Morgunblaðið - 05.06.1977, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. JUNÍ 1977
„Það gerir seltan
99
Við Jökulgrunn, í vesturjaðri
Hrafnistusvæðisins, hefur ver-
ið komið upp nokkrum hjóna-
fbúðum fyrir vistmenn. i eina
þessara íbúða voru nýflutt
hjónin Kristján Þorsteinsson
og Vilborg Þjóðbjarnardóttir
frá Akranesi. Sjórinn hefur
verið snar þáttur í lffi beggja
frá barnsbeini en þau gengu f
hjónaband er hann var 29 ára
og hún hálffertug. Hafði
Kristján unnið í sjávarútvegi
frá fermingaraldri í skemmri
eða lengri tíma, og Vilborg ung
verið gefin öðrum manni er
sótti Iffsbjörg fjölskyldunnar í
greipar /Egi, manni sem á bezta
aldri varð eitt margra fórnar-
lamba hins gjöfula hafs. Er við
litum inn hjá þeim Kristjáni og
Vilborgu höfðu þau komið sér
vistlega fyrir í hinum nýju
heimkynnum. Er blaðamaður
hafði borið upp erindi sitt var
honum boðið á stofu, en þar og
á öðrum veggjum mátti sjá
myndir úr sjávarútvegi og frá
heimkynnum þeirra hjóna á
Akranesi. Hófst samtalið á þvf
að Kristján var beðinn um að
skýra frá uppruna sínum og
ætt:
„Ég er fæddur á Akranesi, á
Suðurgötunni, 20. nóvember
1908. Foreldrar mínir voru Þor-
steinn Ölafsson og Kristín Ey-
jólfsdóttir. Faðir minn var ætt-
aður úr Borgarfirði, sonur
Ólafs Jónssonar. Bjó hann að
Fellsöxl þar til hann kvæntist
móður minni, en þá fluttist
hann út á Sólmundarhöfða í
Innri-Akraneshreppi. Ólafur
afi minn og Ásgerður fluttu þá
til Reykjavíkur, aldamótaárið.
Margir Reykvíkingar könnuð-
ust við þau, og hér voru fyrir
Sigprður Ólafsson, föðurbróðir
minn og rakari, og Júlíus Ólafs-
son, einnig bróðir föður míns,
en hann var lengi vélstjóri á
varðskipum og einnig á Súð-
inni. Foreldrar mínir voru að-
eins eitt ár á Akranesi, fluttust
svo inn á Kross í Innri-
Akraneshrepp, en þar var ég
alinn upp til fermingaraldurs.
Er ég nálgast tvítugt flytja for-
eldrar mínir að Kjarrarstöðum
i Innri-akraneshrepp, en þar
var ég þangað til ég varð 29 ára,
en þá fluttist ég á Akranes og
festi mitt ráð.“
Á Gylli f strlðinu og síðan
fyrsta nýsköpunartogaranum.
Sagði Kristján þessu næst, að
hann hefði snemma farið að
vinna að sjávarútvegi. Vann
hann hluta úr ári í nokkur ár
sem landmaður, bæði á Akra-
nesi og verstöðvum á Reykja-
nesi. Væri eiginlega þó ekki
hægt að segja að hann hefði
hafið sjómennsku fyrr en hann
kvæntist, að því er hann tjáði
Mbl. í spjallinu á dögunum. Um
sjómennsku sína sagði hann
annars:
„Ég hóf mina sjómennsku á
Akranesi árið 1930 á litlum 11
tonna bát er hét Valur. Skip-
stjóri var Júlíus Einarsson frá
Bakka á Akranesi. Síðan er ég á
bátum og landmaður fram til
ársins 1943, en þá fór ég á tog-
arann Gylli, en skipstjóri á hon-
um var þá Hannes Pálsson mág-
ur minn. Þar er ég I plássi til
1946, en þá fór ég á síld því til
stóð að selja Gylli til írlands.
Þegar Ingólfur Arnarson, fyrsti
nýsköpunartogarinn, kemur til
landsins, þá fór ég á hann, en
þá var Hannes mágur minn
einnig skipstjóri. Þetta er í
febrúar 1947 að hann kemur,
en mig minnir að við höfum
farið á veiðar þriðja eða fjórða
marz.
