Morgunblaðið - 05.06.1977, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 5. JUNÍ 1977
33
— Hvað segja
fiskifræðingar
Framhald af bls. 35
Með hliðsjón af þessu er talið að
veiða megi um 1 millj. lesta árlega án
verulegrar áhættu, enda á að ver.a að-
staða til þess að finna og vara við
óæskilegum áhrifum aukinna veiða ef
þau koma fram.
Ljóst er, að tæpast er unnt að veiða
nema sem svarar 4—600 lestum á vetr-
arvertíð nema til komi mjög aukin mót-
tökugeta verksmiðjanna þann stutta
tima, sem um er að ræða. Mismuninn
yrði því að taka að sumar- og haustlagi
og er það í sjálfu sér ákaflega æskilegt
þar sem loðnan er þá feitust og best
hráefni. Þá þarf hinsveg ar að gæta
þess að hlífa smáloðnunni enda smá-
fiskveiðar ein aðalástæða þess hvernig
komið er fyrir ýmsum helstu tegund-
um nytjafiska hér við land og viðar.
Sjáanlega munu loðnuveiðar fram-
tíðarinnar verða því mjög miklu stærri
í sniðum en verið hefur og dreifast yfir
lengri tíma af árinu. Sennilegt er, að
veiðimöguleikar séu allmiklu meiri en
ráðlegt kann að vera að taka. Ef grípa
þarf til aflatakmarkana sýnist augljóst
að beita þeim sérstaklega gagnvert
smáloðnu og að öðru leyti á þeim tíma
sem loðnan er afurðaminnst. Þá yrði
loðnan fyrst og fremst veidd til
bræðslu síðsumars og að haustinu og
fyrst eftir áramótin, en hrygningarfisk-
urinn eingöngu til manneldis. Slikur
gæti orðið næsti þáttur í sögu loðnu-
veiðanna.
Kolmunni
eftir Svein Sveinbjörnsson
• Nú, eftir að gengið hefur mikið á
ýmsa fiskstofna á NA—Atlantshafi,
hefur athygli manna beinst að ónýttum
eða lítt nýttum stofnum í þeirri von að
úr þeirri átt mætti fá hráefni fyrir
fiskveiðar og fiskvinnslu fiskveiðiþjóð-
anna, jafnframt því, sem sókninni yrði
þá létt af hinum ofveiddu stofnum.
Kolmunninn, sem er fremur smár
fiskur af þorskfiskaætt, er talinn lík-
legur til að gegna þarna mikilvægu
hlutverki. Hrygningarstofninn hefur
verið áætlaður um 10 milljónir lesta og
ætti hann að geta gefið af sér um 2
milljónir lesta án nokkurs skaða fyrir
stofninn.
Undanfarin ár hafa nokkrar þjóðir,
einkum Norðmenn, Danir og Færey-
ingar gert umfangsmiklar tilraunir
með kolmunnaveiðar á hrygningarslóð-
um hans vestan og norðvestan Bret-
landseyja og einnig við færeysku land-
grunnsbrúnina, er fiskurinn gengur
norður i höf til fæðuöflunar eftir
hrygningu. Eftir mikla byrjunarörðug-
leika, sem einkum fólust í því að flot-
vörpurnar voru of veikar, er nú svo
komið, að hægt er að stunda þessar
veiðar með góðum árangri á umrædd-
um svæðum.
Lítið hefur verið gert af hálfu Islend-
inga til að kanna og veiða þennan fisk.
í jólablaði sjómannablaðsins Víkings
er rakið lauslega hvað gert hafði verið
fram til ársins 1976 og mun það ekki
endurtekið hér. Sumarið 1976 voru aft-
ur á móti gerðar fyrstu alvarlegu til-
raunirnar til kolmunnaveiða og kol-
munnavinnslu hér á landi og þá fyrir
Austurlandi. Vitað var að kolmunninn
gengur upp á grunnin við austur-
ströndina 20—50 mílur undan landi í
byrjun júlí. Fjárveiting fékkst til að
■leigja skip og gera þarna veiði-og
vinnslutilraunir í júlí og ágúst. Þrátt
fyrir nokkra erfiðleika bæði við veiðar
og vinnslu má segja að tilraunin hafi
tekist vel og lofi góðu um veiðar þarna
að sumrinu. Annað svæði við ísland,
sem nauðsynlegt er að kanna er Dohrn-
banki milli íslands og Grænlands.
