
bræður sina á h.num almenna
vinnumarkaði og ■
löndum. Menn velta þessum
kiaramálum fynr ser a ymsa
lund og sýn.st s.tt bw\^ •
Óánægja rikisstarfsmanna reku
bá til þess að seg|a upp storfum
og leita annarra starfa og sum.r
starfshöpar hafa i hótunum um
fjöldauppsagmr eða
aðgerðir vegna se.nagangs
samningamálum. Kennarar og þa
sérstaklega barnakennara eru
meðal þeirra sem oanægð.r eru
með laun sin og stöbu og hefur
M borist i tal að þeir hygg- a
einhverjar aðgerð.r t.l ab ha
áhrif til að hraða samnmgum.
Morgunblaðið hefur rætt v.ð
einn af forystumönnum kennara-
samtaka. Valgeir Gests?°"n^ra
mann Sambands 's,enzk
barnakennara. E.nn.g kefur
verið haft samhand v.ð starfan
kennara og skólast,ora v.ðs
vegar um land.ð og logð fyr.r þa
ein spurning. hvað þe.r tel
helzt til úrhóta um la«n °B stoðu
kennara. Fara svör þe.rra her
eftir.
Hilmar Ingólfsson,
kennari við
Gagnfræðaskóla
Garðabæjar.
Mikil óánægja er nú meðal opin-
berra starfsmanna með launakjör sín
Óánægja kennara er ekki eingöngu
vegna þess hve fáar krónur koma úr
launaumslögunum heldur einnig
vegna slæmrar starfsaðstöðu og mikils
munar á launakjörum eftir skólastig-
um
Hvað varðar skólastarfið sjálft detta
mér helzt í hug eftirfarandi atriði
1. Færri nemendur þurfa að vera i
hverri bekkjardeild, nú er miðað við 28
sem meðaltal Eftir að svokölluð
blöndun í bekki var tekin upp er ekki
hægt að sinna þörfum nemenda með
mismunandi getu til náms með allt að
30 nemendur í bekkjardeild
2. Þörf er á auknu húsnæði Þrengsl-
in í skólunum valda m a því, að
stundaskrár nemenda og kennara eru
óviðunandi Starfsdagur er allur
sundurslitinn
3. Nauðsynleg kennslutæki vantar
viða og háir það eðlilegu kennslustarfi
4. Samskipti við yfirvöld skólamála
eru oft jrfið Seinagangur við útborg-
un launa og leiðréttingar á launum
mikill Komið hefur fyrir að kennarar
hafi byrjað störf 1. sept. og fengið sín
fyrstu laun greidd 3—4 mánuðum
siðar
5. AJstöðu til verklegrar kennslu,
sunds og íþróttaiðkana verður að
breyta Víða eru landslög þverbrotm
hvað viðkemur kennslu í þessum
greinum Margt fleira mætti að sjálf-
sögðu nefna, en að lokum þetta.
Mikill fjöldi kennara hefur hætt
kennslustörfum vegna lélegra launa og
slæmrar starfsaðstöðu síðustu ár og
þótt margir útskrifist árlega með
kennaramenntun koma þeir ekki til
starfa í skólana, þvi betri kjör bjóðast á
almennum vinnumarkaði Því hefur um
helmingur þeirra, sem hafið hafa störf
v.ð grunnskóla síðustu ár, verið án
kennararéttinda
Þessari öfugþróun verður því aðeins
snúið við, að bæði launakjör og starfs-
aðstaða kennara verði stórbætt
Sigurður R. Símonar-
son, æfingakennari.
