Morgunblaðið - 04.04.1978, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1978
35
Jón Þ. Árnason:
Lífríki og lífshættir XII
Sumir fá
aldrei bata
Flóttinn undir
hafsbotn
og heimskaut
Undir
ömurlegu
þrældómsoki
Hugmyndaheimur
að hruni kominn
Þannig verður umhverfið, ef þrifamenn gera ekki skyldu sína.
en þeir, er kalla sig kristilega. Að
hraðaaukningu þessarar djöful
legu hringiðu baxa leiðtogar
stjórnarandstöðu af jafn fskrandi
þrákelkni og stjórnarforysta. Og
einmitt þá iýstur afvegaleiddur
alþýðumúgurinn upp háværustu
hyllingarópunum, þegar hann
hefir verið teymdur áfanga nær
eigin tortímingu.“
Efasemdir og
vonbrigði
Af eðli tíðarandans og krafti
ofsatrúarinnar hefir að sjálf-
sögðu leitt, að ekki hefir annað
þótt standast vinsælustu mann-
úðarkröfur með meiri glæsibrag
en að mannkyn allt öðlist fulla
og óskilyrta hlutdeild í blessun-
inni. Af því hefir þar af leiðandi
verið unnið undanbragðalaust
af hálfu „velferðarríkja" Vest-
urlanda, þrátt fyrir að stofnanir
Sameinuðu þjóðanna hafi undir
höndum óvéfengdar hagsrs%ur,
sem sýna, hvenær búizt er við að
málmar og önnur hráefni, orku-
lindir og fle^far lífsnauðsynjar
verði með öllu á þrotum. Engan
þarf því að reka í rogastanz,
þegar fulltrúar Asíu- og Afríku-
þjóða gerast óþolinmóðir og
spyrja vonsviknir, hvaðan úr
ósköpunum ríkisstjórnir frjálsa
heimsins drekki í sig þann
kjark, eða hvernig þær hafi
öðlazt allt það lungaþanþol, sem
þurfi til að kyrja í sífellu óðinn
um alhnattlegt farsældarríki,
sem sé í burðarliðunun.
Ekki er ólíklegt, má raunar
telja afar sennilegt, að einnig
þeim sé t.d. fyrir alllöngu
kunnugt um,
AÐ EF ALLIR JARÐARBÚAR
TÆKJU AÐ NOTA JAFNMIKLA
ORKU A ÞESSARI STUNDU OG
BANDARÍKJAMENN HAFA GERT
UNDANFARIÐ. ÞÁ YRÐU, SAM-
KVÆMT TRÚVERÐUGUSTU ÚT
REIKNINGUM, ALI.AR JARÐ-
BUNDNAR OG ÞEKKTAR ORKU
LINDIR HEIMS ÞURRAUSNAR FYR
IR ÁRSLOK 1979.
Fullvíst er og, að nefndir
fulltrúar muni hafa kynnt sér
rannsóknaniðurstöður um mögu-
lega endingarhæfni ýmiss konar
notavarnings og raunverulegan
notkunartíma í Bandaríkjunum,
sem UNESCO birti ekki alls fyrir
löngu. Þetta er alveg víst, þegar
af þeirri ástæðu, að ýmsir þeirra
áttu sjálfir hlut að gerð skýrsl-
unnar og sofnun þeirra heimilda,
sem hún er reist á. En samkvæmt
meðaltalsniðurstöðum þessarar
UNESCO-skýrslu er
endingarhæfni reiðhjóls 25 ár,
Bandarikjamaður kastar því eftir 3
ár, en Þriðjaheimsbúi notar það f 50
ár,
fólksbifreið er smfðuð með 11 ára
endingarhæfni fyrir augum, Banda-
ríkjamaður fleygir henni eftir 3 ár,
en Indverji notar hana f 37 ár,
endingarhæfni skurðgröfu er rösk
14 ár, Bandarfkjamaður notar hana
í 8 ár, en f Kuala Lumpur skröltir
hún f 50 ár,
endingarhæfni Ijósmyndavéla- og
tækja, miðað við góða meðferð, er
35 ár, Bandarfkjamaður fær sér
slík tæki á 2—4 ára fresti. en
Chilemaður notast við þau f 50 ár.
Af framangreindu sést munur-
inn á bruðli og sparsemi í svo
skæru ljósi, að engu þarf við að
bæta.