Vitað er að þarna er oft geipimikill
kolmunni. R/S Bjarni Sæmundsson
fann þarna t.a.m. mjög góðar kol-
munnalóðningar seint i september í
fyrra og fékk gott tog í flotvörpu.
Hafrannsóknastofnunin hefur lagt
fram tillögur um rannsóknir og til-
raunaveiðar á kolmunna 1977 og eru
þær nú til athugunar hjá sjávarútvegs-
ráðuneytinu.
Ekki verður skilizt við þetta mál án
þess að minnast lítillega á kolmunna-
veiðar íslenzku skipanna 4 við Færeyj-
ar nú í maíbyrjun. Þrátt fyrir talsverða
byrjunarörðugleika virðast skipstjórar
skipanna hafa trú á þessum veiðum og
telja afkomumöguleika útgerðar og
skipshafnar góða, svo framarlega sem
hráefnisverðið er eitthvað nálægt því
sem gerist í nágrannalöndunum. Sjó-
menn á íslandi hafa löngum mátt una
við lægra hráefnisverð en starfsbræður
þeirra í öðrum vestrænum löndum og
hafa fiskkaupendur eytt miklu bleki í
að skýra þennan mismun og tekist mis-
jafnlega. Eh þegar bræðsluverð á kol-
munna er orðið helmingi lægra á ísl-
andi en í Danmörku, hætta menn að
trúa skýringum fiskmjölsframleið-
enda.
Þess má geta að seinni part sumars
og á haustin, sem er talinn heppilegasti
tíminn til kolmunnaveiða við Ísland er
kolmunninn miklu feitari en á vorin og
ætti þvi að öllu jöfnu að fást mun betra
verð fyrir hann á þeim tima, en í
þessum efnum er því miður ekki á
visan að róa.
r
— Iþrótta-
kennari
Framhald af bls. 15
un gekk seinlega því tækin
voru orðin gamaldags hjá verk-
smiðjunum hér nyrðra. Það er
nú reyndar brýnasta verkefnið
núna að minu mati að endur-
nýja vélakost fiskimjölsverk-
smiðja og stækka þær því verk-
smiðjurnar hafa ekki fylgt
eftir þeirri þróun, sem orðið
hefur á skipastólnum. Á meðan
hann stækkar með fleiri og
stærri skipum hefur allt setið
við það sama hjá verksmiðjun-
um. Ég er bjartsýnismaður að
eðlisfari og ég hef þá trú að
loðnuveiðarnar og kolmunna-
veiðar verði geysimikilvægar
fyrir okkur íslendinga á næstu
árum, því það bendir svo margt
til þess að við verðum að draga
saman seglin hvað varðar
þorskveiðarnar.
IIEFUR ALLT GENGIÐ
STÓRÁFALLALAUST
Þegar hér var komið sögu dró
að lokum samtalsins við
Baldvin Þorsteinsson og lá því
beinast við að spyrja hann,
hvort hann hefði ekki lent í
einhverjum svaðilförum á
sinni sjómannsævj.
— Sem betur fer hefur þetta
alla tíð gengið stóráfallalaust
hjá mér. En eftirminnilegasta
siglingin mín var á Snæfellinu
síðla árs 1961. Við vorum að
fara með sildarfarm fyrir Valtý
Þorsteinsson útgerðarmann á
Akureyri frá Seyðisfirði til
Stafangurs í Noregi. Þetta voru
1250 tunnur alls, full lest og
töluverður fjöldi á dekki. Við
ætluðum að verða þrjá sólar-
hringa á leiðinni en urðum
óvart átta og hálfan sólarhring.
Það var brjálað veður alla leið-
ina, stormur og stórsjór en öll-
um tunnunum skiluðum við
heilum í höfn. IVIér er það
minnisstætt að um þetta sama
leyti var risaskipið Bergens-
fjord, um 30 þúsund tonn að
sta*rð, að koma til Noregs frá
New York og skýrðu blöðin frá
því með risafyrirsögnum, að
skipið hefði aldrei fyrr hreppt
jafn slæmt veður á leiðinni.
Þetta gekk svo brösulega hjá
okkur að um tíma var farið að
óttast um Sna*fellið heima.
Og að lokum Baldvin, nú þeg-
ar allir vilja fá sér stærri og
sta*rri skip. Langar þig ekki í
nýja og ennþá stærri Súlu?
Það væri sjálfsagt heppileg-
ast að hafa ennþá stærra og
fullkomnara skip, en mig lang-
ar ekkert óskaplega í sta*rra
skip. Ég geri mig alveg ánægð-
an með Súluna eins og hún er.