Ég tel ekki hægt að svara þessari
spurningu án þess að gera grein fyrir
skoðun minni á þvi hvað kennarar eru
aðallega óánægðir með Eins og fram
hefur komið undanfarnar vikur og
mánuði, þá eru það ekki einungis
kennarar, sem eru óánægðir með sin
launakjör, heldur og flestir þeir starfs-
hópar, er starfa hjá og þiggja laun af
hinu opinbera Orsakirnar tel ég vera
fyrst og fremst þær, að launahækkanir
opinberra starfsmanna hafa siðustu ár-
in hvergi fylgt eftir launahækkunum á
hinum almenna vinnumarkaði
Þá má í þessu sambandi benda á þá
staðreynd að kennarar hafa menntað
sig til starfs sem svo til eingöngu er
unnt að vinna hjá rikinu og geta þvi
ekki lagt með sina sérmenntun út á
almennan vinnumarkað, eða í einka-
rekstur, eins og flestar stéttir háskóla-
menntaðra manna hafa möguleika á að
gera
Þá gætir einnig vaxandi óánægju
með það hróplega ranglæti, að kenn-
arar skuli vera settir i mismunandi
launaflokka eftir þvi hvaða ár þeir eru
fæddir* Á ég þar við það, að starfandi
kennarar, sem að sjálfsögðu höfðu ekki
möguleika á að Ijúka sínu námi úr
Kennaraháskóla íslands, eru i mörgum
tilvikum í lægri launaflokkum en nýút-
skrifaðir kennarar, þó svo að þeir starfi
á sama skólastigi Ég tel það einsdæmi
að sömu störf séu metin til mismun-
andi launa eftir því á hvaða tima loka-
prófið er tekið i starfsgreininni
Þá eru kennarar, og hafa reyndar
löngum verið, mjög óánægðir með
matið á kennarastarfinu miðað við aðr
ar launastéttir Kennslustörf eru ákaf-
lega sérstætt starf og eiga sér ekki
hliðstæðu i öðrum störfum þjóð-
félagsins Það hefur oftast gleymzt
þegar reynt hefur verið að bera saman
kennslu og ýmis önnur störf, t d skrif-
stofustörf, að kennarar eru með lifandi
efnivið og þurfa að fást við séreinkenni
og þarfir allt að 30 einstaklinga i einu
Mitt mat á þvi hvað helzt væri til
úrbóta í launamálum kennara í dag er:
1 Að fram fari raunhæft mat á
störfum kennara miðað við aðrar stéttir
þjóðfélagsins og aðra opinbera starfs-
menn
2 Að launakjör opinberra starfs-
manna fylgi sjálfkrafa eftir sam-
svarandi launakjörum á almennum
vinnumarkaði
3 Að kennarapróf verði metið jafn-
gilt til launa á hvaða tima, sem það
kann að hafa verið tekið
Þetta er að sjálfsögðu ekki tæmandi
yfirlit, en i stuttu svari tel ég þetta vera
það, sem helzt þyrfti að lagfæra, og
það hið bráðasta
Ragnheiður Þóra
Grímsdóttir, kennari
á ísafirði
Óánægja kennara við grunnskóla er
einkum fólgin i þrennu
í fyrsta lagi eru þeir óánægðir með
laun sín almennt, sem þeir telja allt of
lág, bæði miðað við menntun sina og
kaupmátt launa í dag.
í öðru lagi rikir óánægja vegna
launamismunar, sem fyrir hendi er
meðal kennara grunnskólastigsins,
þ.e.a.s. þeirra, sem kenna í 1. — 6.
bekk skólans og tilheyra Sambandi
islenzkra barnakennara, og hinna, sem
kenna við 7. — 9 bekk og eru í Lands-
sambandi framhaldsskólakennara.
í þriðja lagi er um að ræða megna
óánægju með skilningsleysi ráða-
manna rikis og bæja á mikilvægi
góðrar skólamenntunar barna og
unglinga almennt Kemur þetta m a
fram i þeirri afstöðu ráðamanna, að
litlu máli skipti að fá vel menntaða og
hæfa kennara til starfa við skólana,
einkum og sér i lagi úti á landi, enda
eru þess dæmi að heilir skólar séu
starfræktir án þess að nokkrir kennara-
menntaðir menn starfi þar
Svo vikið sé aftur að fyrsta atriðinu,
þá virðist það vera stefna núverandi
rikisstjórnar að gera kennara og reynd-
ar marga aðra opinbera starfsmenn að
láglaunáfólki Augljóst er, að meðal-
tekjur kennara við grunnskóla,
90—100 þúsund á mánuði, duga
engan veginn til að framfleyta meðal-
fjölskyldu. Ástæðan fyrir sifellt
versnandi kjörum kennara er einnig sú,
að þeir hafa ekki haft rétt til að semja
um kaup sitt eins og flestar aðrar
vinnustéttir, en orðið að hlita úrskurði
kjaradóms.
Launamismunur kennara í SÍB og
LSFK, sem aðallega er fólginn i ójafnri
kennsluskyldu, getur numið allt að
240 þúsund krónum á ári, miðað við
fullt starf Það er að sjálfsögðu
óþolandi að kennarar, sem inna af
hendi sömu vinnu i sömu stofnun,
skuli ekki sitja við sama borð i launa-
málum
Og hvað þriðja atriðið, sem nefnt var
hér að framan, varðar, má bæta þvi við
að ef svo stefnir sem nú horfir, þá er
næsta rökrétt skref rikisvaldsins að
leggja niður Kennaraháskóla íslands.
Sigurlaug A.
Gunnarsdóttir,
Kennari,
Vík í Mýrdal.