Ég hleyp hér aðeins yfir sögu,
því ég fer á síld á Andey Í939
með Haraldi Thorlacius mági
mínum frá Hrísey. Var ég með
honum tvö sumur. Svo fer ég
aftur á síld árið 1942 á mótor-
bátnum Fylki með Njáli
Þórðarsyni. Sumurin ‘45 og ‘46
var ég einnig á síld og þá með
Njáli, en nú á bátnum Olafi
Bjarnasyni.
Ég var með Hannesi í akkúr-
at þrjú ár á Ingólfi Arnarsyni,
en þá veiktist ég af lungna-
bólgu og var settur hér á
sjúkrahús. Þegar ég næ mér af
lungnabólgunni ræðst ég sem
kyndari á togarann Bjarna
Ólafsson frá Akranesi. Á hon-
um var ég af og til í ein níu ár,
en þegar ég hætti á Bjarna, þá
fór ég í vinnu hjá Haraldi
Böðvarssyni og kompaníi á Eyr-
arnesi sem kallað er. Þar var ég
I þrjú ár. En þaðan fór ég aftur
á síld. Langaði mig að kynnast
allri hinni nýju tækni sem kom-
in var til skjalanna við sild-
veiðarnar. Var ég í eitt ár á
mótorbátnum Ver, en I hann
höfðu verið settar allar nýjar
tiltækar græjur. Þetta var 1962
að mig minnir. Fórum við á síld
fyrir norðan um sumarið, en
um veturinn var einnig síld her
við Jökulinn. Þegar Ver hætti á
nótaveiðum vorið eftir, þá fór
ég á togárann Ingólf Arnarson,
en þá var Sigurjón með hann.
Ég var með honum þrjá túra.
Þá fór hann í klössun, en þá
varð ég einnig að hætta þvi ég
fór að finna til i hnénu. Átti ég
kost á því að fara aftur á Ingólf
en ég treysti mér ekki vegna
eymslanna i hnénu. Þar hætti
mín sjómennska," sagði
Kristján.
Aðspurður sagðist Kristján
hafa þá farið að vinna hjá Akra-
neskaupstað og verið við sorp-
hreinsun þar í 11 ár. Sagði
hann einnig að vart hefði verið
hægt að kalla sjómennsku sína
verulega fyrr en hann fór á
togarana, því þá hafi hann byrj-
að á sjónum allan ársins hring.
Tæknibreyting aðeins á síld-
veiðum.
Við spurðum Kristján næst
hvort ekki hefðu átt sér stað
miklar breytingar á vinnu-
aðbúnaði meðan hann var á
sjónum: „Mér fannst ákaflega
lítil breyting á öllum málum á
togurunum á sjómannstíð
minni. Tæknin virtist ekki ná
þangað þótt miklar breytingar
yrðu á síldveiðinni. Frá þvi að
ég fór á Andey og þar til að ég
fór á Ver litla þá hafði átt sér
stað gífurleg tæknibreyting.
Vinnuaðferðin hafði breytzt
gífurlega á síldveiðunum á
þessum tíma meðan litlar sem
engar breytingar höfðu átt sér
stað á togurunum. Þá urðu,
náttúrulega einnig miklar
breytingar á mannabúðum,
bæði á togurunum og minni
bátunum."
Ekki kvaðst Kristján kunna
beint neinar skemmtilegar sög-
ur að segja af sjónum. „Ég var
þó á Gylli á striðsárunum, en
það kom aldrei neitt fyrir okk-
ur. Ég held að lukka okkar hafi
verið mest að þakka skip-
stjóranum sem þá var, Hall-
grími Guðmundssyni," sagði
Kristján. Kristján sagðist þó
alltaf hafa kunnað vel við sig á
sjónum. Hefði hann kosið sjó-
inn lengur hefði ekki einhver
gigt í hné aftrað honum
„Sjávarloftið hafði mjög góð
áhrif á mann, það gerir seltan,"
sagði hann ennfremur.
Fjarveran erfiðust börnunum.
Kristján Þorsteinsson er eins
og áður segir kvæntur Vilborgu
Þjóðbjarnardóttur. Áður en
Vilborg giftist Kristján i hafði
hún verið gift Indriða Jónssyni,
en hann missti hún i sjóinn
eftir 8 ára sambúð. Sat hún þá
uppi með tvo unga syni, 7 og 2ja
ára gamla. Sagðist Vilborg hafa
síðan verið ein með þá syni sína
næstu 5 árin, eða þar til hún
giftist Kristjáni, en með honum
á hún dóttur. Er við röbbuðum
við Kristján í heimsókn okkar
að Hrafnistu spurðum við Vil-
borgu hvernig það hefði verið
að vera sjómannskona,' sérstak-
lega þegar eiginmaðurinn hafði
verið lengi fjarverandi frá
heimilinu: „Þetta venst allt
saman. Fjarveran var náttúru-
lega erfiðust fyrir börnin, þeir
komu eins og hálfgerðir gestir.