Haugar um allan heim
Loks er annars ekki úr vegi að
geta sér þess til, að einhverjir
Þriðjaheimsmenn kunni að hafa
leitt hugann að fleiri hliðum
málsins — og e.t.v. hrosið hugur
við. Þeim, eins og öllum öðrum,
hefir ævinlega verið sagt, að
„velferðin" væri þá fyrst komin í
tillhýðilegan skrúða, þegar
neyzla og not efnislegra verð-
mæta væru komin á sama sóun-
arstig og í Bandaríkjunum. Ef
þeir hefðu gert sér það ómak að
hugleiða afleiðingarnar, myndu
þeir auðveldlega hafa komizt að
hrollvekjandi niðurstöðum að því
er varðar skarnafrakstur alþjóð-
legrar „velferðar", sem myndi þá
verða, án þess að um tæmandi
upptalningu geti hér verið að
ræða:
+ 360.000.000.000 t pappírsrusl á
ári,
+ 560.000.000.000 stk. brotnar flöskur
o.þ.h..
Framhald á bls. 31.
Jðnaðurinn getur flutt sig um set... og meira að
segja burt af athafnasvæði hinnar hvítu einræðiskúgun-
ar verkalýðssamtakanna, til landa, þar sem kaupið er
lægra... Flótti hinna háþróuðu framleiðsluafla til
hinna lituðu heldur áfram og hvítu munaðarlaunin
verða kenning.u
— Oswald Spengler.
HUGMYNDAHEIMUR AÐ HRUNIKOMINN
Flóttinn undir hafsbotn og heimskaut/ Undir ömurlegu
þrældómsoki. Sumir fá aldrei bata.
Sviptingar
framundan
Elztu og traustustu heimildir,
sem kunnar eru um upphaf
baráttusögu mannkynsins,
greina frá áformum og athöfn-
um kónga og keisara í þeim
tilgangi að gera sér framandi
þjóðir undirgefnar. í tímans rás
beindist áhugi valdamanna æ
meira að lendum og löndum, og
hefir sá áhugi sízt farið dvín-
andi, enda hefir hann lifað góðu
lífi fram á þennan dag í ýmsum
og breytilegum tilbrigðum.
Margt bendir nú til, að flestar
þjóðir og ríki heims búi sig
undir stórátök í viðleitni sinni
við að trsgrja sér aðgang að
hráefnaforða jarðar og sem
varanlegust ítök í honum, helzt
varanleg yfirráð. Þetta á ekki
aðeins við um þau hráefni og
lífsnytjar, sem á og í jörðu eru
fólgin. Togstreitan um gnægta-
forða hafs og hafsbotns er hafin
fyrir alllöngu, og að undirbún-
ingi vinnslu verðmæta undir
hafsbotni og heimskautum er
unnið hvíldarlaust með öllum
áhrifamestu vopnum vísinda og
tækni. Verulegur árangur hefir
raunar þegar náðst í þeim
efnum; um nokkur undanfarin
ár hefir olía verið sogin úr
iðrum jarðar undir hafsbotni, og
vinnsla afurða úr henni orðin
álitleg atvinnugrein.
Ástæðan fyrir því, að hrá-
efnaöflun er beint með vaxandi
ákafa á áður óþekktar slóðir,
sem án nokkurs efa hljóta að
reynast margfalt örðugri við-
fangs en hinar hefðbundnu, og
enginn getur að svo komnu
staðhæft um með gildum rökum
að séu auðugri, er ekkert leynd-
armál eða dularfuil á nokkurn
hátt. Hún er einfaldlega sú, að
hinn óendurnýjanlegi auðæfa-
forði jarðar gengur óðfluga til
þurrðar. Sóknin undir hafsbotn
og heimskaut er þess vegna
neyðarúrræði; sérhvert siguróp
á þeirri braut þýðir í raun og
veru, að mannkynið hefir stigið
skrefi framar á ætternisstapa.
Það hefir vikið sér undan að
takast á við lífsháttavandamál
sín, einkum sökum óbifanlegrar
trúar sinnar á, að gnægtaforði
náttúruríkisins sé óþrjótandi og
að „þeir“, þ.e. vísinda- og
tæknifrömuðir, búi yfir úrræð-
um, er aldrei geti brugðizt.
Skortur af versta tagi
Ýmsum hefir orðið ærið
harmsefni — og öðrum undrun-
arkvalræði — að menningar-
þjóðir Evrópu skyldu varpa
heimsyfirráðunum frá sér á
sínum tíma með jafn ábyrgðar-
lausum hætti og raun varð á.