Það er álit mitt að launakjör kennara
séu orðin ákaflega bágborin og vart
lifvænleg og þá einkum hjá kennurum
yngri barna
Nú er það orðið svo, að kennarar
verða að vinna svo og svo mikla yfir-
vinnu eða stunda aukastörf til þess að
drýgja laun sín og þarf ekki að draga i
efa að það er ekki heppilegt i svo
krefjandi starfi, sem kennsla er
Of mikils misræmis gætir i röðun
kennara i launaflokka eftir því hvort
þeir kenna á neðri eða efri stigum
grunnskólans svo ekki sé litið hærra,
en þar fara barnakennarar með skarð-
an hlut frá borði Mér finnst það hæpin
tilhögun að gera þeim ekki hærra undir
höfði en raun ber vitni, því vafalaust
byggist framtíð barnsins i skólanum
einkum á, hvernig til tekst fyrstu árin
Svo er það annað, sem okkur, sem
störfum við 8 mánaða skóla, finnst illt
að una við, en það er að laun okkar eru
skert um 1/12 vegna timans. Þar
kemur aftur á móti, :ð i mörgum
smærri skólum úti á landi þurfa kenn-
arar að hafa miklu fleiri greinar á valdi
sinu þar sem þeir þurfa að geta gripið
inn i hjá öllum 9 stigum grunnskólans,
en þetta hefur vitaskuld í för með sér
aukið vinnuálag
Einnig má bæta þvi við, að viða er
kennsluaðstaða óviðunandi og tæki og
ýmis hjálpargögn af skornum skammti.
Þetta með kennsluaðstöðuna á þó ekki
við hvað okkur hér i Vík snertir, en i
haust hófum við kennslu í nýju hús-
næði en skólinn hafði áður haft aðsetur
i samkomuhúsinu
Það. er von min að með vaxandi
kröfum, sem gerðar eru til kennaranna
og skólanna, komi aukin viðurkenning
á störfum okkar og launum okkar verði
þannig farið að góðir starfskraftar leiti
ekki i önnur og betur launuð störf
Elín Sigurjóns-
dóttir kennari við
Barnaskólann á
Akureyri.
Þegar talað er um leiðir til úrbóta
fyrir kerrnara, álít ég að fyrst og fremst
þurfi að bæta launakjörin.
Nú orðið gera flestir sér grein fyrir
að kennsla er starf, sem krefst góðrar
menntunar, mikillar einbeitingar og
þjálfunar Þetta virðast flestir hugsandi
menn viðurkenna
En kennarar fá alls ekki laun i sam-
ræmi við mikilvægi starfsins. Hvernig
stendur á þvi að laun kennara eru
lægri en laun margra stétta, sem hafa
minni undirbúningsmenntun og minni
ábyrgð? E.t.v. vegna þess, að liklega er
aldrei hægt að meta störf kennara til
fjár. Þar verður uppmælingu aldrei
komið við
Það blasir við, að kennaraskortur er
mjög alvarlegur á islandi Starfsgrein,
sem býður upp á léleg laun, laðar ekki
til lengdar til sin eftirsótta starfskrafta
Þá gerist það, að fáist ekki kennari með
réttindi til starfsins, er bara einhver
annar ráðinn. Þetta gerist ekki í öðrum
stéttum
Fáist ekki hjúkrunarfólk til starfa á
deildum sjúkrahúsanna þá er þeirri
deild lokað og sennilega er engri stétt
með starfsmenntun boðið upp á það,
sem algengt er meðal kennara
Það er þessi ráðstöfun, sem hefur
haldið niðri launum kennara. Aðstaða
til starfa hefur aftur á móti breytzt mjög
til batnaðar á seinni árum og mun
heldur tilheyra undantekningum sé
hún ekki sómasamleg Kennarar hafa
yfirleitt sýnt þolinmæði, þeir hafa ekki
verkfallsrétt Það er spurning hvort
grundvöliur sé fyrir því að lengja skóla-
skyldu meðan mikið vantar á að kenn-
arar fáist I lausar stöður
Ásdís Leifs-
dóttir, kennari
við Víðistaða-
skóla.
Þá óánægju, sem orðið hefur vart nú
á meðal barnakennara, tel ég aðallega
stafa af þremur ástæðum.
Sú fyrsta er hin hörmulégu laun
barnakennara. Þegar kennari getur
með þvi að fara i önnur störf en
kennslu haft um 30—40 þúsund kr
meiri laun, þá hlýtur viðkomandi
maður að velta þvi fyrir sér hvort hann
hafi efni á þvi að kenna, jafnvel þó
hann hafi áhuga á starfinu
Önnur ástæðan er sá mikli kjaramis-
munur sem er á milli kennara, er kenna
yngri nemendum og eldri innan grunn-
skólastigsins. Þessi munur getur orðið
allt að 20%, þrátt fyrir það að um
sama skólastig sé að ræða
Þriðju ástæðuna tel ég svo vera. að
konur, sem eru sífellt stærri hluti
stéttarinnar, gefa sér ekki nægan tíma
til félagsstarfa.
Þessar ástæður hafa áhrif á það, að
kennarar fást ekki til starfa, þeir fara í
önnur störf og sifellt verður erfiðara að
manna skólana. Þegar farið er að raða i