En það var alltaf tilhlökkun
þegar þeirra var von, og það
voru alltaf hátíðisdagar þegar
þeir voru heima. En það þarf
náttúrulega ekkert að lýsa því
hvernig sjómannskonu líður í
ofviðrum, og einnig urðu dagar
oft langir þegar Kristján var að
sigla í stríðinu. Ég fann þá
styrk í Guði minum almáttug-
um. Við alla erfiðleika byggði
ég traust mitt á þeim mikla
styrk sem ég fann I honum,“
sagði Vilborg.
Vilborg tjáði okkur að hún
hefði verið heppin með sína
menn þeir hefðu alltaf séð vel
um sín heimili. „En ég missti
náttúrulega mikið þegr ég
missti minn fyrri mann. Þá stóð
ég á þrítugu. Var Indriði þá 34
ára og vélstjóri á Kveldúlfi,
sem fórst 20. janúar 1933“,
sagði hún ennfremur.
Þau Kristján og Vilborg voru
sem áður segir nýflutt að
Hrafnistu er við spjölluðum við
þau. Sögðust þau telja sig vera í
afskaplega góðri geymslu í
þessum nýju heimkynnum.
„Við getum hvorugt talist sjálf-
stæð heilsufarslega, og því
væntum við góðs af verunni
hérna, og miðað við þessa fáu
daga sem við höfum verið hér,
þá held ég að vel muni fara um
okkur hérna,“ sagði Vilborg að
lokum. — ágás.
T oghlerar
Flotvorpu-
vindur
fyrir spærling —
kolmunna —
loönu— og
þorsk veiöar
fyrir
humar rækju
kolmunna
spærling
loðnu og
porsk
J. Hinriksson - véiaverkstæði.
Skúlatúni 6 Reykjavik.
slmar 23520 — 26590.
Stórslysaæfingin á Norðurlandi:
—
Y msir veikleik
ar komuíljós
ÝMSIR veikleikar I stórslysaviSbún-
aSi á NorSurlandi komu I Ijós viS
æfinguna laugardaginn 21. mai sl.
sem án æfingar hefSu ekki komiS I
Ijós, segir I fréttatilkynningu, sem
Morgunblaðinu hefur borizt frá
Guðjóni Petersen. forstöSumanni
Almannavarnaríkisins.
Nefnir Guðjón i þvi sambandi eftir-
farandi
1 Mun Ijósari þarf að vera skipting
leitarstjórnar yfir á hendur björgunar-
stjórnar yfirvalda í umdæmi þvi sem
slysstaður finnst i. Þetta á þó aðeins
við þegar leit er nauðsynleg, fyrir
björgun.
2. Tryggja verður sambands- og um-
boðsaðila yfirvalda á staðnum. annað-
hvort með þvi að foringi þess leitar-
flokks er finnur slysið sé ábyrgur gagn-
vart yfirstjórn og/eða að yfirstjórn i
umdæminu komi þjálfuðum stjórnanda
og sambandsmanni á slysstaðinn
3 Gera verður ávallt ráð fyrir fullum
þunga sjúkraflutninga um landveg
þrátt fyrir að þyrlur annist flutningana,
til að mæta óvæntum töfum i loft-
flutningum
4 Almannavarnanefndir og lög-
reglustjórnir þurfa að stórauka sam-
bandsmöguleíka sina með tæknibún-
aði til að radiostöðvar pósts- og síma í
héraði komi þeim að fullum notum á
hættutíma og/eða með sjálfstæðum
tækjum
5 Björgunarþyrlur Varnarliðsins i
stórslysaflutningum ættu eindregið að
taka eldsneyti á flugi, en ekki á flug-
völlum vegna tlma sem tekur að taka
eldsneyti á jörðu
6 Að lokum má ætla að margar
björgunarsveitir skorti tilfinnanlega
meiri þjálfun og aukinn aga, þótt gera
megi ráð fyrir, að þar standi þær mjög
mismunandi að vigi.
Sem heild er æfingin góður lær-
dómur og rennir stoðum undir
nauðsyn á góðu samræmdu skipulagi
aðgerða í slikum tilvikum, segir að
lokum í tilkynningunni