Morgunblaðið - 10.10.1976, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. OKTÖBER 1976
meira en helming af stöðum í landinu
réttindalausu fólki, þá þarf aldeilis að
taka til höndunum.
Þetta er vandamál, sem snertir miklu
fleiri en aðeins viðkomandi kennara,
heldur þjóðina i heild. Það hlýtur að
vera krafa foreldra í landinu að þannig
sé búið að kennurum landsins, að
hægt sé að velja úr hæfu fólki til þess
að annast kennslu og uppeldi barn-
anna, en ekki þurfi að taka hvern sem
er til þeirra starfa
Sigrún Guðmunds-
dóttir, kennari
við Vogaskóla.
Ég vil taka það fram, að það, sem ég
segi hér, eru minar skoðanir, og ég tala
ekki fyrir hönd stéttarfélagsins eða
annarra aðila, en þetta hef ég að segja:
1. Laun rikisstarfsmanna hafa
dregizt gífurlega aftur úr launum á
almennum vinnumarkaði, og er að
skapast hættuleg ólga meðal ríkis-
starfsmanna vegna þess.
2. Óánægja er með misræmi i
kennsluskyldu kennara á grunnskóla-
stigi Það er sjálfsögð krafa okkar, að
kennarar á grunnskólastigi með sömu
menntun hafi sömu laun fyrir sömu
störf. Einnig er knýjandi að leiðrétta
misræmi á greiðslu fyrir yfirvinnu
kennara á grunnskólastiginu.
3. Verkfallsréttinum, sem ríkisstarfs-
menn hafa öðlazt, er mjög áfátt og er
nánast gagnslaus, vegna þess að öll
aðildarfélög B S.R.B. verða öll sem eitt
að segja upp samningum og boða til
verkfalls. Auðvitað væri verkfallsréttur-
inn áhrifameiri, ef öll aðildarfélögin
stæðu saman að boðun verkfalls, en
vegna ólíkrar uppbyggingar félaganna
og fjölda ólíkra starfsgreina, er verk-
fallsrétturinn nánast gagnslaus
Að sjálfsögðu er ótal margt fleira,
sem við erum óánægð með, t.d leng-
ingu á vinnutima barnakennara með
þvi að stytta jólafri og fella niður
mánaðarfri, án þess að nokkur greiðsla
komi i staðinn.
Kennarar við
Hafralækjaskóla
í Þingeyjarsýslu.
Við teljum það ekkert vafamál, að
kennarar á barnaskólastiginu, þ.e.a.s.
sem kenna börnum i 1 — 6 bekk eru
beittir misrétti í launamálum.
Það kemur víða fram, en fyrst og
fremst i því að þeir hafa lægri laun en
kennarar i 7. — 9. bekk grunnskóla
Þeir hafa auk þessi meiri kennslu-
skyldu og i skólum sem starfa 8
mánuði á ári, eins og t.d. skólinn hér,
er kaup þessara kennara skert um
1/12. Laun annarra kennara eru hins
vegar ekki skert, þó þeir leysi af hendi
nákvæmlega sambærilega vinnu.
Við gerum okkur kannski betur grein
fyrir þessu en kennarar i öðrum skól-
um þar sem barna- og gagnfræða-
skólar eru aðskildir, einmitt vegna þess
að hér vinna allir kennarar hlið við hlið,
i hvaða bekk sem þeir kenna.
Svo er annað, sem við teljum alveg
fáránlegt, og það er hvernig gamla
kennaraprófið er metið til stiga i sam-
bandi við launaflokka. Það er nú orðið
þannig að fólk sem er að koma út úr
Kennaraháskólanum fer strax i hærri
iaunaflokk en kennarar, sem hafa unn-
ið i fjölda ára, og hafa kennarapróf
samkvæmt gamla kerfinu. Þarna er
starfsreynslan einskis metin, nema
siður sé.
Þetta eru þau helztu atriði, sem við
teljum að verði að lagfæra til að kenn-
arar á barnaskólastiginu geti unað sin-
um hlut sæmilega.
Fyrir skömmu var haldið hér haust-
þing kennarasamtakanna hér á þessu
svæði og þar voru þessi mál rnikið
rædd og rikti alger einhugur meðal
manna um að fá úrlausn sinna mála
Það eru náttúrulega ýmsir möguleikar
ónýttir, ef í hart fer, og má m a nefna
það, að losna við ófaglært fólk úr
stéttinni, en það fólk hefur viða bjarg-
að miklu i þeim kennaraskorti sem
verið hefur, og þá sérstaklega úti á
landi. En það gefur lika auga leið að
þetta fólk heldur okkur hinum, sem
höfum réttindi, niðri i launum.
Halldór Þórðarson,
kennari við
Hvassaleitisskóla.
Kennsla er fjölbreytt og skemmtilegt
starf, þess vegna eru ennþá eftir all-
margir góðir og vel menntaðir
kennarar i stéttinni, en sifellt verður
erfiðara að fá menntað fólk til kennslu.