Ávallt hlýtur að vera sárt að
týna völdum og virðingu, g ekki
heldur sársaukalaust að tapa
fjármunum, sárara þó að glata
heiðri og æru, en sárast af öllu
að missa kjark og vit. Eins og
nú er komið fyrir Vesturlanda-
búum virðist þá fljótt á litið
ekki skorta margt fremur en
tvennt hið síðastnefnda; þetta er
eiginlega meira en tilgáta, sem
jaðrar við vissu, þetta ber að
skilja bókstaflega. „Allt þeirra
kapp og stapp stefnir að þeirri
óhjákvæmilegustu tortímingu,
sem hugsanleg er,“ segir dr.
Herbert Gruhl, formaður
umhverfismálanefndar þing-
flokks CÐU/CSU í Bonn, og er
honum naumast láandi þó að
hann kveði fast að orði.
Á meðal allra iðnaðarþjóða,
í svokölluðum velferðarríkjum,
verða kröfurnar um aukna og
meiri framleiðslu, hraðari vöru-
og peningaveltu, gráðugri
neyzlu, hugsunarlausari sóun,
því ofboðslegri þeim mun skýr-
ar, sem hráefnaþrot náttúrunn-
ar kemur í ljós. Hvergi þykir
neitt athugavert við ímyndunar-
veiki, sem brýst út í kröfugerð
um 4, 5, 6 eða jafnvel 7% árlega
aukingu eyðslumáttar kaup-
gjalds. Að sjálfsögðu hvarflar
ekki að neinum „ábyrgum“ að
framreikna dæmið, gera sér og
öðrum skiljanlegt, hvað til
dæmis „aðeins" 5% árlegur
eyðslumáttarvöxtur þýðir í
heimtufrekju og aðgangshörku
gegn náttúru- og lífríkinu. Þess
háttar varfærni kemur sér líka
óneitanlega betur fyrir auð-
þekkta aðila, því að 5% árlegur
vöxtur þýðir tvöföldun á röskum
14 árum, fjórföldun á 28 árum,
áttföldun á 42 árum og tíföldun
á tæpum 48 árum. Og þannig
áfram þrátt fyrir að „velferðar-
þjóðfélögin" rembist án afláts
- við að seðja „kjarabótahungur"
þegna sinna eins og það nú
þegar er, og hafi stöðugt allar
klær úti til að komast yfir þau
efnis- og orkufeikn, sem til þess
þarf.
Eru til svona mörg
tonn?
Ef heil brú væri í „aðeins"
5%-kjarabótadellunni, ætti t.d.
Islendingur, sem fæddist í hitt-
eðfyrra, að geta gert sér vonir
um að halda fimmtugsafmælið
sitt hátíðlegt í „velferðarríki",
þar sem
+ fiskaflinn næmi 13.652.000
t afmælisárið,
+ verðmæti útflutningsvara
næmi 1.046.720.000.000 kr.
afmælisárið,
+ raforkunotkunin næmi
26.020.000 megawöttum af-
mælisárið,
+ sauðfjáreignin næmi
8.708.480 kroppum afmælis-
árið,
+ bílaeignin næmi 653.400
fólksbifreiðum (þar af í
Vestmannaeyjum 11.298
stykkjum) afmælisárið,
+ farnar væru 700.000
þriggja vikna sólbaðsferðir
til Suðurlanda afmælisárið,
allt miðað við hagtölur ársins
1977, stöðugt verðlag, fast gengi
og annað óbreytt, þ.á m. íbúa-
fjöldi landsins, enda væri að
öðrum kosti ekki um brúklegar
kjarabætur að ræða.
I sjálfu sér væri ekki í
frásögur færandi, ef kjarabóta-
draumórar hefðu eingöngu geis-
að á Islandi. Það hefði ekki verið
til marks um að annað en
„sérstöðu Islands", og þess
vegna orðið að afskrifast. Því er
hins vegar ekki að heilsa.
Vinstrivillan er alþjóðleg og
hefur beinlínis orðið trúarbrögð.
Rösklega 60 ára kommúnismi
í austri og 30 ára „velferðar-
undur“ í vestri hafa ofurselt
mannkynið einhverri illkynjuð-
ustu heilakveisu 20. aldar: kenn-
ingunni um viðstöðulausan hag-
vöxt. Um hana segir dr. Herbert
Gruhl m.a.:
„Undir þrældómsok þessarar vit-
firrinxslcKu endaleysu haía beygt
sig verkalýðsforsprakkar jafnt
sem atvinnurekendur, verkamenn
sem bændur. suðuramerískir hern-
aðareinvaidar alveg eins og
skandinavískir lýðræðissinnar,
kommúniskir flokkar ekki síður
Hann lýtur ekki „velferðar“ lögmálum lifandi.