Morgunblaðið - 23.11.1976, Blaðsíða 24

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. NÓVEMBER 1976
VIÐSKIPTI
Umsión: Pétur J. Eiríksson
Oil World:
Hækkandi verð
á lýsi og mjöli
Ölafur Haraldsson viðskiplafræðingur, Úlfur Sigurmundsson, fram-
kvæmdastjóri Útflulningsmiðstöðvarinnar, og Even Kjersner frá Bella
Center. Ljósm. Mbl. Rax.
Scandinavian Fashion Week:
NOKKUÐ hagstæð þróun hefur
verið á undanförnum mánuðum á
heimsmarkaðsverði fiskimjöls og
lýsis. Hefur verðið farið stöðugt
hækkandi frá því f febrúar eða
mars, þar til f ágúst, þegar nokk-
ur afturkippur kom. Hólt verðið
sfðan áfram að hækka í sptember
og október. Samkvæmt Oil World,
er búist við að verð á mjöli og lýsi
fari áfram hækkandi á næsta ári.
Litlar breytingar urðu á eftir-
spurn eftir fiskmjöli á tólf mán-
aða tímabilinu fram til 1. október
sl. Er gert ráð fyrir að aðeins
óverulegar breytingar verði á
eftirspurn á næstu 12 mánuðum,
þrátt fyrir nokkra framleiðslu-
aukningu. Það eru veiðar Perú-
manna, sem nú eru komnar í gang
eftir langt verkfall, sem aðallega
hafa áhrif á aukninguna. Hins
vegar er talið ólíklegt að veiðar
þjóða eins og Bandaríkjamanna
og Norðmanna 1976/77 verði eins
miklar og í fyrra. Má búast við að
birgðir aukist um 100 þúsund
tonn en eftirspurn um 50 þúsund
tonn.
Þrátt fyrir þetta er gert ráð
fyrir að verð á fiskmjöli muni
hækka á næsta ári. Soyamjöl mun
verða í efsta sæti hvað verð snert-
ir, en verðhækkanir á þvf hafa
ekki orðið eins miklar og búist
mátti við ef veruleg minnkun
uppskeru soyabauna á liðnu ári er
höfð í huga. Stafar það einkum af
því hve miklar birgðir voru til frá
fyrra uppskerutímabili auk þess
sem verðlag á keppivörunni korni
var lágt.
Oil World spáir því að á árinu
1977 verði verðhækkun soyamjöls
óhjákvæmileg og því örari sem
hún verði seinna.
Ef hækkunin verður fljótlega
ætti hún að verða 12 til 15%, en
spákaupmennska getur valdið
enn meiri hækkun tímabundið.
Aðrar mjöltegundir, þar á meðal
fiskmjöl, munu koma á eftir.
Ef verðþróunin verður á þenn-
an hátt mun lýsisverð einnig
hækka, en þó minna að meðaltali
en mjölverð. Er það einkum
vegna mikilla birgða, sem nú eru
til af soyjamjöli.
Á fimmtudagskvöldið var verð
á fiskmjöli á Hamborgarmarkaði
448 dollarar hvert tonn en meðal-
verð í október var 446 dollarar.
Hafði það hækkað næstum stöð-
ugt frá því í marz þegar tonnið
kostaði 302 dollara.
OECD:
Nýr efnahagssam-
dráttur næsta ár
6 iðnfyrirtæki sam-
einast um stórt
sýningarsvæði
SEX íslenzk iðnfyrirtæki hafa
sameinast um eitt stórt sýningar-
svæði á alþjóðlegu fatasýning-
unni „Scandinavian Fashion
Week“ í Bella Center I Kaup-
mannahöfn. tslenzk fyrirtæki
hafa tekið þátt f þessari sýningu
sfðan 1969 og kynnt þar aðallega
ullar og skinnavörur, en fyrirtæk-
in sex tóku síðast þátt f henni
síðastliðinn vetur og þá hvert
með sinn sýningarbás.
Það eru Álafoss, Iðnaðardeild
Sambandsins, Hilda, Prjónastofa
Borgarness, Gráfeldur, Steinar
Júlíussön og Alís, sem sameinast
um stórt sýningarsvæði á Fashion
Week 17. til 20. mars næstkom-
andi. Hefur verið gerður samn-
ingur um 300 fermetra sýningar-
svæði með aðstöðu fyrir tízku-
sýningu, en íslendingar hafa ekki
haft svo stórt svæði á vöru-
sýningu erlendis áður.