Helztu ástæður fyrir þessari þróun eru
m a. þessar:
1. Meðan laun kennara eru þannig
að ekki fæst kennaramenntað fólk í
kennarstöður, getur hver sem er fengið
stöðu. 42% þeirra sem ráðnir voru til
starfa s.l haust voru réttindalausir.
Auðvitað má að nokkru um kenna
sinnuleysi okkar stéttarfélaga. sem lát-
um þetta viðgangast átölulaust Meðan
kennaramenntuninni er sýnd slik
vanvirðing er ekki að búast við þvi að
sums staðar við svo mikil þrengsli að
öryggiseftirlit hefur margoft gert þar
árangurslausar athugasemdir við.
Margt fleira mætti tína til, s.s. bóka-
safnsaðstöðu og vinnuaðstöðu
kennara, en þetta verður látið nægja að
sinni.
Að minu mati eru þvi helztu úrbætur
þessar:
1 Stöðva ráðningu réttindalausra
kennara.
2. Launahækkun til að fá faglært
fólk, sem nóg er af, en sinnir öðrum
störfum.
3. Lækka kennsluskyldu til
samræmis við það, sem gerist á hinum
Norðurlöndunum.
4. Stórbæta starfsaðstöðu nemenda
og kennara i skólum landsins.
Kristinn Helgi
Halldórsson
kennari á
Egilsstoðum.
kennarastarfið sé metið sem skyldi,
hvorki af stjórnvöldum né almenningi.
T.d. má nefna það að forráðamenn
Æfinga- og tilraunaskóla
Kennaraháskóla íslands réðu einn
réttindalausan kennara nú í haust
Ennfremur lagði Fræðsluráð Reykjavik-
ur til við menntamálaráðherra að ráða
réttindalausan kennara i stöðu yfir-
manns við einn skóla hér i borg og
ganga þar með framhjá öðrum um-
sækjanda, sem hafði full réttindi.
Aðstaða i mörgum skólum, sérstak-
lega úti á landi, er fyrir neðan allar
hellur. Allar kennslugreinarnar, sem
þarfnast sérhannaðs húsnæðis, eru af-
skiptar að meira eða minna leiti.
íþróttir eru kenndar i litlum loftlausum
stofum, án nokkurrar baðaðstöðu
Mynd- og handmenntakennsla býr
Þessi atriði tel ég að þyrftu úrbóta
við:
1. Kennsluskylda kennara innan
grunnskóla verði samræmd, þannig að
kennarar 1. — 6 bekkjar kenni jafn-
marga tíma og kennarar i 7. — 9 bekk
2. Launin verði hækkuð Byrjunar-
laun i t.d. B1 1 eru 89 292.— krónur.
Vegna þessara lágu launa fæst
réttindafólk ekki i kennslu, það sækir
heldur út á hinn almenna vinnu-
markað Meirihluti kennara á Austur-
landi eru kennarar án réttinda
3. Aðstaða kennara i skólum verði
bætt. Tvisetningu verði hætt.
Framhald á bls. 20
Reynt að fara samninga-
leiðina - en gripið til f jölda-
uppsagna ef þörf krefur
Rætt við Valgeir Gestsson formann S.Í.B.
VALGEIR Gestsson er skólastjóri I
Bjarnastaðaskóla í Bessastaða-
hreppi. Hann er jafnframt formað-
ur Sambands islenzkra barna-
kennara og tók við formennsku af
Inga Kristinssyni slðast liðíð vor.
Valgeir rakti stuttlega helztu atriði
I starfi sambandsins.
— Þetta er stéttarfélag og hef-
ur það markmið að vinna að al-
hliða framförum I uppeldi og
skólamálum og gæta hagsmuna
kennara. Uppeldis- skóla- og
kjaramál eru sem sagt þau má mál
sem aðallega eru á dagskrá hjá
okkur. Landinu er skipt i 10 fé-
lagssvæði en aðalstjóm SÍB situr i
Reykjavík, en hana skipa 7
manns. Þessir sjö sem sitja I aðal-
stjórn eru úr Reykjavik og ná-
grenni og 1 úr Árnessýslu. en i
varastjórn eru 5 manns. Hún á
rétt til setu á öllum fundum stjóm-
arinnar. Félagsmenn í svæðafélög-
unum geta þeir orðið sem hafa
kennarapróf og er þetta þvi fagfé-
lag.
Starf stjómar sambandsins er
fjölþætt, við reynum að sækja
fundi svæðafélaganna eftir þvi
sem hægt er og hafa flest þeirra
verið með haustfundi sina nú að
undanförnu. Siðustu þrjár vikur
höfum við sótt marga af fundum
þeirra. Við leggjum allt kapp á að
halda góðu sambandi við félögin
og nú eru trúnaðarmenn i um 170
grunnskólum á landinu.
Þá nefndi Valgeir að sambandið
hefði reglulegt samstarf við Nor-
ræna kennarasambandið, NLS en
það væri mjög kostnaðarsamt.
„Öll starfsemi SÍB er raunar mjög
fjárfrek sagði Valgeir. Félagsmenn
greiða 1.2% fastra launa i félags-
gjöld.