Líklega er þetta vegna þess hve
lengi ég hef verið 1 þessu. Ég er
nú kominn á þann aldur að
Ifklega væri réttast fyrir mann
að fara að kíkja eftir einhverju
að gera f landi. Maður má ekki
draga þetta svo lengi að maður
fái ekkert að gera þegar maður
axlar sjópokann og kemur í
land. — SS.
— Frá leið-
beiningastöð
húsmæðra
Framhald af bls. 15
mjög kostnaðarsamar og engin
trygging er fyrir hendi aó þær
verði arðbærar. Sennilega
verður ekki hjá þvi komizt að
veita sjoppueigendum stuðning
í eirihverri mynd ef það á að
takast að breyta vöruúrvali
þeirra. Þar að auki þarf að
endurskipuleggja dreifingar-
kerfið fyrir viðkvæmar mat-
vörur.'svo að sem minnst fari til
spillis. S.H.
— Þráhyggja
I i amhald af bls. 2(>
myndarhúsmóðir heldur beinlínis
þrifnaðaróð, skutu þau barneign-
um á frest um sinn; þótti sýnt, að
erfitt mundi að ala upp barn á
heimili þar, sem aldrei mætti
neitt óhreinkast eða fara úr
skorðum, og varla mætti maður
koma inn fyrir dyr. Þau hugsuðu
því ekki til þess að eignast barn
fyrr en June var búin að ganga til
læknis um hrið og hafði fengið
nokkurn bata, að þvi er virtist.
Því miður fór það svo, að sjúk-
dómurinn tók sig upp aftur fljót-
lega eftir, að Timothy sonur
þeirra fæddist. Ágerðist áráttan
svo, og varð brátt verri en nokk-
urn tíma fyrr.
Nú er June orðin 48 ára gömul
og búin að leita lækninga við
áráttu sinni í réttan aldarfjórð-
ung. Hún hefur bæði gengið til
geðlækna og legið í sjúkrahúsum
langtímum saman. En árangur
hefur enginn orðið og June er að
því komin að gefa upp alla von
um bata. Hún gengur samt enn til
geðlæknis. Hann hefur helzt lagt
til, að hún gangist undir heila-
skurð, levkótómíu, og er þaö al-
gert neyðarúrræði. Læknar heita
þvi, að áráttan muni hverfa við
skurðinn. En því miður hafa slík-
ir skurðir stundum þær afleiðing-
ar, að persónuleikinn tekur breyt-
ingum. Og June hefur ekki þorað
að hætta á það.
Hreinlætisáráttan hefur staðið
June fyrir þrifum öll hennar full-
orðinsár. Hún á sér ýmisleg
áhugaefni; hún hefur líka viljað
vinna úti. En hún hefur verið
bundin heima, aldrei haft tima til
að sinna öðru en áráttunni. Og
hreingerningarnar taka æ lengri
tíma og þreyta hana meira eftir
því sem árin færast yfir. Hjönin
og sonur þeirra reyna að gera sér
þetta léttbærara með þvi að ræða
sín á milli og skopast jafnvel að
því. June segist ekki mundu hafa
þolað álagið til lengdar, ef hún
hefði ekki getað gert grín að öllu
saman — og eiginmaður hennar
hefði ekki verið öðrum mönnum
umburöarlyndari og þolinmóðari.
Það er talið, að nærri þriðjung-
ur áráttusjúklinga eigi sér bata
von af lyfjum og raflostum. Aðrir
verða annað hvort að sætta sig við
sína áráttu, ellegar gangast undir
heilaskurð. Geðlæknum og sál-
könnuðum hefur orðið fremur lít-
ið ágengt við áráttusjúklinga. Það
hefur reynzt vafasamt að róta upp
í fortið þeirra í leit að skýringum.
Það hefur ósjaldan farið þannig,
að sjúklingunum bættust bara ný
áhyggjuefni við áráttuna.. .
—LF.SLÉY ADAMSON.
RU
torfærubíllinn með drifi á öllum hjólum sameinar
gæði fjölskyldubíls og fjallabíls.
á lækkuöu verði
SUBARU
torfærubíllinn
Er tilvalinn sem ferðabíll fjölskyldunnar
á öllum árstímum
Til afgreiðslu strax og meira að segja á
laekkuðu verði.
Til afgreiðslu strax. . . og meira að
segja á lækkuðu verði.
INGVAR HELGASON
VONARLANDI VIÐ SOGAVEG