Til þess að ganga frá samning-
um og ræða við sýnendur kom
framkvæmdastjóri tízkuvöru-
sýninga sýningamiðstöðvarinnar
Bella Center, Even Kjersner,
hingað í síðustu viku. Sagði hann
á blaðamannafundi, sem Ut-
flutningsmiðstöð iðnaðarins hélt,
að Seandinavian Fashion Week,
sem haldin er fjórum sinnum á
ári, væri stærsta og mikilvægasta
tízkuvörusýning á Norðurlöndum.
Kvað hann hana einkar mikil-
væga flóðgátt að mörkuðum utan
Norðurlandanna. Bella Center er
í nýjum húsakynnum á Amager'
nærri flugvellinum og aðstaða þar
til vörusýninga og markaðsstarf-
semi mjög góð. Er sýningarsvæðið
um 75 þúsund fermetrar en að
auki eru ráðstefnusalir, matsalir,
söluskrifstofur og fleira, sem lýt-
ur að „mart“ starfsemi.
Ulfur Sigurmundsson, fram-
kvæmdastjóri Utflutningsmið-
stöðvarinnar, sagði að vöru-
sýningar í Bella Center hefðu ver-
ið mjög mikilvægar til að kynna
og skapa markað fyrir íslenzkar
iðnaðarvörur erlendis, enda
hefðu Islendíngar hvergi kynnt
sínar vörur jafn oft og jafn mikið
og í Bella Center. Á þessu ári hafa
íslendingar þegar tekið þátt í
fimm sýningum þar, en í des-
ember verður sjötta og síðasta
sýningin haldin, en hún nefnist
International Contract Furnish-
ing. Taka þar þátt Utflutnings-
samtök húsgagnaframleiðenda og
Gefjun á Akureyri, sem sýnir
áklæði.
ísland áfram með
verðbólguforystu
FRÁ því 1 september 1975 þar til í
september í ár hækkaði fram-
færslukostnaður í aðildarlöndum
OECD um 8,1% miðað við 11,2%
allt árið 1975. Minnst var
hækkunin á 12 mánaða tímabil-
inu í Sviss 0,9%, en mest á Is-
landi, 31,8%. 1 nokkrum stærri
löndum samtakanna var hækkun-
in: 4% í Vestur-Þýzkalandi, 5,5%
i Bandaríkjunum, 6,5% í Kanada,
9,7% í Frakklandi og Japan,
14,3 % í Bretlandi og 17 % á Italíu.
Embættismenn OECD, Efna-
hagssamvinnu- og þróunarstofn-
unarinnar, sem 24 lönd eiga aðild
að, spá þvl að nýr samdráttur i
efnahagsmálum eigi sér stað á
seinni helmingi næsta árs. Spáin
er enn til bráðabirgða, en endan-
leg spá verður birt 20. desember.
Háttsettir embættismenn sem
fást við alþjóðleg efnahagsmál
nota nú þessa bráðabirgðaspá til
að reyna eftir diplómatfskum
leiðum að hafa áhrif til að draga
úr samdráttarhættu. Beinist við-
leitni þeirra aðallega að tvennu.
I fyrsta lagi að *fá nýja ríkis-
stjórn Jimmy Carters til að beita
efnahag Bandarfkjanna veruleg-
um þensluaðgerðum.
I öðru lagi að fá samtök oliuút-
flutningsríkja, OPEC, til að sam-
þykkja aðeins litlar hækkanir á
verði olíu á fundi samtakanna i
Qatar 5. desember.
OECD hefur breytt spá sinni
um aukningu brúttó innanlands-
framleiðslu aðildarrfkja sinna á
seinni hluta þessa árs úr 5% i
3,5% á ársgrundvelli. Á fyrri
helmingi næsta árs spáir OECD
aðeins 4,3% aukningu borið sam-
an við 5,25%, sem gert var ráð
fyrir í síðustu spá i julí.
En það sem að ætti að valda
mestum áhyggjum eru tölur um
framieiðsluvöxtinn á seinni hluta
næsta árs, en búist er við að hann
verði verulega undir 4%, en ekki
5% eins og áður hafði verið spáð.
Er það þeim mun alvarlegra fyrir
þá sök að búist er við að fram-
leiðslugeta heimsins muni vaxa
um 4 til 5%. Ef framleiðsla eykst
minna en framleiðslugetan verð-
ur árangurinn nýr samdráttur og
vaxandi atvinnuleysi.