Samband islenzkra barnakenn-
ara er komið nokkuð á sjötta ára-
tuginn. Það var stofnað árið 1 921
og hefur að sögn Valgeirs alla tíð
verið virkur aðili i uppeldis- og
skólamálum hér á landi. Mikið af
framförum i skólamálum hefur átt
upphaf sitt á þingum sambandsins
sem haldin eru annað hvert ár og
má m.a. nefna skólabókasöfn, en
um þau var búið að fjalla I áratugi
áður en lög um þau voru sett. Þá
hafði sambandið afskipti af setn-
ingu fræðslulaganna '46 og
grunnskólalaganna. Valgeir sagði
að sambandið ætti oftast sina full-
trúa I opinberum nefndum sem
fjölluðu um skólamál og gæfist
þannig kostur á að fara mjög
vandlega ofan i hvert frumvarp.
Einnig væru reglugerðir sendar til
sambandsins til umsagnar frá
ráðuneyti og oft ætti sambandið
einnig sina fulltrúa við samningu
þeirra.
Valgeir var spurður hvaða mála
flokkur væri stærstur:
— Við höfum tekið nokkuð
virkan þátt i uppbyggingu skóla-
mála en það verður að segjast að
kjaramálin eru mjög vaxandi þátt-
ur t starfi sambandsins og er þró-
unin sú að setja æ meira starf i
þau. Kjaramálin eru að verða
flóknari og flóknari og er ég
óánægður með það hversu mikið
af starfi okkar fer i þau, en jafnvel
þyrftum við að leggja enn meiri
vinnu i þau mál. Af þessum sökum
höfum við mun minni tima i annað
starf.
Okkar baráttumál er að ná jöfn-
um kjörum fyrir allan grunnskól-
ann. Nú er nokkur munur á því
hvort kennt er i fyrsta til sjötta
bekk eða sjöunda til niunda.
Sömu menntunar er krafist fyrir
altan grunnskólann og þvi finnst
okkur allar forsendur fyrir kjara-
mun séu brostnar. Núna er helzti
munurinn sá að kennsluskylda er
minni i efri bekkjum grunnskólans
og að þar er álag á yfirvinnu, en
ekki i neðri bekkjum grunnskól-
ans. Þessi kjaramunur er mjög
óþægilegur sérstaklega þar sem
þetta eru oftast sömu skólarnir og
þar vinna kennarar hlið við hlið
með allt að 20% launamun, allt
eftir þvi hvort þeir kenna i efri eða
neðri bekkjum grunnskólans, og
eru menn heldur óhressir yfir þvi.
Þetta verður lika til þess að byrj-
endakennslan er minna metin, en
hana þarf einmitt að leggja mikla
rækt við og mjög mikil vinna fer i
undirbúning. Eins er það með
bekkjarkennsluna. þar þarf mikinn
Valgeir Gestsson, formaður Sambands isl barnakennara
undirbúning og þar er ekki hægt
að undirbúa eina kennslustund til
notkunar I mörgum bekkjum eins
og oft er hægt I 7.—9. bekk
grunnskólans.
Annað sem veldur mikilli
óánægju er sá mikli munut sem er
á milli þeirra sem hafa sitt gamla
kennarapróf og áttu ekki kost á
öðru prófi þá og hinna sem nú eru
að útskrifast úr Kennaraháskóla
jslands. Kennaraprófið er metið á
90 stig en próf úr KHÍ er metið á
136 stig sem þýðir að það er
tveggja launaflokka mismunur á
þessum tveim prófum. Hvenær
hafa læknar eða prestar sem út-
skrifuðust fyrir mörgum árum
fengið lægri laun en starfsbræður
þeirra sem útskrifast hin seinni ár,
þótt próf þeirra hafi verið þyngt að
mun?
Þá sagði Valgeir að margir
kennarar væru orðnir þreyttir á
kennaraskortinum sérstaklega út
um land Þar væri oft skipt um
helming kennaraliðsins eða meir á
hverju hausti og þvl þyrfti alltaf að
vera að „ala upp'' nýja starfs-
krafta og vantaði alla festu I það
skólastarf. Stjórn S.Í.B. er nú að
vinna að athugun á því hvað
margir af þeim sem hafa útskrifast
með kennarapróf s.l. tlu ár hafa
farið út I kennslu og hversu margir
þeirra eru ennþá við kennslu.
—— Það heíur allt snúizt um
baráttu fyrir þessum launajöfnuði
slðustu vikur og það er einlægur
vilji fyrir þvl að ná þessu fram með
góðu og fara samningaleiðina sé
þess nokkur kostur. Aðrar aðgerð-
ir hafa komið til greina. svo sem
fjöldauppsagnir og við vitum nú
eftir haustfundina sem ég nefndi I
upphafi að glfurleg þátttaka verð-
ur I þeim ef til kemur og er fólk
tilbúið til að fara fram á yztu nöf.
En þetta mun allt skýrast á næstu
dögum og standa nú yfir viðræður
við fulltrúa fjármálaráðuneytisins.