En þessar tölur OECD eru um-
deildar, og ýmsir, eins og vestur-
þýzki Bundesbank og fráfarandi
stjórn Fords i Bandarikjunum,
telja sig ekki geta fallist á þær.
Auk þess spyrja menn sig hvort
heimurinn hafi ráð á frekari eftir-
spurnarhvata þegar verðbólga er
að meðaltali 8% eða meiri.
Sumir sérfræðingar álíta að
þessi veiki afturbati endurspegli
veikleika i efnahagsuppbyggingu,
sem ekki verður lagfærður með
meiri fjárlagahalla eða hraðari
aukningu peningamagns.
Embættismenn OECD svara með
þvi að benda á vaxandi bil á milli
ríkja, sem notið hafa velgengni,
eins og Bandaríkjanna, Vestur-
Þýzkalands og Japan, og rikja,
sem verr hefur gengið að eiga við
vandamál veiks gjaldmiðils að
stríða eins og Italíu, Bretlands og
að einhverju leyti Frakklands.
Þeir halda fram að vaxandi bil
geti leitt til að pólitfskum stöðug-
leik vesturlanda sé hætt og því sé
það alþjóðlegt hagsmunamál að
sterkari ríkin auki þenslu í sinum
fjármálum, jafnvel þó að þau
teldu af innanríkispólitiskum
ástæðum nauðsynlegra að draga
úr verðbólgunni.
OECD-ríkin ákváðu á sinum
tíma að halda hagvexti sinum inn-
an við 5,5% á þessu ári i þeirri
von að komast mætti hjá umfram-
eftirspurn og nýrri uppspreng-
ingu hráefnaverðs, sem varð til
þess að binda snöggan endi á
þensluna 1972—73.
Ein ástæða fyrir hægum vexti
núna er sú að sparnaður einstakl-
inga er meiri en gert var ráð fyrir.
Hvatinn, sem stafaði af uppbygg-
ingu birgða hefur nú að mestu
fjarað út og lítil merki eru um að
aukin útflutningur eða nýjar fjár-
festingar muni leiða af sér vöxt.
Um það er ekkert vafamál að
afturbatinn í fjármálum heimsins
hefur verið hægari en menn áttu
von á. Menn greinir hins vegar á
um ástæðurnar fyrir því og um
leiðir til að koma fjármálunum
aftur á réttan kjöl.
OECD-spáin mun vafalaust
styrkja málstað þeirra OPEC-
landa, undir forystu Saudi Ara-
biu, sem vilja halda verðhækkun-
um á olíu innan við 10%, en
undirstrikar jafnframt þá hættu,
sem heiminum stafar af allt að
15% hækkun eins og mörg olíu-
riki beita sér fyrir.
Hvenær skal brunnur byrgður?
Merkileg bréfaskipti FII
og viðskiptaráðuneytisins
MERKILEG bréfaskipti hafa farið fram á milli Félags
íslenzkra iðnrekenda og viðskiptaráðuneytisins um
aðlögunartima iðnaðarins vegna samninga við EFTA
og EBE.
í bréfi FÍI til viðskiptaráðuneytisins dagsettu
28. október 1976 eru itrekaðar óskir um framlengingu
aðlögunartima framleiðsluiðnaðarins almennt vegna
aðildar íslands að EFTA og samninga við Efnahags-
bandalagið. Bendir félagið máli sínu til stuðnings á að
grundvöllur nauðsynlegrar uppbyggingar framleiðslu-
iðnaðarins á aðlögunartimabilinu hafi ekki verið fyrir
hendi enda hefði iðnaður og þar með útflutningur
iðnaðarvara ekki þróast og vaxið sem skyldi. Þá segir
það að siðustu tölur sýni að afkoma framleiðslu-
iðnaðarins sé verri árið 1975 en árin 1973 og 74. Siðan
er vísað til eldri röksemda félagsins, sem sendar voru
ríkisstjórninni. Leggur félagið áherslu á að allar grein-
ar iðnaðarins fái framlengdan aðlögunartima. Svar
viðskiptaráðuneytisins er einkar athyglisvert og segir
þar meðal annars að vafalaust sé hægt að fá samþykki
að minnsta kosti EFTA fyrir þvi að framlengja aðlög-
unartíma fyrir ákveðnar vörutegundir, „ef sýnt er
framá með skýrum rökum og upplýsingum, að tolla-
lækkanir hefðu valdið miklum samdrætti, atvinnu-
leysi eða gjaidþroti í viðkomandi iðngrein, sem við
teldum æskilegt að vernda“.
í
I